Bir cihazın güvenliği sadece yazılımsal değil aynı zamanda donanımsal koşullara da bağlıdır. Teknik olarak cihazınıza uzaktan gelebilecek tehlikelere karşı tedbir alsanız bile cihazınıza fiziki erişimi olan bir saldırganın, çok daha etkili ve görünmez saldırılarına maruz kalmanız işten bile değildir. Bu tip saldırılara karşı alınabilecek tedbirler yine fiziki olmaktadır.
Bir cihazın güvenliği, sadece yazılımsal değil aynı zamanda donanımsal koşullara da bağlıdır. Teknik olarak cihazınıza uzaktan gelebilecek tehlikelere karşı tedbir alsanız bile, cihazınıza fiziki erişimi olan bir saldırganın, çok daha etkili ve görünmez saldırılarına maruz kalmanız işten bile değildir. Bu tip saldırılara karşı alınabilecek tedbirler yine fiziki tedbirlerdir.
Fiziki erişimi ile gerçekleştirilebilecek saldırılar, basit bir web araması ile elde öğrenilebileceklerden ulus devlet seviyesinde kaynakları gerektiren yöntemlere uzanmaktadır. Bu bakımdan fiziki erişim ile yapılabilecek saldırılar sadece filmlerde görülebilecek cinsten zorlukta değildir.
Fiziki erişimi ile gerçekleştirilebilecek saldırılar, basit bir web araması ile elde öğrenilebilecek bilgilerden, ulus devlet seviyesinde kaynakları gerektiren yöntemlere kadar uzanmaktadır. Bu bakımdan, fiziki erişim ile yapılabilecek saldırılar sadece filmlerde görülebilecek cinsten zorlukta değildir.
Fiziki saldırılara karşı alınabilecek tedbirler hem teknik hem de beşeri olmaktadır. Basit davranış değişiklikleri ile cihazlarınızın fiziki güvenliğini çok daha iyi hale getirebilir, teknik tedbirlerle cihazlarınızı çok daha zorlu hedefler kılabilirsiniz.
Fiziki saldırılara karşı alınabilecek hem teknik hem de beşeri tedbirler vardır. Basit davranış değişiklikleri ile cihazlarınızın fiziki güvenliğini çok daha iyi hale getirebilir, teknik tedbirlerle cihazlarınıza yapılacak olası saldırıları çok daha zor hale getirebilirsiniz.
## Cihazlarınızı yanınızdan ayırmayın
Cihazlarınıza kimsenin dokunmadığından emin olmanın en ucuz ve en kesin yolu cihazlarınızdan gözünüzü ayırmamaktır. Her ne kadar basit bir tavsiye gibi görünse de cihazlarımızı terk ettiğimiz zamanlar değerlendirildiğinde pek çok kişinin dikkat etmesi gerektiği ortaya çıkacaktır.
Cihazlarınıza kimsenin dokunmadığından emin olmanın en ucuz ve en kesin yolu cihazlarınızdan gözünüzü ayırmamaktır. Her ne kadar basit bir tavsiye gibi görünse de, cihazların kendi başlarına kaldıkları anlar düşünüldüğünde dikkat edilmesi gerektiği kolayca fark edilebilir.
Elbette tüm cihazlarınızı **sürekli** üzerinizde taşımak tehdit modelinize bağlı olarak anlamlı olabileceği gibi gereksiz bir yük de yaratabilir. Bu bakımdan iki koşulun değerlendirilmesinin önemi ortaya çıkmaktadır.
Elbette tüm cihazlarınızı **sürekli** üzerinizde taşımak, tehdit modelinize bağlı olarak, anlamlı olabileceği gibi gereksiz bir yük de yaratabilir. Bu bakımdan iki koşulun değerlendirilmesinin önemi ortaya çıkmaktadır:
* Cihazlarınızı bıraktığınız/kullandığınız ortamın fiziki güvenliği
* Cihazlarınızın müdahaleye dayanıklılığı
Bu iki koşulu size tehlike oluşturabilecek saldırıların imkanları ile kıyaslayarak anlamlı bir modelleme yapmanız mümkündür. Şayet cihazınızı pek de tanımadığınız insanlarla birlikte çalıştığınız işyerinizde bırakıyorsanız cihazlarınız için pek çok yönden endişe edebilirsiniz. Söz konusu alan kamera ile izleniyor ve görüntüleri tutan kişilere güvenebilirseniz riskiniz azalabilir. Evinizde bıraktığınız bilgisayarınız görece daha güvende olacaktır. Şayet evinizi veya bilgisayarınızı koruyacak bir alarm sisteminiz varsa daha az risk içinde sayılırsınız.
Bu iki koşulu, size tehlike oluşturabilecek saldırıların imkanları ile kıyaslayarak anlamlı bir modelleme yapmanız mümkündür. Şayet cihazınızı pek de tanımadığınız insanlarla birlikte çalıştığınız işyerinizde bırakıyorsanız, cihazlarınız için pek çok yönden endişe edebilirsiniz. Eğer söz konusu alan kameralarla izleniyorsa ve bu görüntüleri tutan kişilere güveniyorsanız riskiniz azalabilir. Evinizde bıraktığınız bilgisayarınız görece daha güvende olacaktır. Şayet evinizi veya bilgisayarınızı koruyacak bir alarm sisteminiz varsa daha az risk içinde olduğunuzu düşünebilirsiniz.
İçinde bulunduğunuz durumun maddi koşulları ile cihazlarınızı terk ettiğiniz alanların koşullarının bir kıyaslamasının her an yapılması gerekli. Bu konu hakkında **Evil Maid** kavramı altındaki yaklaşımları inceleyebilirsiniz.
İçinde bulunduğunuz durumun maddi koşulları ile cihazlarınızı terk ettiğiniz alanların koşullarının bir kıyaslamasının her an yapılması gerekir. Bu konu hakkında **Evil Maid** kavramı altındaki yaklaşımları inceleyebilirsiniz.
## Cihazlarınızı gözetim altında tutun
Şayet cihazlarınızı taşıyamıyor veya taşımak istemiyorsanız, cihazlarınızı sürekli gözetim altında bulundurmayı değerlendirebilirsiniz. Bu cihazlarınıza yapılacak bir müdahaleyi engellemeyecek olsa da saldırganı caydırabilir, sizden habersiz müdahale edemeyecek olduğundan dolayı saldırının anlamını yitirmesine neden olabilir veya durumun farkında olmayan bir saldırganı kayıt altına alabilir. Her halükarda kayıt sisteminizin de güvenliğini düşünmeniz ve gözetim sisteminizin sizi olası durumlarda uyaracağından ve kayıtlara kolayca müdahale edilemeyeceğinden emin olmanız gerekir. Şayet hiç bakmadığınız veya baktığınızda silinmiş bir kamera kaydı bir girişimi kaydetse bile çok işinize yaramayacaktır.
Şayet cihazlarınızı taşıyamıyor veya taşımak istemiyorsanız, cihazlarınızı sürekli gözetim altında bulundurmayı değerlendirebilirsiniz. Bu durum, cihazlarınıza yapılacak bir müdahaleyi engellemeyecek olsa da saldırganı caydırabilir, cihazlarınıza sizden habersiz müdahale edemeyeceği için saldırının anlamını yitirmesine neden olabilir veya durumun farkında olmayan bir saldırganı kayıt altına alabilir. Her halükarda kayıt sisteminizin de güvenliğini düşünmeniz, gözetim sisteminizin sizi olası durumlarda uyaracağından ve kayıtlara kolayca müdahale edilemeyeceğinden emin olmanız gerekir. Hiç bakmadığınız veya baktığınızda silinmiş olarak bulabileceğiniz bir kamera kaydı, bir girişimi kaydetse bile çok işinize yaramayacaktır.
Bu amaçla tasarlanmış ilginç projelerden biri olarak [Guardian Project](https://guardianproject.info/) tarafından geliştirilen [Haven](https://github.com/guardianproject/haven/releases) dikkate değerdir. Bir android telefonu güvenli bir gözetim aracına çevirmeye yarayan Haven, cihazın sensörleri ve kamerası ile izlediği alandaki değişiklikleri kaydedip kullanıcısına Signal ve TOR üzerinden haber verebilmekte.
Bu amaçla tasarlanmış ilginç projelerden biri olarak, [Guardian Project](https://guardianproject.info/) tarafından geliştirilen [Haven](https://github.com/guardianproject/haven/releases) dikkate değerdir. Bir Android telefonu güvenli bir gözetim aracına çevirmeye yarayan Haven, cihazın sensörleri ve kamerası ile izlediği alandaki değişiklikleri kaydedip kullanıcısına Signal ve Tor üzerinden haber vererek cihazın sahibini uyarabilmektedir.
## Cihazlarınızı girişimlere dayanıklı hale getirin
## Cihazlarınızı saldırı girişimlerine dayanıklı hale getirin
Cihazlarınızı fiziki müdahalelere karşı dayanıklı hale getirmek hem donanımsal/yazılımsal tedbirleri hem de cihazınıza yapılan müdahaleleri ortaya çıkaracak fiziki tedbirleri kapsamaktadır.
### Yazılımsal/Donanımsal tedbirler
Cihazınızın /boot sektörünü ve tüm açılış aşamalarını kriptografik araçlarla kontrol altına alarak bir saldırganın bu süreci bozmasını engelleyebilirsiniz. Bu pek çok basit ve gelişmiş saldırıyı durdurma potansiyeline sahip bir tedbir olmakla kimi zaman özel donanım ve emek gerektirmektedir.
Cihazınızın /boot sektörünü ve tüm açılış aşamalarını kriptografik araçlarla kontrol altına alarak bir saldırganın bu süreci bozmasını engelleyebilirsiniz. Bu pek çok basit ve gelişmiş saldırıyı durdurma potansiyeline sahip bir tedbir olmakla beraber kimi zaman özel donanım ve emek gerektirmektedir.
Cihazınıza fiziki girişimde bulunmak genellikle bir biçimde cihazınızın açılmasını gerektirebilir. Bu cihazın donanımlarına bir ekleme yapmak veya ram ve sabit sürücü gibi donanımların çıkarılarak/değiştirilerek müdahale edilmesi olabileceği gibi kabaca kilidi açık cihazınızın elinizden kapılması da olabilir. Bir saldırganın yapacağı değişikliklerin ifşa olacağını fark etmesi hem caydırıcı hem de genel olarak güven verici bir önlemdir.
Cihazınıza fiziki girişimde bulunmak genellikle cihazınızın açılmasını gerektirecektir. Bu girişim, cihazın donanımlarına bir ekleme yapmak veya RAM ve sabit sürücü gibi donanımların çıkarılarak/değiştirilerek müdahale edilmesi olabileceği gibi, kabaca kilidi açık cihazınızın elinizden kapılması da olabilir. Bir saldırganın yapacağı değişikliklerin ifşa olacağını fark etmesi hem caydırıcı hem de genel olarak güven verici bir önlemdir.
* [Simli Oje ve Entropi ile Fiziki Güvenlik](oje.md)
* [Haven ile ortam izlemesi](haven.md)
* [Haven ile Ortam İzlemesi](haven.md)
* [Private Lock ile Kapkaç Tedbiri](private_lock.md)
Yaşanan çoğu saldırının temel kaynağının e-postalar olmasının nedeni gönderenin kimliğini doğrulama imkanı olmamasıdır.
Tekrar edelim; Herhangi biri, bir e-postanın gönderen bilgisini başka birinden gelmiş gibi taklit edebilir.
Tekrar edelim; herhangi biri, bir e-postanın gönderen bilgisini başka birinden gelmiş gibi taklit edebilir. E-posta sistemi mektup gibi çalışır, nasıl ki mektup attığınızda gönderen bilgisini istediğiniz gibi yazabiliyorsanız e-posta için de çoğunlukla aynısı geçerli olacaktır.
Gönderenin doğrulanması zor olduğundan, e-posta kutusu **oltalama ve kötücül yazılımlarla** yapılan saldırıların _habitatıdır_.
Gönderenin doğrulanması zor olduğundan, e-posta kutusu **oltalamaların ve kötücül yazılımlarla** yapılan saldırıların _habitatıdır_.
* **Oltalama Saldırısı**: Bir kişinin olmadığı biri gibi kendini tanıtıp, bu aldatma ile bilgi elde etmesidir. Saldırgan bu yöntem ile kimlik bilgilerinin, bankacılık bilgilerinin, parolaların veya diğer hassas verilerin peşinde olabilir.
* **Oltalama saldırısı**: Bir kişinin kendisini olmadığı biri gibi tanıtıp, bu aldatma ile bilgi elde etmesidir. Saldırgan bu yöntem ile kimlik bilgilerinin, bankacılık bilgilerinin, parolaların veya diğer hassas verilerin peşinde olabilir.
* **Kötücül yazılım saldırısı**: Bir saldırganın sizi, bilgisayarınıza bir bağlantı veya eklenti aracılığı ile kötücül bir yazılımı yüklemeniz için kandırmasıdır.
* **Kötücül yazılım saldırısı**: Bir saldırganın sizi, bir bağlantı veya eklenti aracılığı ile bilgisayarınıza kötücül bir yazılımı yüklemeniz için kandırmasıdır.
Genel olarak e-posta kutunuzda gördüğünüz beklenmedik her e-postaya şüpheyle yaklaşmalısınız. Sizden bir bağlantıya tıklamanızı, bir eklentiyi indirmenizi veya bir bilgiyi göndermek gibi bir şey yapmanızı isteyen her e-posta -tanıdığınız birinden bile olsa- şüphe uyandırmalıdır.
@ -25,10 +25,10 @@ Bağlantılar (linkler), çoğunlukla masum görünümlü, hatta kimi zaman e-po
En iyisi, e-postalarla gelen bağlantılara asla tıklamamaktır. Eğer e-posta ile gelen bir bağlantının mutlaka açılması gerekiyorsa şunlara dikkat edilmelidir:
* **E-posta bekliyor muydunuz?** Gelen adres tanıdığınız birinden gibi görünse bile, beklemediğiniz e-postalara dikkatle yaklaşmakta fayda vardır.
* **Gelen bağlantıya tıklamak yerine elle yazabilir misiniz?** Gönderilen bağlantı göründüğü gibi olmayabilir. Alan adları, aslına benzer eşyazımlar veya farklı harfler içeriyor olabilir (Ör. rakam olan "0" ile büyük "O", veya Latin ile Kiril alfabesi gibi). Size gelen bağlantı, <https://depo.oyd.org.tr> gibi görünüyor olabilir fakat aslında sizi saldırganın web sitesi olan <https://deρo.οyd.org.tr> adresine yönlendiriyor olabilir (İkinci bağlantıda Yunan alfabesindeki "ο/omicron" harfi var.). Bu tip saldırıları önlemenin en güvenli yolu, ilgili bağlantıyı adres çubuğuna elle yazmaktır.
* **Gelen bağlantıya tıklamak yerine elle yazabilir misiniz?** Gönderilen bağlantı göründüğü gibi olmayabilir. Alan adları, aslına benzer eşyazımlar veya farklı harfler içeriyor olabilir (Ör. rakam olan "0" ile büyük "O", veya Latin ile Kiril alfabesi gibi). Size gelen bağlantı, <https://depo.oyd.org.tr> gibi görünüyor olabilir fakat aslında sizi saldırganın web sitesi olan <https://deρo.οyd.org.tr> adresine yönlendiriyor olabilir (İkinci bağlantıda Yunan alfabesindeki "rho/ro" harfi var.). Bu tip saldırıları önlemenin en güvenli yolu, ilgili bağlantıyı adres çubuğuna elle yazmaktır.
* **Alan adını tanıyor musunuz?** Çoğu e-posta istemcisi, web tarayıcılarında olduğu gibi, imleci bağlantıların üzerinde tuttuğunuzda gittiği URL'i gösterir. Eğer bağlantının gittiği yer beklenmedik veya yabancı ise, gönderenin gerçek olup olmadığını teyit edin. Bağlantılar her zaman "https://" ile başlamalıdır. Eğer "data://" ile başlıyorsa bu kesinlikle bunun bir oltalama saldırısı olduğuna işarettir.
Bilinmeyen kişilerden veya şüpheli görünen e-postalarla gelen bağlantıları ve dosyaları asla açmayın. Tanıdığınız kişilerin aksine bilinmeyen kimseler size gerçekten ihtiyacınız olacak bir bağlantı veya dosya göndermeyecektir. Eğer bilinmeyen bir gönderenin bağlantısı gerçekten gerekli bir bilgi içeriyorsa, bu bilgiye webte yapılacak bir arama gibi daha güvenilir bir yolla ulaşmak mümkündür.
Bilinmeyen kişilerden veya şüpheli görünen e-postalarla gelen bağlantıları ve dosyaları asla açmayın. Tanıdığınız kişilerin aksine bilinmeyen kimseler size gerçekten ihtiyacınız olacak bir bağlantı veya dosya göndermeyecektir. Eğer bilinmeyen bir gönderenin bağlantısı gerçekten gerekli bir bilgi içeriyorsa, bu bilgiye web'de yapılacak bir arama gibi daha güvenilir bir yolla ulaşmak mümkündür.
## Bir bağlantıya tıkladıktan sonra asla hesaplarınıza giriş yapmayın<aname="hesap-girisi"></a>
@ -43,11 +43,11 @@ Bu yöntem sizi çoğu oltalama saldırısından koruyacaktır.
## Dosya eklerinden uzak durun<aname="dosya-eki"></a>
E-posta ekleri, oltalama saldırıları için aracı olmak dahil ciddi tehlikeler içerir. Dosya eklerinin gönderen ile alıcı arasında takip edilmediği veya değiştirilmediğine dair güvence yoktur. Haliyle gönderdiğiniz ekin alıcıya ulaşan ek ile aynı dosya olduğuna emin olamazsınız. Sizin ile alıcınız arasındaki kötücül bir sunucu, gönderinizi istediği gibi bir virüs veya kötücül yazılım ile değiştirebilir. Ek olarak gönderilen dosyalar alıcının, kontrol edilmesi kolay olmayan e-posta kutusunda kalmaktadır. Örneğin, kredi kartı bilgilerinizi içeren bir ödeme formunu satıcıya göndermeniz durumunda satıcı silmediği sürece o bilgi kendilerine ait e-posta sunucusunda duracaktır. Bir ihlal olması durumunda, sunucuya giren saldırganlar gönderdiğiniz bilgiye de erişecektir.
E-posta ekleri, oltalama saldırıları için aracı olmak dahil ciddi tehlikeler içerir. Dosya eklerinin gönderen ile alıcı arasında takip edilmediği veya değiştirilmediğine dair varsayılan olarak bir güvence yoktur. Haliyle gönderdiğiniz ekin alıcıya ulaşan ek ile aynı dosya olduğuna emin olamazsınız. Sizin ile alıcınız arasındaki kötücül bir sunucu, gönderinizi istediği gibi bir virüs veya kötücül yazılım ile değiştirebilir. Ek olarak gönderilen dosyalar alıcının, kontrol edilmesi kolay olmayan e-posta kutusunda kalmaktadır. Örneğin, kredi kartı bilgilerinizi içeren bir ödeme formunu satıcıya göndermeniz durumunda satıcı silmediği sürece o bilgi kendilerine ait e-posta sunucusunda duracaktır. Bir ihlal olması durumunda, sunucuya giren saldırganlar gönderdiğiniz bilgiye de erişecektir. Eklerin değiştirilmeden ulaştırıldığına emin olmanın en iyi yolu [GnuPG ile e-posta şifreleme/imzalama](../yazisma_guvenligi/thunderbird_enigmail.md)] yapmaktır.
Dosyaları e-posta eki olarak göndermek yerine, bir sunucuda tutup bağlantılarını e-posta ile göndermek daha iyi bir çözümdür. İdeali, bu bağlantıların dosyaları bir parola ile koruduğu veya bir tür yetkilendirme sistemi ile giriş yapılan ve bir süre sonra süresi geçen sistemlerle sunulmasıdır. Bu bağlantılar, çoğu veri depolama sistemi tarafından kolaylıkla üretilebilmektedir. Kendi sunucunuzda duran veya uzak sunucularda bizzat çalıştırdığınız sistemler bu imkana sahip olabilir. (Örn. [Nextcloud](https://nextcloud.com/))
Dosyaları e-posta eki olarak göndermek yerine, bir sunucuda tutup bağlantılarını e-posta ile göndermek daha iyi bir çözüm olabilir. İdeali, bu bağlantıların dosyaları bir parola ile koruduğu veya bir tür yetkilendirme sistemi ile giriş yapılan ve süresi geçince dosyayı silen sistemlerle sunulmasıdır. Bu bağlantılar, çoğu veri depolama sistemi tarafından kolaylıkla üretilebilmektedir. Kendi sunucunuzda duran veya uzak sunucularda bizzat çalıştırdığınız sistemler bu imkana sahip olabilir. (Örn. [Nextcloud](https://nextcloud.com/))
Geçici bir bağlantı ile dosya göndermek istiyorsanız, <https://share.riseup.net> servisini kullanabilirsiniz.
Geçici bir bağlantı ile dosya göndermek istiyorsanız, <https://share.riseup.net> servisini kullanabilirsiniz. **Bu şekilde yapılan dosya gönderimlerinin dezavantajı, bir önceki bölümde yer alan oltalama saldırılarına açık olmasıdır, lütfen uyarıları dikkate alınız.**
[Fiziksel güvenlik](fiziki_guvenlik.md) cihazların güvenliğinin sağlanması açısından ciddi bir endişe olarak var olmakta. Her ne kadar [boot güvenliği](cihaz_guvenligi/boot_guvenligi.md) veya [şifreleme](cihaz_guvenligi/cihaz_sifreleme.md) gibi yazılımsal kaynaklı güvenlik tedbirleri kimi saldırıları engelleyebilecek olsa da fiziken cihaza yerleştirilecek bir cihaz aracılığı ile gerçekleştirilebilecek saldırılara karşı çok az koruma sağlamaktadır.
[Fiziksel güvenlik](fiziki_guvenlik.md), cihazların güvenliğinin sağlanmasında önemli endişe kaynaklarından biridir. Her ne kadar [boot güvenliği](cihaz_guvenligi/boot_guvenligi.md) veya [şifreleme](cihaz_guvenligi/cihaz_sifreleme.md) gibi yazılımsal kaynaklı güvenlik tedbirleri kimi saldırıları engelleyebilecek olsa da, bu önlemler fiziken cihaza yerleştirilecek bir cihaz aracılığıyla gerçekleştirilebilecek saldırılara karşı çok az koruma sağlamaktadır.
Fiziki tedbirlerin amaçlarından biri de kullanılan cihazlara yapılabilecek fiziki müdahalelerin nasıl engellenebileceği veya yapılan müdahalelerin nasıl fark edilebileceğinden oluşmakta. Keza donanıma yapılan bir müdahalenin doğrulanması kimi zaman imkansıza yakın olabilecek olduğundan pratik olarak soruna getirilebilecek en iyi çözüm müdahalenin olmadığından emin olmaktan geçmekte.
Fiziki tedbirlerin amaçlarından biri de, kullanılan cihazlara yapılabilecek fiziki müdahalelerin engellenebilmesi veya yapılan müdahalelerin fark edilebilmesidir. Donanıma yapılan bir müdahalenin fark edilmesi kimi zaman imkansıza yakın olabildiğinden, pratik olarak soruna getirilebilecek en iyi çözüm herhangi bir müdahale olmadığından emin olmaya çalışmaktır.
Bu açıdan cihazların göz önünden ayrılmaması en önemli tedbir olsa da günlük yaşantımızda bunun mümkün olmadığı pek çok durum söz konusudur. Masaüstü bilgisayarlar bulundukları yerde kalmak, kimi kısıtlı alanlara girilirken mobil cihazların terk edilmesi zorundadır. Bu gibi durumlarda söz konusu fiziki alanların güvenliği ve bu alanlarda cihazlara erişimi olanlara olan güven endişenin temelini oluşturmakta. Keza bir cihazın açılıp gerekli değişikliklerin yapılması çok fazla vakit istememekte ve yeterince istekli bir saldırgan pek çok olağan tedbiri aşmaya imkan sahibidir.
Bu açıdan cihazların göz önünden ayrılmaması en önemli tedbir olsa da, günlük yaşantımızda bunun mümkün olmadığı pek çok durum söz konusudur. Örneğin masaüstü bilgisayarlar bulundukları yerde kalmak zorundadır, ayrıca bazı alanlara giriş yaparken mobil cihazların bırakılması istenmektedir. Bu gibi durumlarda endişe unsurları, söz konusu fiziki alanların güvenliği ve bu alanlarda cihazlara erişimi olan insanlara güvensizliktir. Çünkü bir cihazın açılıp gerekli değişikliklerin yapılması çok fazla vakit almadığı gibi, yeterince istekli bir saldırganın pek çok olağan tedbiri aşma imkanı olabilmektedir.
## Sim ve Entropi
Bir cihazın açılıp açılmadığını öğrenmeye yakın zamanlara kadar en hevesli kişiler bize chazları çoğunlukla kaçamak garantiler kapsamında satan şirketlerdi. Cihazların çeşitli alanları üzerinde, çoğunlukla bir vida veya kapağın eşiğinde bulunan "açılırsa garanti kapsamı biter" kapsamındaki etiketler, "tamper evident" yani emniyet etkietleri bu amaç doğrultusunda kullanılmaktadır. Bu etiketler çeşitli mekanik ve kimyasal yöntemlerle etiketin açılıp kapandığını belli eden özelliklerle donatılmakla olağan kullanıcı için belli etmeden müdahaleyi çok zorlaştırmaktadır.
Yakın bir zamana kadar, bir cihazın açılıp açılmadığını öğrenmeye en hevesli kişiler, bize chazları çoğunlukla kaçamak garantiler kapsamında satan şirketlerdi. Cihazların çeşitli alanları üzerinde, çoğunlukla bir vida veya kapağın eşiğinde bulunan "açılırsa garanti kapsamı biter" kapsamındaki etiketler, "tamper evident" yani emniyet etkietleri bu amaç doğrultusunda kullanılmaktadır. Bu etiketler çeşitli mekanik ve kimyasal yöntemlerle etiketin açılıp kapandığını belli eden özelliklerle donatılmakla olağan kullanıcı için belli etmeden müdahaleyi çok zorlaştırmaktadır.
Lakin sizi, bilgisayarınızı ve kullandığınız etiketi bilen veya dünyadaki her güvenlik etiketinden bir tane bulundurmaya gücü yetecek bir saldırgan için bu etiketlerin bir engel teşkil ettiği söylenemez. Keza bilgisayarınızdaki etiket çıkarılıp yerine aynısından bir tane yapıştırılmış olursa cihazınıza müdahale edildiğine dair nasıl bir izlenim edinilebilir? Güvenlik etiketleri seri üretim ürünler olmakla belirli bir tasarımda ve topluca üretilmekteler. Bu etiketleri fiziki özelliklerini belirli kıldığından iki etiket arasındaki fark da felsefi düzeyde kalmaktadır.
Belirlenebilirlik bir sorun olduğu zaman çözüm neredeyse her zaman belirlenemezlikle yani [entropi](https://en.wikipedia.org/wiki/Entropy_(statistical_thermodynamics)) ile çözülmektedir. [Parolalarınızı koruyan](beseri_guvenlik/parolalar.md) entropi ile aynı kapsamda cihazınızı koruyacak etkiet de entropiden faydalanır. Şöyle ki; şayet bir saldırgan dünyada seri üretimde bulunan veya özel ürettirmiş olsanız bile bilgi sahibi olduğu bir etiketten yaptırabilir lakin tamamen rastgele olan bir etiketten üretmesi çok ama çok zordur.
Bu sorunun çözümü olarak [Chaos Computer Club'ın](https://www.ccc.de/en/club) [30c3](https://media.ccc.de/v/30C3_-_5600_-_en_-_saal_1_-_201312301245_-_thwarting_evil_maid_attacks_-_eric_michaud_-_ryan_lackey) konferansında eric Michaud ve Ryan Lackey tarafından yapılan sunumda neredeyse her kozmetik dükkanında bulunabilecek simli oje önerilmektedir. Fikir ojenin içerdiği simlerin her boyamada tamamen rastgele sonuçlar vermesine dayanmaktadır. Bu şekilde cihazın vidalarına ve/veya portlarına yapılan mühürler daha sonra kontrol edilerek bozulup bozulmadığından görece emin olunabilmektedir. Keza aynı şekilde mührü oluşturmak veya bir iz bırakmadan çıkarıp yerine takmak pek kolay bir iş değildir.
Ancak; sizi, bilgisayarınızı ve kullandığınız etiketi bilen veya dünyadaki her güvenlik etiketinden bir tane bulundurmaya gücü yetecek bir saldırgan için bu etiketlerin bir engel teşkil ettiği söylenemez. Bilgisayarınızdaki etiket çıkarılıp yerine aynısından bir tane yapıştırılmış olursa cihazınıza müdahale edildiğine dair nasıl bir izlenim edinilebilir? Güvenlik etiketleri seri üretim ürünlerdir, belirli bir tasarımda ve topluca üretilir. Bu durum, etiketlerin fiziksel özelliklerini belirli kıldığından iki etiket arasındaki fark da felsefi düzeyde kalmaktadır.
Belirlenebilirlik bir sorun olduğu zaman, çözüm neredeyse her zaman belirlenemezlikle yani [entropi](https://en.wikipedia.org/wiki/Entropy_(statistical_thermodynamics)) ile çözülmektedir. [Parolalarınızı koruyan](beseri_guvenlik/parolalar.md) entropi olduğu gibi, cihazınızı koruyacak etiket de entropiden faydalanır. Bir saldırgan dünyada seri üretimde bulunan bir etiketi satın alabilir, özel ürettirmiş olsanız bile bilgi sahibi olduğu bir etiketin aynısından yaptırabilir; lakin tamamen rastgele olan bir etiketten üretmesi çok ama çok zordur.
Bu sorunun çözümü olarak; Eric Michaud ve Ryan Lackey, [Chaos Computer Club'ın](https://www.ccc.de/en/club) [30c3](https://media.ccc.de/v/30C3_-_5600_-_en_-_saal_1_-_201312301245_-_thwarting_evil_maid_attacks_-_eric_michaud_-_ryan_lackey) konferansında yaptıkları sunumda, neredeyse her kozmetik dükkanında bulunabilecek simli ojeyi önermişlerdir. Fikir, ojenin içerdiği simlerin her boyamada tamamen rastgele sonuçlar vermesine dayanmaktadır. Bu yöntemle, cihazın vidalarına ve/veya portlarına simli oje ile mühürler yapılmakta ve bu mühürler gerektiğinde kontrol edilerek bozulup bozulmadığından görece emin olunabilmektedir. Ayrıca, mührü aynı şekilde oluşturmak veya bir iz bırakmadan çıkarıp yerine takmak pek kolay bir iş değildir.
## Simli oje ile mühür oluşturmak
Cihazlarınızın güvenliğini simli oje ile sağlamak için öncelikle doğru ojeyi bulmanız gereklidir. Bu olağan ojeler gibi kişisel bir tercihten ziyade içindeki sim ve özellikleri ile ilgili. Kullanacağınız ojenin aşağıdaki özellikleri göstermesine dikkat etmelisiniz.
Cihazlarınızın güvenliğini simli oje ile sağlamak için öncelikle doğru ojeyi bulmanız gereklidir. Doğru ojeyi bulmak, tırnaklara sürülen ojeler gibi kişisel bir tercihten ziyade, içindeki sim ve özellikleri ile ilişkilidir. Kullanacağınız ojenin aşağıdaki özellikleri göstermesine dikkat edilmelidir:
1. Simler homojen olmamalıdır.
2. Simler gözle seçilebilecek büyüklükte olmalıdır.
3. Mümkün ise farklı renk ve şekillerde simler içermelidir.
3. Mümkünse farklı renk ve şekillerde simler içermelidir.
4. Ojenin sıvısının şeffaf olması tercih sebebidir.
Bu şekilde ojeniz daha fazla belirsizlik içerecek ve inceleme için daha elverişli olacaktır.
@ -35,9 +38,9 @@ Ojenizi edindikten sonra aşağıdaki adımlarla başlayabilirsiniz.
### Cihazınızda uygun yeri belirleyin
Güvenliğinden endişe ettiğiniz cihazınızın sökülebilir kısımlarını çıkarmak için mutlaka müdahale edilmesi gereken yerleri tespit edin. Bu cihazın ortalarında olan bir vida olabileceği gibi bir kapağın eşiği veya cihazın her vidası olabilir. Bu incelemeyi yaparken veri yönünden kritik görünmese de cihazın içine bağlı ekran gibi diğer alanları da dahil etmeye dikkat edin. Şayet port girişlerini de kapatmak isterseniz bunları bir cins bant ile kapatıp bantların köşelerinden taşacak şekilde mühürleyebilirsiniz.
Güvenliğinden endişe ettiğiniz cihazınızın içine erişebilmek için mutlaka müdahale edilmesi gereken yerleri tespit edin. Bu cihazın ortalarında olan bir vida olabileceği gibi bir kapağın eşiği de olabilir. Bu incelemeyi yaparken, veri yönünden kritik görünmese de cihazın içine bağlı ekran gibi diğer alanları da dahil etmeye dikkat edebilirsiniz. Şayet port girişlerini de kapatmak isterseniz, bunları uygun bir bant ile kapatıp bantların köşelerinden taşacak şekilde mühürleyebilirsiniz.
Aşağıdaki cihaz ve konumları değerlendirmeniz önerilir.
Aşağıdaki cihaz ve konumları değerlendirmeniz önerilir:
* Kritik alanlardaki vidalar
* HDD ve RAM kapakları
@ -48,30 +51,30 @@ Aşağıdaki cihaz ve konumları değerlendirmeniz önerilir.
### Mühürlenecek alanı temizleyin
Ojenin iyice tutunabilmesi uygulanacağı alanın temizliğine bağlı. Bu bakımdan toz, yağ, parmakizi gibi kirleticiler mühürün dayanıklılığına etki edecektir. Temizlik için alkol içeren bir çözelti veya aseton kullanabilirsiniz. Aynı zamanda mühürü ileride çıkarmak ve cihazınıza zarar gelmemesi arzunuz ise cihazın üzerinde kaplama olmayan bir alan tercih etmeniz önerilir.
Ojenin uygulandığı alana iyice tutunabilmesi, uygulanacağı alanın temizliğine bağlıdır. Bu bakımdan; toz, yağ, parmakizi gibi kirleticiler mühürün dayanıklılığına etki edecektir. Temizlik için alkol içeren bir çözelti veya aseton kullanabilirsiniz. Aynı zamanda mühürü ileride çıkartmayı düşünüyorsanız ya da cihazınızın dokusuna zarar gelmemesini istiyorsanız, cihazın üzerinde kaplama olmayan bir alan tercih etmeniz önerilir.
Şayet mühürün dayanıklılığına ciddi bir yatırım yapmak istiyorsanız uygulama alanını zımparalayarak tutunmayı arttırabilirsiniz ama pek çok durum için bu aşırı olacaktır. Aynı zamanda vida delikleri derin olan cihazlarda deliği bir kağıt veya pamuk ile kapatmak ojenin içeri kaçmasını engelleyecektir.
Eğer mühürün dayanıklılığını ciddi bir şekilde artırmak istiyorsanız, uygulama alanını zımparalayarak tutunmayı arttırabilirsiniz _(Pek çok durum için bu aşırı bir önlem olabilir ve cihazınıza kozmetik olarak zarar verebilirsiniz)_. Ayrıca, vida delikleri derin olan cihazlarda deliği bir kağıt veya pamuk ile kapatmak ojenin içeri kaçmasını engelleyecektir.
### Ojenizi sürün
Uygulama alanına simli ojenizi damlatarak veya bolca sürerek uygulayın. Burada amaç birleşik ve parçalı olmayan kalın bir tabaka elde etmek. Ojenizden yeterince simin yüzeye aktarıldığından emin olun. İşlemin ertesinde ojeye kuruması için yeterli süreyi tanıyın.
Uygulama alanına simli ojenizi damlatarak veya bolca sürerek uygulayın. Burada amaç, birleşik ve parçalı olmayan kalın bir tabaka elde etmektir. Ojenizden yeterince simin yüzeye aktarıldığından emin olun. İşlemden sonra, ojenin kuruması için bir süre bekleyin.
### Mühürlerin fotoğrafını çekin
Her ne kadar simleri ve konumlarını hatırlayabileceğinizi düşünseniz de gerekli olan güvenlik payı en küçük değişikliklerin fark edilebilmesini gerektirmekte. Bu amaçla yaptığınız her mührün iyi aydınlatılmış bir ortamda bulanık olmayan yakın bir fotoğrafını çekin.
Her ne kadar simleri ve konumlarını hatırlayabileceğinizi düşünseniz de, gözünüz de hafızanız da muhtemelen bu kadar rastgele bir şekli hatırlamakta zorlanacaktır. Bu sebeple, yaptığınız her mührün iyi aydınlatılmış bir ortamda bulanık olmayan yakın bir fotoğrafını çekin.
Bu fotoğrafları yanınızdan ayırmayacağınız bir aygıt üzerinde depolamanız gerekmekte. Bu amaçla elinizden alınmayacağı bir koşulda telefonunuzu kullanmanız mümkündür. Daha iyi bir seçenek artık fazlasıyla ucuz ve küçük olan [microSD](https://en.wikipedia.org/wiki/SD_card#Micro) hafıza kartına bu fotoğrafları koyup üzerinizde dikkat çekmeyecek bir yerde bulundurabilirsiniz.
Bu fotoğrafları, gerektiğinde doğrulama yapabilmek için yanınızdan ayırmayacağınız bir aygıt üzerinde depolamanız gerekmektedir. Bu amaçla, elinizden alınmayacağı bir koşulda telefonunuzu kullanmanız mümkündür. Daha iyi bir seçenek olarak, çektiğiniz fotoğrafları artık fazlasıyla ucuz ve küçük olan [microSD](https://en.wikipedia.org/wiki/SD_card#Micro) hafıza kartına koyup üzerinizde dikkat çekmeyecek bir yerde bulundurmayı değerlendirebilirsiniz.
### GPG anahtarınızı hazırlayın
### GnuPG anahtarınızı hazırlayın
Bu aşama zorunlu olmasa da yapacağınız mührü kontrol etmek için kullanacağınız fotoğrafların değiştirilmediğinden emin olmanın tek yolu kriptografik olarak imzalamaktan geçmektir. Bu hem fotoğrafları içeren aygıtın kontrolünü kaybetmeniz durumunda önem taşır hem de uzun vadede bu mührü korumanızı kolaylaştırır.
Bu aşama zorunlu olmasa da, yapacağınız mührü kontrol etmek için kullanacağınız fotoğrafların değiştirilmediğinden emin olmanın tek yolu kriptografik olarak imzalama yapmaktır. İmzalama işlemi, hem fotoğrafları içeren aygıtın kontrolünü kaybetmeniz durumunda önem arz eder hem de uzun vadede bu mührü korumanızı kolaylaştırır.
GPG ve kullanımı size yabancı konular ise [GPG rehberimizden](yazisma_guvenligi/gpg/gpg.md) faydalanabilirsiniz.
Eğer GnuPG ve kullanımı size yabancıysa, [GPG rehberimizden](yazisma_guvenligi/gpg/gpg.md) faydalanabilirsiniz.
## Mührün kontrol edilmesi
Bir tehlikenin atlatılması ertesinde mühürün bütünlüğünü kontrol etmek için, benzer ışık koşullarında tekrar fotoğraflayıp iki fotoğraf arasında gidip gelerek benzerliğini gözle doğrulayabilirsiniz.
Bir tehlikenin atlatılmasından sonra mühürün bütünlüğünü kontrol etmek için, benzer ışık koşullarında mühürleri tekrar fotoğraflayıp iki fotoğraf arasında gidip gelerek benzerliğini gözle doğrulayabilirsiniz.
Parola yöneticisi kullanmak, kişisel güvenliğinizi arttırmak için yapabileceğiniz en önemli değişikliktir.
Bilgisayarların işlem güçlerinin giderek arttığı ve sızıntılar dolayısı ile çokça kişinin parolaları İnternet'e saçıldığı için insanların kafalarından uydurduğu parolalar artık yetersiz kalmaktadır. Güvenli parolalar artık **xoo|Z'eetohth3Zoaph^** gibi göründüğünden insanların hatırlaması mümkün değildir.
Bilgisayarların işlem güçlerinin giderek artması ve çeşitli sızıntılar sebebiyle çokça kişinin parolaları İnternet'e saçıldığı için, insanların kafalarından uydurduğu parolalar artık yetersiz ve güvensiz kalmaktadır. Güvenli parolalar da artık **xoo|Z'eetohth3Zoaph^** gibi göründüğünden insanların bu parolaları kafalarından oluşturmaları ve hatırlamaları çok zordur.
Bir parola yöneticisi, size hem güçlü hem de eşsiz parolalar kullanma imkanı sağlar. Parola yöneticisi ile her hesabınız için benzersiz parolalar atar ve tüm hesaplarınızın parolalarına erişmenizi sağlayacak sadece bir adet parola hatırlarsınız. Özetle siz bir tane güvenli parola hatırlarsınız, parola yöneticisi sizin için yüzlerce!
Bir parola yöneticisi, size hem güçlü hem de eşsiz parolalar kullanma imkanı sağlar. Parola yöneticisi, her bir hesabınız için benzersiz parolalar atar ve bunları saklar. Sizin de, tüm hesaplarınızın parolalarına erişmenizi sağlayacak sadece bir adet ana parola hatırlamanız yeterli olur. Özetle siz bir tane güvenli parola hatırlarsınız, parola yöneticisi sizin için yüzlerce!
İyi bir parola yöneticisinde dikkat edilmesi gereken üç önemli özelliği vardır:
Parola yöneticisi seçerken dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır:
* **Yerel Uygulama**: Parolalarınızı, bir ana parola ile şifreleyerek saklayan özel bir uygulamadır. Bu oldukça güvenilir bir seçenek olmakla birlikte birden fazla cihaz arasında eşitlemeyi güçleştirecektir.
* **Bulut Hizmetleri**: Genellikle ücretli olmakla parolalarınızı cihazlarınızdan bağımsız olarak saklayan bir hizmeti ifade eder. Bulut hizmetleri aracılığı ile parolalarınıza her yerden ulaşmanın kolaylığı olmakla birlikte dezavantajı daha az güvenliğe sahip olmasıdır.
@ -22,23 +22,23 @@ Hangi aracı seçtiğinize bakmaksızın gerçekten önemli olan bir parola yön
* **Ana Parola**: Bir parola yöneticisi kullanırken, ana parolanızı kaybetmemeniz hayati önem taşır. Ana parolayı unutma ihtimaline karşı bir yere bu parolayı not edebilirsiniz. Ama güçlü ve unutulması zor bir ana parola üretmek için **[Zarola](https://zarola.oyd.org.tr)** kullanmanızı öneriyoruz. Bilgisayarlar için zor ama hatırlamanız için kolay bir parola tüm sayısal hayatınızın dayanacağı bir parolayı unutmamak için en garanti yoldur.
* **Yedekler**: Parola yöneticinizin verilerini düzenli olarak yedeklemeniz de bir o kadar önemlidir. Bulut hizmeti yedekleme işini sizin için yaparken yerel yedeklerinizi düzenli olarak almanız yararınıza olacaktır. Yerel uygulamalar için veri dosyasının yedeğini almak yeterlidir. Ara sıra parola yöneticinizin parolaları sakladığı küçük dosyayı bir USB belleğe koyup kenara kaldırmak sizi çokça baş ağrısından kurtarabilir.
Yaygın parola yöneticileri;
Yaygın özgür parola yöneticileri şunlardır:
* [KeePassXC](https://keepassxc.org/): (yerel uygulama) Kullanım kolaylığı açısından tavsiye edilen yerel parola yöneticisidir. Neredeyse her bilgisayarda çalışabilmektedir ve Nextcloud ile eşitlenebilir.
* [Security Self-defense / How to: Use KeepPassXC](https://ssd.eff.org/en/module/how-use-keepassxc)
* [Pass](https://passwordstore.org): GnuPG ve Git ile çalışan bir parola yöneticisidir. Eğer GnuPG'ye ve Git'e biraz hakimseniz, kesinlikle `pass` kullanmanız tavsiye edilir. Pass, parolalarınızı GnuPG anahtarınızla şifreler ve uzak bir Git sunucusuyla eşitleyebilir. Android istemcisi ve Firefox eklentisi mevcuttur.
* [Bitwarden](https://bitwarden.com/): Tamamen uzak sunucuda çalışan ve pek çok platform için istemcileri bulunan bir parola yöneticisidir.
* [Pass](https://passwordstore.org): GnuPG ve Git ile çalışan bir parola yöneticisidir. Eğer GnuPG'ye ve Git'e biraz hakimseniz, kesinlikle `pass` kullanmanız tavsiye edilir. Pass, parolalarınızı GnuPG anahtarınızla şifreler ve uzak bir Git sunucusuyla eşitleyebilir. Android/iOS istemcisi ve Firefox/Chromium eklentisi mevcuttur.
* [Bitwarden](https://bitwarden.com/): Tamamen uzak sunucuda çalışan ve birçok platform için istemcisi bulunan bir parola yöneticisidir. Eğer parolalarınızı uzak sunucuda tutmak istiyorsanız en uygun çözüm olacaktır.
## Güçlü Parolalar Kullanın<aname="guclu-parola"></a>
Güçlü parolalar rastgele üretilirler. Bir parolanın gücünü, uzunluğu ve rastgeleliği belirler. Cihazınız ve parola yöneticisi ana parolası haricindeki tüm parolalarınız bir parola yöneticisi tarafından rastgele üretilmelidir. Parolalarınız en az 12 karakter olmalıdır. Ancak 26 karakterden uzun parola kullanmanıza gerek yoktur. İyi bir parola geleceğe yönelik iyi bir yatırımdır.
Güçlü parolalar rastgele üretilirler. Bir parolanın gücünü, uzunluğu ve rastgeleliği belirler. Cihazınız ve parola yöneticisi ana parolası haricindeki tüm parolalarınız bir parola yöneticisi tarafından rastgele üretilmelidir. İyi bir parola geleceğe yönelik iyi bir yatırımdır.
İnsanlar, bilgisayarların aksine güvenli parolalar yaratmakta bir hayli başarısızdır. Bırakın bilgisayar bu işi sizin için yapsın.
Hatırlamanız gereken parolalar üretmek için pek çok yol bulunmaktadır. Eğer parola yöneticisi kullanıyorsanız bırakın uygulama sizin için üretsin. Ancak kendiniz hatırlaması kolay güçlü parolalar oluşturmak istiyorsanız biz [Zarola](https://zarola.oyd.org.tr) kullanmanızı öneriyoruz.
Hatırlamanız gereken parolalar üretmek için pek çok yol bulunmaktadır. Eğer parola yöneticisi kullanıyorsanız bırakın uygulama sizin için üretsin. Parola yöneticinizi kullanarak parola üretirken, mümkün olduğunda 32 karakterli rastgele parolalar oluşturmanız, mümkün değilse de 16 karakterina altına inmemeniz şiddetle tavsiye edilir. Ancak kendiniz hatırlaması kolay güçlü parolalar oluşturmak istiyorsanız biz [Zarola](https://zarola.oyd.org.tr) kullanmanızı öneriyoruz.
[Zarola](https://zarola.oyd.org.tr), kolayca hatırlanabilir ve yüksek derecede güvenli parolalar oluşturabilmenizi sağlayan bir yöntemdir. İnsanlar rastgele şeyler üretemeyeceklerinden rastgelelik kaynağı olarak zar veya bozuk para kullanılır. 7776 Tane kelime içinden seçilen 7 adet ile parola oluşturulur ve hikayeleştirilerek ezberlenir. Bazen komik hikayeler bile çıkar!
[Zarola](https://zarola.oyd.org.tr), kolayca hatırlanabilir ve yüksek derecede güvenli parolalar oluşturabilmenizi sağlayan bir yöntemdir. İnsanlar rastgele şeyler üretemeyeceklerinden rastgelelik kaynağı olarak zar veya bozuk para kullanılır. 7776 tane kelime içinden seçilen 7 adet ile parola oluşturulur ve hikayeleştirilerek ezberlenir. Bazen komik hikayeler bile çıkar!
Konuya ilişkin Security Self-defense'in "[Güçlü Parolalar Üretmek](https://ssd.eff.org/en/module/creating-strong-passwords)" rehberine bakabilirsiniz.
@ -46,11 +46,11 @@ Her hesabın güvenli ve eşsiz bir parola ile korunması önemlidir, çünkü b
Eşsiz parolalar kullanmak üçüncü parti hizmetleri kullanırken alınan riskleri en aza indirir. Şayet bir parolayı birden fazla hesap için kullanırsanız, bir hesaptan sızan kullanıcı adı ve parolalar ile diğer hesaplarınıza sızılabilir. Farklı servisler için farklı parolalar kullanmak hesaplarınızı birbirinden izole ederek riski azaltacaktır. Bir parola yöneticisi kullanmak bunu yapmayı oldukça kolaylaştırır.
Eşsiz parolalar kullanmak üçüncü parti hizmetleri kullanırken alınan riskleri en aza indirir. Şayet bir parolayı birden fazla hesap için kullanırsanız, bir hesaptan sızan kullanıcı adı ve parolalar ile diğer hesaplarınıza sızılabilir. Farklı servisler için farklı parolalar kullanmak hesaplarınızı birbirinden izole ederek riski azaltacaktır. Bir parola yöneticisi kullanmak, bunu yapmayı oldukça kolaylaştırır.
## Parolalarınızı gizli tutun<aname="gizli-parola"></a>
Parolalarınızı her kim sorarsa sorsun asla kimseye vermeyin (Evet, teknik destek vermek için soran IT personeline de vermeyin.). Neredeyse her hesap ve sistem parola sıfırlamasına olanak tanımaktadır. Herhangi bir IT uzmanı, size parolanızı sormadan bakım amaçlı parolanızı sıfırlayabilmektedir. Bu tip sistemler aynı zamanda erişimleri takip altında tutar, sizi sıfırlama hakkında bilgilendirir ve her yönetici erişiminden sonra parolanızı değiştirmeniz istenir. Bunun için sadece söz konusu sistemlere erişiminizin olması yeterlidir.
Parolalarınızı her kim sorarsa sorsun asla kimseye vermeyin (Evet, teknik destek vermek için soran IT personeline de vermeyin.). Neredeyse her hesap ve sistem parola sıfırlamasına olanak tanımaktadır. Herhangi bir IT uzmanı, size parolanızı sormadan bakım amaçlı parolanızı sıfırlayabilmektedir. Bu tip sistemler, aynı zamanda erişimleri takip altında tutar, sizi sıfırlama hakkında bilgilendirir ve her yönetici erişiminden sonra parolanızı değiştirmeniz istenir. Bunun için sadece söz konusu sistemlere erişiminizin olması yeterlidir.
## Kurumsal ve kişisel parolalarınızı ayırın<aname="kurumsal-kisisel-parola"></a>
Günümüzde neredeyse yaşam zorunluluğu haline gelmiş mobil cihazlardan olan akıllı telefonlar, en önemli verilerimizi tuttuğumuz araçlar konumundalar. Bu durum söz konusu cihazları ciddi bir mahremiyet ve güvenlik riski haline de getirmekte.
Günümüzde neredeyse yaşam zorunluluğu haline gelmiş mobil cihazlardan olan akıllı telefonlar, en önemli verilerimizi tuttuğumuz araçlar haline gelmiş durumdadır. Bu durum, söz konusu cihazları ciddi bir mahremiyet ve güvenlik riski haline getirmektedir.
Mobil cihazlar, çalınma ve kaybolma riski içinde kullanıldıklarından [şifreleme](../cihaz_guvenligi/cihaz_sifreleme.md) neredeyse zaruri bir güvenlik tedbiri. Lakin bilgisayarlara nazaran mobil cihazlar neredeyse hiç kapatılmadığından şifreleme anahtarları sürekli olarak RAM üzerinde durmakta ve ekran kilidinin açık olduğu her an cihazın içeriğindeki neredeyse tüm bilgiler cihazı elinde tutanın insafına kalmakta.
Mobil cihazlar, çalınma ve kaybolma riski içinde kullanıldığı için [şifreleme](../cihaz_guvenligi/cihaz_sifreleme.md) zaruri bir güvenlik tedbiridir. Ancak, bilgisayarlara nazaran mobil cihazlar neredeyse hiç kapatılmadığından şifreleme anahtarları sürekli olarak RAM üzerinde durmakta ve ekran kilidinin açık olduğu her an cihazın içeriğindeki neredeyse tüm bilgiler cihazı elinde tutan herhangi biri için erişilebilir olmaktadır.
Bu tehlikenin gerçekleşme riski teorik bir tartışma değil. [Birleşik Krallık'ta bir polis teşkilatı yasal olarak bir zanlıya kapkaç yaparak](https://www.bbc.com/news/uk-38183819) söz konusu imkanın gerçek hayatta kullanımının mümkün olduğunu herkse göstermiş bulunuyor. Buna telefonu elinizden alıp akla hayale gelmeyecek şeyler yapabilecek yakınlarınız ve arkadaşlarınızı da eklerseniz konuya karşı tedbir almak yerinde görülebilir.
Bu tehlikenin gerçekleşme riski teorik bir tartışma değildir. [Birleşik Krallık polis teşkilatı, yasal olarak bir zanlıya kapkaç yaparak](https://www.bbc.com/news/uk-38183819) söz konusu imkanın gerçek hayatta kullanımının mümkün olduğunu herkese göstermiştir. Buna, telefonu elinizden alıp akla hayale gelmeyecek şeyler yapabilecek yakınlarınız ve arkadaşlarınızı da eklerseniz konuya karşı tedbir almak yerinde görülebilir.
## Private Lock
[Private Lock](https://github.com/wesaphzt/privatelock) [F-droid](https://f-droid.org) yazılım deposunda bulunabilecek özgür bir yazılım olarak cihazınızın elinizden kapılması veya düşürülmesi gibi ani hızlanmalarda ekranını kitleyerek güvenlik sağlıyor.
[Private Lock](https://github.com/wesaphzt/privatelock), [F-Droid](https://f-droid.org) yazılım deposunda bulunabilecek özgür bir yazılımdır. Private Lock, cihazınızın elinizden kapılması veya düşürülmesi gibi ani ivmelenmelerde ekranını kilitleyerek cihazınızı güvene alır.
Öncelikle F-droid üzeriden Private Lock uygulamasını indirerek cihazınıza kurun ve çalıştırın. Kısa bir tanıtımın ardından aşağıdaki basit ekran ile karşılaşacaksınız.
Öncelikle F-Droid üzerinden Private Lock uygulamasını indirerek cihazınıza kurun ve çalıştırın. Kısa bir tanıtımın ardından aşağıdaki basit ekran ile karşılaşacaksınız.
Private Lock fazlasıyla basit bir yazılım. 0-40 arasında derecelendirilen değer cihazınızdaki jiroskop sensörüne bağlı olarak hangi kuvvetlerde cihazınızın kilitleneceğini belirlemekte. Hemen altta bulunan dairede ise cihazınızın sensöründen o anda gelen tepkinin değeri verilmekte. Dairenin tamamen yeşil olması durumunda telefonunuz kilitlenmekte. 0 ile 40 arasındaki dereceyi ayarlayarak telefonunuzun içine düşebileceği fiziki koşulları deneme yolu ile uygun ayarı bulmanız gerekli. Bir arkadaşınızdan telefonu elinizden olabildiğince nazik şekilde habersiz kapmasını isteyin. Telefonunuz kilitleninceye kadar ayarı uygun şekilde düzenleyin.
Private Lock ziyadesiyle basit bir yazılımdır. 0-40 arasında derecelendirilen değer, cihazınızdaki ivmeölçer sensörüne bağlı olarak hangi kuvvetlerde cihazınızın kilitleneceğini belirtir. Hemen altta bulunan dairede ise, cihazınızın sensöründen o anda gelen tepkinin değeri gösterilir. Dairenin tamamen yeşil olması durumunda telefonunuz kilitlenecektir. 0 ile 40 arasındaki dereceyi ayarlayarak, telefonunuzun içine düşebileceği koşulları deneyerek uygun ayarı bulabilirsiniz. Bir arkadaşınızdan telefonu elinizden olabildiğince nazik şekilde habersiz kapmasını isteyin. Telefonunuz kilitleninceye kadar ayarı uygun şekilde düzenleyin.
**NOT:** Ayarı çok düşük yapmanız durumunda olağan kullanımlar sırasında da can sıkıcı kilitlenmelerle karşılaşabilirsiniz.
## Ayarlar
Private Lock çok karmaşık işlevler sunan bir yazılım olmadığından ayarlar bölümünd sadece dört tane seçene bulabilirsiniz.
Private Lock, çok karmaşık işlevler sunan bir yazılım olmadığından ayarlar bölümünde sadece dört tane seçenek vardır.
* **Haptic feedback**: Cihazınızın kilitlendiğini bir titreşim ile size bildirilmesini sağlar.
* **Haptic feedback**: Cihazınızın kilitlendiğinde bunun bir titreşim ile size bildirilmesini sağlar.
* **Run service when locked**: Ekran kilidi devrede iken de kilitleme işlevinin etkin olmasını sağlayarak ekran kilidini her an devreye sokulmasını sağlar.
* **Run service when locked**: Ekran kilitliyken de kilitleme ve ekranı kapatma işlevinin etkin olmasını sağlar.
Ayarları dilediğiniz gibi yapabilirsiniz. Tavsiyemiz "system start" ile "run service when locked" seçeneklerinin işaretli olmasıdır.
## Dikkat edilmesi gerekenler
1. Private Lock kusursuz değildir. Kimi zaman istenmeyen zamanlarda kilitleme yapabileceğinden bununla biraz yaşamanız gereklidir.
1. Private Lock kusursuz değildir. Kimi zaman istenmeyen zamanlarda kilitleme yapabileceğinden bununla yaşamanız gereklidir.
2. Aynı sebepten Private Lock gerçekten gerektiğinde çalışmayabilir. Keza jiroskop her zaman doğru değer ölçemediği gibi yaşanan kapkaç olayının şiddeti duruma etki edecektir. Bu özellikle ayarın gereğinden yüksek yapıldığı durumlar için geçerlidir.
2. Aynı sebepten Private Lock gerçekten gerektiğinde çalışmayabilir. İvmeölçer her zaman doğru değeri ölçemediği gibi yaşanan kapkaç olayının şiddeti duruma etki edecektir. Bu durum, özellikle ayarın gereğinden yüksek yapıldığı haller için geçerlidir.
3. Private Lock sürekli olarak jiroskop sensörünü dinleyeceği için cihazınızın şarjından bir miktar tüketecektir. Kullanılan cihazlarda bu belirgin olmamakla birlikte dikkat edilmesi gerekebilir.
3. Private Lock sürekli olarak ivmeölçer sensörünü dinleyeceği için cihazınızın şarjından bir miktar tüketecektir. Kullanılan cihazlarda bu belirgin olmamakla birlikte dikkat edilmesi gerekebilir.
<arel="license"href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/"><imgalt="Creative Commons Lisansı"style="border-width:0"src="https://i.creativecommons.org/l/by-sa/4.0/88x31.png"/></a><br/>Bu eser <arel="license"href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/"> Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı</a> ile lisanslanmıştır.
Özcan Oğuz
