LineageOS, mobile cihazlar için Android tabanli bir işletim sistemidir. Privacy Guard gibi araçlarla verileriniz hakkında azami kontrol sahibi olmanızı sağlar. Her ay güvenlik güncellemeleri gönderen, güvenlik odaklı bir dağıtımdır. Tüm işlemlerin öncesinde şarjınızın %60'ın üstünde olduğundan ve verilerinizi yedeklediğinizden emin olun. İşlem sonunda telefonunuzdaki tüm veriler silinecektir.
LineageOS, mobil cihazlar için Android tabanlı bir işletim sistemidir. Privacy Guard gibi araçlarla verileriniz hakkında azami kontrol sahibi olmanızı sağlar. Hiçbir Google servisini kullanmaksızın (dolayısıyla verilerinizi Google ile paylaşmaksızın) kullanabileceğiniz bir Android dağıtımıdır. Her ay güvenlik güncellemeleri gönderen, güvenlik odaklı bir dağıtımdır. Tüm işlemlerin öncesinde şarjınızın %60'ın üstünde olduğundan ve verilerinizi yedeklediğinizden emin olun. İşlem sonunda telefonunuzdaki tüm veriler silinecektir.
_Bu döküman "Xiaomi Redmi 8" cihazına kuruluma göre oluşturulmuştur._
_Bu döküman "Xiaomi Redmi Note 8" cihazına kuruluma göre oluşturulmuştur._
_Rehber boyunca mobil cihazınızı kullandığınız her durumda aşağıdaki başlıktaki adımları yapmılmış olduğunu kontrol edin. Cihazınızı bilgisayara bağladığınızda sizden USB hata ayıklama izni isterse bu izni verin._
_Rehber boyunca mobil cihazınızı kullandığınız her durumda aşağıdaki başlıktaki adımları yapmılmış olduğunu kontrol edin. Cihazınızı bilgisayara bağladığınızda sizden USB hata ayıklama izni isterse bu izni verin._
## Cihazınızda geliştirici seçeneklerini ve USB hata ayıklamayı aktifleştirin
## Cihazınızda geliştirici seçeneklerini ve USB hata ayıklamayı aktifleştirin
@ -23,7 +23,7 @@ Kurulum için kullanacağımız yazılımlar olan ADB ve Fastboot programların
## Bootloader kilidini açın
## Bootloader kilidini açın
Bu işlemin tamamlanması için 7 gün beklemeniz gerekmektedir. Bu bölümdeki işlemler için ne yazık ki içinde Windows işletim sistemi çalışan bir cihaza ihtiyacınız olacak. Windows kurulu bilgisayara [MI Unlock Tool'u](https://xiaomitools.com/download/mi-flash-unlock-tool-v3-5-1030-37/) kurunuz.
Bu işlemin tamamlanması için 7 gün beklemeniz gerekmektedir. Bu bölümdeki işlemler için ne yazık ki içinde Windows işletim sistemi çalışan bir cihaza ihtiyacınız olacak. Windows kurulu bilgisayara [MI Unlock Tool'u](https://xiaomitools.com/download/mi-flash-unlock-tool-v3-5-1030-37/) kurunuz.
### İlk işlemler
### Ön işlemler
* Programı çalıştırın.
* Programı çalıştırın.
* Feragatnameyi kabul edin.
* Feragatnameyi kabul edin.
@ -33,13 +33,13 @@ Bu işlemin tamamlanması için 7 gün beklemeniz gerekmektedir. Bu bölümdeki
* Mobil cihazınızı USB girişinden bilgisayara bağlayıp _ses kısma ve güç butonlarına_ aynı anda basarak boot loader ekranına girin ve kilidi açmak üzere artık tıklanabilir olan _unlock_ butonuna tıklayın.
* Mobil cihazınızı USB girişinden bilgisayara bağlayıp _ses kısma ve güç butonlarına_ aynı anda basarak boot loader ekranına girin ve kilidi açmak üzere artık tıklanabilir olan _unlock_ butonuna tıklayın.
* Karşınıza gelen güvenlik uyarısını okuyun ve devam etmek istiyorsanız yine de kilidi açmak üzere _unlock anyway_ butonuna tıklayın.
* Karşınıza gelen güvenlik uyarısını okuyun ve devam etmek istiyorsanız yine de kilidi açmak üzere _unlock anyway_ butonuna tıklayın.
* Yüklenme ekranının ardından 7 gün sonra cihazınızın bootloader kilidinin açılacağına dair bir uyarı göreceksiniz.
* Yüklenme ekranının ardından 7 gün sonra (bu süre değişkenlik gösterebilir) cihazınızın bootloader kilidinin açılacağına dair bir uyarı göreceksiniz.
_Bu esnada tekrar MI hesabı eklemeyin, aksi halde tekrar beklemek durumunda kalacaksınız._
_Bu esnada tekrar MI hesabı eklemeyin, aksi halde tekrar beklemek durumunda kalacaksınız._
### 7 gün sonraki işlemler
### Süre dolduktan sonraki işlemler
* Süre dolduktan sonra tekrar Windows cihazınızda kurulu olan _MI Unlock Tool_ programını açın.
* Süre dolduktan sonra tekrar Windows cihazınızda kurulu olan _MI Unlock Tool_ programını açın.
* Eğer hesabınıza tekrar giriş yapmanızı istiyorsa, _İlk işlemler_ başlığındaki giriş adımlarını tekrar edin.
* Eğer hesabınıza tekrar giriş yapmanızı istiyorsa, _İlk işlemler_ başlığındaki giriş adımlarını tekrar edin.
* Cihazınızın _ses kısma ve güç butonlarına_ aynı anda basarak boot loader ekranına girin.
* Cihazınızın _ses kısma ve güç butonlarına_ aynı anda basarak boot loader ekranına girin.
@ -47,18 +47,18 @@ _Bu esnada tekrar MI hesabı eklemeyin, aksi halde tekrar beklemek durumunda kal
## Fastboot ile Lineage Recovery programını kurun
## Fastboot ile Lineage Recovery imajını kurun
* Özelleşririlmiş recovery'nin son sürümünü [buradan](https://download.lineageos.org/ginkgo) (.img dosyaları) indiriniz.
* Recovery imajının son sürümünü [buradan](https://download.lineageos.org/ginkgo) (.img dosyaları) indiriniz.
* Cihazınızı USB ile bilgisayarınıza bağlayın. Geliştirici modunun açık olduğundan, USB hata ayıklamaya izin verdiğinizden emin olduktan sonra `adb devices` komutuyla cihazınızı görmeniz gerekir.
* Cihazınızı USB ile bilgisayarınıza bağlayın. Geliştirici seçeneklerinin açık olduğundan, USB hata ayıklamaya izin verdiğinizden emin olduktan sonra `adb devices` komutuyla cihazınızı görmeniz gerekir.
* Bağlantının sağlandığından emin olduktan sonra `adb reboot bootloader` komutuyla fastboot moduna girin. Bu moda _ses kısma ve güç butonlarına_ aynı anda basarak da girebilirsiniz.
* Bağlantının sağlandığından emin olduktan sonra `adb reboot bootloader` komutuyla fastboot moduna girin. Bu moda _ses kısma ve güç butonlarına_ aynı anda basarak da girebilirsiniz.
* Cihazınız fastboot moduna girdiğinde `fastboot devices` komutunu çalıştırdığınızda cihazınızı listelemesi gerekir. Böylece fastboot yazılımının cihazınızı bulduğundan emin oluruz.
* Cihazınız fastboot moduna girdiğinde bilgisayarınızdan `fastboot devices` komutunu çalıştırdığınızda cihazınızın listelenmesi gerekir. Böylece fastboot yazılımının cihazınızı bulduğundan emin oluruz.
* Ardından `fastboot flash recovery <indirdiğiniz-recovery-imajı>.img` komutu ile recovery imajıyla cihazınızı flaşlayın.
* Ardından `fastboot flash recovery <indirdiğiniz-recovery-imajı>.img` komutu ile recovery imajıyla cihazınızı flaşlayın.
* Kapalı durumdaki cihazınızı _ses açma ve güç butonlarına_ (dikkat edin bu sefer ses açma:)) aynı anda basarak kurtarma modunda açın.
* Kapalı durumdaki cihazınızı _ses açma ve güç butonlarına_ (dikkat edin bu sefer ses açma) aynı anda basarak recovery (kurtarma) modunda açın.
@ -10,11 +10,9 @@ Cihazınızı içinde bulunduğunuz duruma göre seçmelisiniz:
Eğer riskiniz yüksek ise, **telefonları hassas hiç bir şey için kullanmamanız tavsiye edilir.** Bunun pek çok sebebi bulunmakta:
Eğer riskiniz yüksek ise, **telefonları hassas hiç bir şey için kullanmamanız tavsiye edilir.** Bunun pek çok sebebi bulunmakta:
1. Sorunların başında tüm telefonların sizi kablosuz telefon ağına (hücresel ağ) bağlayan, "[baseband modem][https://en.wikipedia.org/wiki/Baseband_processor]" olarak adlandırılan bir donanım içermesi ve bu cihazların doğal olarak bir takip sistemi olmasıdır. Bu modemler özel mülktür ve uzaktan kötüye kullanılabilecek pek çok güvenlik açığı içerme ihtimalini taşımaktadır. Bu açıklar takip edilmenizden, tüm iletişiminizin ve ortamınızın dinlenmesine kadar ilerleyebilir.
1. Sorunların başında tüm telefonların sizi kablosuz telefon ağına (hücresel ağ) bağlayan, "[baseband modem](https://en.wikipedia.org/wiki/Baseband_processor)" olarak adlandırılan bir donanım içermesi ve bu cihazların doğal olarak bir takip sistemi olmasıdır. Bu modemler özel mülktür ve uzaktan kötüye kullanılabilecek pek çok güvenlik açığı içerme ihtimalini taşımaktadır. Bu açıklar takip edilmenizden, tüm iletişiminizin ve ortamınızın dinlenmesine kadar ilerleyebilir.
2.
2. [Replicant](https://www.replicant.us/) tamamen özgür bir Android dağıtımı olarak sadece belirli cihazlar üzerinde çalışmaktadır. Çalıştığı cihazların temel özelliği baseband modem'i işlemciden izole etmenin bir imkanı olmasıdır. Replicant aynı zamanda, cihaz üzerindeki, Wi-Fi, Bluetooth, GPS gibi donanımları özgür sürücüleri bulunmadığı için çalıştırmaz. Şayet mobil cihaz kullanmanız gerekiyorsa ve bu cihaz ile önemli veriler işleyecekseniz Replicant kurulu bir telefon iyi bir tercih olabilir.
[Replicant][https://www.replicant.us/] tamamen özgür bir Android dağıtımı olarak sadece belirli cihazlar üzerinde çalışmaktadır. Çalıştığı cihazların temel özelliği baseband modem'i işlemciden izole etmenin bir imkanı olmasıdır. Replicant aynı zamanda, cihaz üzerindeki, Wi-Fi, Bluetooth, GPS gibi donanımları özgür sürücüleri bulunmadığı için çalıştırmaz. Şayet mobil cihaz kullanmanız gerekiyorsa ve bu cihaz ile önemli veriler işleyecekseniz Replicant kurulu bir telefon iyi bir tercih olabilir.
Cep telefonlarına alternatif olarak Wi-Fi desteği olan ama hücresel ağa bağlanmayan bir tablet satın alabilirsiniz. Bu tip cihazlar baseband modem içermemektedir ve uzaktan saldırılara karşı çok daha dayanıklıdır. Sadece Wi-Fi içeren bir cihaz ile hala hücresel ağa, ayrı bir taşınabilir hotspot cihazı ile bağlanabilirsiniz.
Cep telefonlarına alternatif olarak Wi-Fi desteği olan ama hücresel ağa bağlanmayan bir tablet satın alabilirsiniz. Bu tip cihazlar baseband modem içermemektedir ve uzaktan saldırılara karşı çok daha dayanıklıdır. Sadece Wi-Fi içeren bir cihaz ile hala hücresel ağa, ayrı bir taşınabilir hotspot cihazı ile bağlanabilirsiniz.
@ -30,16 +28,16 @@ Taşınabilir cihazınızda; devletler, şirketler veya meraklı insanlar taraf
Şayet hiç uğraşmayacağım diyorsanız, kendinizi Apple şirketinin sinsi yumuşak kollarına bırakıp modern bir iPhone alabilirsiniz. Pek çok gerçek olayda bu cihazlara örgütlü devletler dışında kolaylıkla erişilemediği görüldü. Lakin Apple şirketinin Çin ile yaşadığı aşk, yakın zamanda özgür olmayan yazılımında bulunan açıklar ve İsrailli bir şirketin 1000 ABD dolarına her iPhone'un kilidini kırabildiği iddiası ile yaşamanız gereklidir.
Şayet hiç uğraşmayacağım diyorsanız, kendinizi Apple şirketinin sinsi yumuşak kollarına bırakıp modern bir iPhone alabilirsiniz. Pek çok gerçek olayda bu cihazlara örgütlü devletler dışında kolaylıkla erişilemediği görüldü. Lakin Apple şirketinin Çin ile yaşadığı aşk, yakın zamanda özgür olmayan yazılımında bulunan açıklar ve İsrailli bir şirketin 1000 ABD dolarına her iPhone'un kilidini kırabildiği iddiası ile yaşamanız gereklidir.
Tavsiyemiz uygun bir cihaz alarak üzerinde [GrapheneOS][] veya [LineageOS][] Android dağıtımları çalıştırmanız ve Google, Facebook gibi casusluk şirketlerinin yazılımları da dahil özgür olmayan yazılımlar **çalıştırmamanızdır**. [GrapheneOS] ve [LineageOS] piyasadan alabileceğiniz pek çok cihaza kolaylıkla kurulabilen ve mahremiyetinize önem veren toplulukların geliştirdiği işletim sistemleridir.
Tavsiyemiz uygun bir cihaz alarak üzerinde [GrapheneOS](https://grapheneos.org/) veya [LineageOS](https://lineageos.org/) Android dağıtımları çalıştırmanız ve Google, Facebook gibi casusluk şirketlerinin yazılımları da dahil özgür olmayan yazılımlar **çalıştırmamanızdır**. _GrapheneOS_ ve _LineageOS_ piyasadan alabileceğiniz pek çok cihaza kolaylıkla kurulabilen ve mahremiyetinize önem veren toplulukların geliştirdiği işletim sistemleridir.
Tavsiye edilen cihazlar:
Tavsiye edilen cihazlar:
* **[LineageOS için][lineageos devices]**;
* **[LineageOS için](https://lineageos.org/)**;
* [LG G3](https://wiki.lineageos.org/devices/d855) Türkiye'de kolaylıkla bulunabilen, temizi için biraz araştırma gerektiren ama zamanına göre çok iyi donanıma sahip bir cihazdır. LineageOS kurulumu rootlama gereğinden dolayı biraz baş ağrıtabilir ama fiyat/performansta çok başarılıdır. Ancak LG G3 cihazlar, kronik olarak anakart arızası yaşayabilmektedir. Bu durumu göz önünde bulundurmanızı tavsiye ederiz.
* [LG G3](https://wiki.lineageos.org/devices/d855) Türkiye'de kolaylıkla bulunabilen, temizi için biraz araştırma gerektiren ama zamanına göre çok iyi donanıma sahip bir cihazdır. LineageOS kurulumu rootlama gereğinden dolayı biraz baş ağrıtabilir ama fiyat/performansta çok başarılıdır. Ancak LG G3 cihazlar, kronik olarak anakart arızası yaşayabilmektedir. Bu durumu göz önünde bulundurmanızı tavsiye ederiz. Bataryası çıkarılabilmektedir.
* [Sony Xperia Z](https://wiki.lineageos.org/devices/yuga) Görece eski bir donanım olan Z Türkiye'de bolca ve ucuza bulunabiliyor. LineageOS kurulumu da çok kolaydır. Lakin donanım yaşını gösterdiği için cihazınızı sonuna kadar kullanıyorsanız sizi tatmin etmeyebilir.
* [Xiaomi Redmi Note 7](https://wiki.lineageos.org/devices/lavender) Bir üst modeline (Xiaomi Redmi Note 8) kıyasla fiyat olarak daha uygun bir seçenektir. USB-C desteklediği için de geleceğe dönük rahat etmenizi sağlar. Ancak NFC desteği **bulunmamaktadır**.
* [Xiaomi Redmi Note 7](https://wiki.lineageos.org/devices/lavender) Çok daha modern bir donanım olarak Redmi Note 7 performans isteyen kullanıcılar için iyi bir tercih olabilir. USB-C desteklediği için de geleceğe dönük rahat etmenizi sağlar. Ancak NFC desteği **bulunmamaktadır**.
* [Xiaomi Redmi Note 8/8T](https://wiki.lineageos.org/devices/ginkgo) Çok daha modern bir donanım olarak Redmi Note 8 performans isteyen kullanıcılar için iyi bir tercih olabilir. USB-C desteklediği bulunmaktadır. Ancak Xiaomi Redmi Note 8 modelinin de NFC desteği **bulunmamaktadır**.
* **[GrapheneOS için][grapheneos devices]**;
* **[GrapheneOS için](https://grapheneos.org/)**;
* Google [Pixel serisi](https://grapheneos.org/#device-support) cihazların tamamına GraphenOS kurulabilmekte fakat Pixel 4 sürümü henüz tamamlanmadı. Graphene uzun dönemli destek için, şimdilik Pixel 3 serisi cihazları önermektedir. GrapheneOS, Pixel 4 için tamamlandığında bu önerinin Pixel 4 olarak değişmesi muhtemel.
* Google [Pixel serisi](https://grapheneos.org/#device-support) cihazların tamamına GraphenOS kurulabilmekte fakat Pixel 4 sürümü henüz tamamlanmadı. Graphene uzun dönemli destek için, şimdilik Pixel 3 serisi cihazları önermektedir. GrapheneOS, Pixel 4 için tamamlandığında bu önerinin Pixel 4 olarak değişmesi muhtemel.
@ -63,6 +63,6 @@ Buna e-posta gibi diğer iletişim ihtiyaçlarının da çoğunlukla İnternet
Modern cihazlardaki GSM modem izolasyonunun sıkıntısı ve wifi bulunmayan alanlarda bağlantı ihtiyacı için bugünlerde yaygın şekilde kullanılan wifi hotspot olarak da bilinen 4G modemlerin kullanılan mobil cihaz ile eş olarak kullanılması bir seçenek. Bu kurulum hem kişilere iyi derecede bir baseband izolasyonu sağlarken hem de kişilerin sürekli bağlantı ihtiyaçlarını karşılayabilir. Lakin GSM sistemlerinin mahremiyet yönünden getirdiği sorunlar ve bu durumun yansıması olabilecek güvenlik endişelerini ortadan kaldırmamakta.
Modern cihazlardaki GSM modem izolasyonunun sıkıntısı ve wifi bulunmayan alanlarda bağlantı ihtiyacı için bugünlerde yaygın şekilde kullanılan wifi hotspot olarak da bilinen 4G modemlerin kullanılan mobil cihaz ile eş olarak kullanılması bir seçenek. Bu kurulum hem kişilere iyi derecede bir baseband izolasyonu sağlarken hem de kişilerin sürekli bağlantı ihtiyaçlarını karşılayabilir. Lakin GSM sistemlerinin mahremiyet yönünden getirdiği sorunlar ve bu durumun yansıması olabilecek güvenlik endişelerini ortadan kaldırmamakta.
[Hangi Mobil Cihaz](cihaz_guvenligi/mobil_cihaz_tercih.md)
[Hangi Mobil Cihaz](mobil_cihaz_tercih.md)
[Mobil Cihaz Genel Tavsiyeler](cihaz_guvenligi/mobil_cihaz_tavsiyeler.md)
[Mobil Cihaz Genel Tavsiyeler](mobil_cihaz_tavsiyeler.md)
