parent
f35c4a308d
commit
d216b12947
@ -0,0 +1,155 @@ |
||||
<!DOCTYPE html> |
||||
<html lang="tr-tr"> |
||||
<head> |
||||
<meta charset="utf-8"> |
||||
<title>Ozgurluk - Özgür Yazılım Derneği</title> |
||||
<link rel="stylesheet" href="../../css/normalize.css"> |
||||
<link rel="stylesheet" href="../../css/style.css"> |
||||
<link rel="stylesheet" href="../../fonts/stylesheet.css"> |
||||
</head> |
||||
<body> |
||||
|
||||
<header class="navbar"> |
||||
<div class="navbar-container"> |
||||
<h1><a href="../../" class="logo">Özgür Yazılım Derneği</a></h1> |
||||
<nav> |
||||
|
||||
|
||||
|
||||
|
||||
|
||||
<a class="" href="../../projeler/" title=""> |
||||
Projeler |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../yazilar/" title=""> |
||||
Yazılar |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../hakkimizda/" title=""> |
||||
Hakkımızda |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../tuzuk/" title=""> |
||||
Tüzük |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../uyelik/" title=""> |
||||
Üyelik |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../destek/" title=""> |
||||
Destek |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../iletisim/" title=""> |
||||
İletişim |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="https://bagis.oyd.org.tr" title=""> |
||||
Bağış |
||||
</a> |
||||
|
||||
</nav> |
||||
</div> |
||||
</header> |
||||
|
||||
|
||||
|
||||
<div class="page"> |
||||
<div class="article-list"> |
||||
<h1 class="title">Ozgurluk</h1> |
||||
|
||||
|
||||
<article> |
||||
|
||||
<div class="article-body"> |
||||
<header> |
||||
<h1 class="title"><a href="../../yazilar/ozgur-yazilim/">Özgür yazılım nedir?</a></h1> |
||||
<div class="meta"> |
||||
<div class="author"> |
||||
|
||||
</div> |
||||
<div><a href="../../categories/ozgurluk">ozgurluk</a> |
||||
</div> |
||||
</div> |
||||
</header> |
||||
Özgür yazılım nedir, nereden çıktı, nasıl gelişti? Özgür yazılımı kim ortaya attı? Özgür yazılım satılabilir mi? |
||||
|
||||
|
||||
|
||||
<a href="../../yazilar/ozgur-yazilim/">Devamını okuyun...</a> |
||||
|
||||
<footer> |
||||
<time datetime="2019-9-17">2019/09/17</time> |
||||
</footer> |
||||
</div> |
||||
</article> |
||||
|
||||
</div> |
||||
<aside class="sidebar"> |
||||
<h2 class="title">Kategoriler</h2> |
||||
<nav class="categories"> |
||||
|
||||
|
||||
|
||||
|
||||
|
||||
|
||||
|
||||
<div style="background-image: url(/css/images/dernek.svg)"> |
||||
<a href="../../categories/dernek"> |
||||
Dernek |
||||
</a> |
||||
</div> |
||||
|
||||
<div style="background-image: url(/css/images/dunyadan.svg)"> |
||||
<a href="../../categories/dunyadan"> |
||||
Dünyadan |
||||
</a> |
||||
</div> |
||||
|
||||
<div style="background-image: url(/css/images/etkinlikler.svg)"> |
||||
<a href="../../categories/etkinlik"> |
||||
Etkinlik |
||||
</a> |
||||
</div> |
||||
|
||||
<div style="background-image: url(/css/images/projeler.svg)"> |
||||
<a href="../../categories/projeler"> |
||||
Projeler |
||||
</a> |
||||
</div> |
||||
|
||||
<div style="background-image: url(/css/images/felsefe.svg)"> |
||||
<a href="../../categories/ozgurluk"> |
||||
Özgürlük |
||||
</a> |
||||
</div> |
||||
|
||||
</nav> |
||||
<h2>Etkinlikler</h2> |
||||
|
||||
<div class="event"> |
||||
<a href="https://cryptoparty.istanbul">Cryptoparty İstanbul</a> |
||||
<address>TAK, Kadıköy</address> |
||||
|
||||
<p>CryptoParty’lerin temel amacı, kendinizi dijital (ve kısmen fiziksel) alanlarda nasıl koruyacağınız hakkında bilgi sahibi olmaktır. |
||||
</p> |
||||
</div> |
||||
|
||||
|
||||
</aside> |
||||
</div> |
||||
|
||||
|
||||
<footer> |
||||
<div class="container"> |
||||
© 2019 Özgür Yazılım Derneği. <br> |
||||
Sitedeki yazılar aksi belirtilmediği takdirde CC BY-ND 4.0 Uluslararası lisansı altında lisanslanmıştır. Web sitesinin tasarımı CC BY-SA 4.0 Uluslararası lisansı altında lisanslanmıştır. |
||||
</div> |
||||
</footer> |
||||
|
||||
|
||||
</body> |
||||
</html> |
||||
@ -0,0 +1,64 @@ |
||||
<?xml version="1.0" encoding="utf-8" standalone="yes" ?> |
||||
<rss version="2.0" xmlns:atom="http://www.w3.org/2005/Atom"> |
||||
<channel> |
||||
<title>Ozgurluk on Özgür Yazılım Derneği</title> |
||||
<link>https://www.oyd.org.tr/categories/ozgurluk/</link> |
||||
<description>Recent content in Ozgurluk on Özgür Yazılım Derneği</description> |
||||
<generator>Hugo -- gohugo.io</generator> |
||||
<language>tr-tr</language> |
||||
<lastBuildDate>Tue, 17 Sep 2019 20:38:03 +0300</lastBuildDate> |
||||
|
||||
<atom:link href="https://www.oyd.org.tr/categories/ozgurluk/index.xml" rel="self" type="application/rss+xml" /> |
||||
|
||||
|
||||
<item> |
||||
<title>Özgür yazılım nedir?</title> |
||||
<link>https://www.oyd.org.tr/yazilar/ozgur-yazilim/</link> |
||||
<pubDate>Tue, 17 Sep 2019 20:38:03 +0300</pubDate> |
||||
|
||||
<guid>https://www.oyd.org.tr/yazilar/ozgur-yazilim/</guid> |
||||
<description> |
||||
|
||||
<h3 id="özgür-yazılım-nereden-çıktı">Özgür yazılım nereden çıktı?</h3> |
||||
|
||||
<p>Doğrusunu söylemek gerekirse özgür yazılım, <strong>özel mülk</strong> yazılımlardan daha önceden vardı.</p> |
||||
|
||||
<p>Eskiden bilgisayarlar, delikli kartlar ile programlanıyordu. Delikli kartlar, &ldquo;At yarışı kuponu&rdquo; benzeri üzerinde delinecek noktalar olan kartondan kartlardı. Delinen her nokta mantıksal &ldquo;1&rdquo; delinmeyen kısımlar ise mantıksal &ldquo;0&rdquo; anlamına geliyordu. Ayrıca kartın üzerinde hangi deliğin ne anlama geldiğini gösteren bir tablo da mevcuttu (aynı ÖSYM optik formlarındaki gibi). Dolayısıyla yazılımın kendisi aslında o kart olduğundan, karta bakan herhangi biri yazılımın nasıl çalıştığını anlayabilmekte ve &ldquo;kaynak koduna&rdquo; erişebilmekteydi. Bu yüzden, yapılan bir yazılım her koşulda özgürdü. Yazılıma baktığınızda <em>nasıl çalıştığını anlayabiliyor, onu değiştirebiliyor veya yeni bir karta kolayca delikleri geçirip onu kopyalayabiliyordunuz.</em> Ayrıca yazılımı <em>değiştirip dağıtmanızda</em> da hiçbir engel yoktu elbette.</p> |
||||
|
||||
<p>Ardından geçen birçok yılın ardından, teknoloji ilerlemiş ve C dili ortaya çıkmıştı. Ayrıca bilgisayarlar birkaç &ldquo;0 veya 1&rdquo; ile değil, yüz binlerle ifade edilen &ldquo;0 veya 1&rdquo; lerle çalışır hale gelmişti. Ayrıca yazdığınız bir C kodu, <strong>derleme</strong> adı verilen bir işlemden geçiriliyor ve bu işlemin sonucunda 0-1&rsquo;lere yani makina diline dönüşüyordu. Bu işlemin ise geri döndürülmesi çok zordu. Dolayısıyla derlenmiş bir C programının yanında kaynak kodu verilmez ise ilgili yazılımın nasıl çalıştığını anlamak veya onu değiştirmeye çalışmak imkansız hale gelmişti. Yazılım geliştiricileri de artık yazılımları birer <strong>meta</strong> olarak görmekteydi. Yazılımların yalnızca çalıştırılabilir &ldquo;binary&rdquo; dosyaları, birçok kısıtlama ile birlikte kullanıcıya veriliyordu. Yazılımlar üzerinde çalışmak, değişiklik yapmak <strong>yazılım lisanslarına göre</strong> suçtu.</p> |
||||
|
||||
<p>MIT&rsquo;de ise, 70&rsquo;lerden o zamana kadar devam eden <strong>hacker</strong> kültürü bir nebze sekteye uğramıştı. MIT AI laboratuvarında çalışan <strong>hacker</strong>&lsquo;ların önemli bir kısmı yazılım firmaları için çalışmaya başlamıştı.</p> |
||||
|
||||
<p>Bir gün, MIT AI laboratuvarındaki <strong>hacker</strong>lardan biri olan <strong>Richard M. Stallman</strong>, orada bulunan bir Xerox yazıcının kağıt sıkıştırdığını fark etti ve Xerox ile iletişime geçti. Xerox&rsquo;a hatayı kendinin çözebileceğini, ancak yazıcıda çalışan yazılımın kaynak koduna ihtiyaç duyduğunu belirtti. Xerox, bu yazılımın kendilerine ait olduğunu söyleyip, Stallman&rsquo;ın talebini reddetti.</p> |
||||
|
||||
<p>Bu olay, Stallman&rsquo;ın kafasında bir fikir oluşturmuştu: <strong>Özgür yazılım.</strong></p> |
||||
|
||||
<h3 id="ilk-duyuru">İlk duyuru</h3> |
||||
|
||||
<p>Bahsedilen dönemde, bilgisayarların büyük çoğunluğu UNIX adı verilen bir işletim sistemini çalıştırmaktaydı. UNIX işletim sistemi de, Amerikan telekomünikasyon şirketi olan AT&amp;T&rsquo;nin mülküydü. Fahiş lisans ücretleri altında dağıtıldığı için çoğu bir kişinin UNIX&rsquo;e erişimi yoktu. UNIX, yüksek oranda ancak büyük kurumların bilgisayarlarında kullanılabiliyordu.</p> |
||||
|
||||
<p>27 Kasım 1983&rsquo;te Richard M. Stallman, UNIX&rsquo;in Usenet haber gruplarına <strong>Free Unix!</strong> başlıklı bir duyuru gönderdi. Bu duyuru ile dünya ilk defa <strong>özgür yazılım</strong> kavramıyla tanışıyordu.</p> |
||||
|
||||
<p>Richard M. Stallman, dönemin popüler özel mülk işletim sistemi UNIX ile birebir uyumlu bir işletim sistemi geliştirmeye başladı. Bu işletim sisteminin adı ise <strong>GNU</strong> idi. <strong>GNU</strong>, özgür olarak dağıtılacaktı.</p> |
||||
|
||||
<h3 id="özgür-yazılım-nedir">Özgür yazılım nedir?</h3> |
||||
|
||||
<p>Bir yazılımın özgür yazılım olabilmesi için sağlaması gereken dört temel özgürlük vardır.</p> |
||||
|
||||
<ol> |
||||
<li>Yazılımı herhangi bir amaç için herhangi bir koşulda çalıştırma özgürlüğü. (Kullan)</li> |
||||
<li>Yazılımın nasıl çalıştığını anlama ve onu değiştirme özgürlüğü. (Araştır)</li> |
||||
<li>Yazılımı kopyalama ve dağıtma özgürlüğü. (Paylaş)</li> |
||||
<li>Yazılımın değiştirilmiş ve geliştirilmiş kopyalarını dağıtma özgürlüğü. (Geliştir)</li> |
||||
</ol> |
||||
|
||||
<p>Bu dört özgürlüğün tamamını sağlayan yazılımlar, özgür yazılımlardır.</p> |
||||
|
||||
<p>Özgürlük, para ile ilişkili değildir. Özgür yazılım, &ldquo;ticari olmayan yazılım&rdquo; veya &ldquo;ücretsiz yazılım&rdquo; anlamına gelmez. Özgür yazılımlar <strong>ticari amaçlarla kullanılabilir</strong>, ayrıca kopyaları ücret karşılığında <strong>satılabilir</strong>. Yazılımı nasıl edindiğiniz bu konuda hiçbir şey değiştirmez, satın aldığınız bir özgür yazılımı ücretsiz veya ücretli olarak dağıtabilirsiniz.</p> |
||||
|
||||
<p>Özgür bir yazılım, kopyalarını edinen tüm kullanıcılara dört temel özgürlüğü sağlamalıdır. &ldquo;Kübalılar ve Kuzey Koreliler bu yazılımı kullanamaz&rdquo;, &ldquo;bu yazılım yalnızca araştırma amaçlı kullanılabilir&rdquo;, &ldquo;bu yazılımı yalnızca geliştiricisine yıllık 2000 Türk lirası öderseniz kullanılabilir&rdquo; gibi durumlar içeren yazılımlar <strong>özgür değildir</strong>.</p> |
||||
</description> |
||||
</item> |
||||
|
||||
</channel> |
||||
</rss> |
||||
@ -0,0 +1 @@ |
||||
<!DOCTYPE html><html><head><title>https://www.oyd.org.tr/categories/ozgurluk/</title><link rel="canonical" href="https://www.oyd.org.tr/categories/ozgurluk/"/><meta name="robots" content="noindex"><meta charset="utf-8" /><meta http-equiv="refresh" content="0; url=https://www.oyd.org.tr/categories/ozgurluk/" /></head></html> |
||||
|
After Width: | Height: | Size: 105 KiB |
|
After Width: | Height: | Size: 102 KiB |
@ -0,0 +1,129 @@ |
||||
<!DOCTYPE html> |
||||
<html lang="tr-tr"> |
||||
<head> |
||||
<meta charset="utf-8"> |
||||
<title>Özgür yazılım nedir? - Özgür Yazılım Derneği</title> |
||||
<link rel="stylesheet" href="../../css/normalize.css"> |
||||
<link rel="stylesheet" href="../../css/style.css"> |
||||
<link rel="stylesheet" href="../../fonts/stylesheet.css"> |
||||
</head> |
||||
<body> |
||||
|
||||
<header class="navbar"> |
||||
<div class="navbar-container"> |
||||
<h1><a href="../../" class="logo">Özgür Yazılım Derneği</a></h1> |
||||
<nav> |
||||
|
||||
|
||||
|
||||
|
||||
|
||||
<a class="" href="../../projeler/" title=""> |
||||
Projeler |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="active" href="../../yazilar/" title=""> |
||||
Yazılar |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../hakkimizda/" title=""> |
||||
Hakkımızda |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../tuzuk/" title=""> |
||||
Tüzük |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../uyelik/" title=""> |
||||
Üyelik |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../destek/" title=""> |
||||
Destek |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="../../iletisim/" title=""> |
||||
İletişim |
||||
</a> |
||||
|
||||
<a class="" href="https://bagis.oyd.org.tr" title=""> |
||||
Bağış |
||||
</a> |
||||
|
||||
</nav> |
||||
</div> |
||||
</header> |
||||
|
||||
|
||||
|
||||
<div class="page"> |
||||
<article> |
||||
<h1 class="title">Özgür yazılım nedir?</h1> |
||||
|
||||
|
||||
<h3 id="özgür-yazılım-nereden-çıktı">Özgür yazılım nereden çıktı?</h3> |
||||
|
||||
<p>Doğrusunu söylemek gerekirse özgür yazılım, <strong>özel mülk</strong> yazılımlardan daha önceden vardı.</p> |
||||
|
||||
<p>Eskiden bilgisayarlar, delikli kartlar ile programlanıyordu. Delikli kartlar, “At yarışı kuponu” benzeri üzerinde delinecek noktalar olan kartondan kartlardı. Delinen her nokta mantıksal “1” delinmeyen kısımlar ise mantıksal “0” anlamına geliyordu. Ayrıca kartın üzerinde hangi deliğin ne anlama geldiğini gösteren bir tablo da mevcuttu (aynı ÖSYM optik formlarındaki gibi). Dolayısıyla yazılımın kendisi aslında o kart olduğundan, karta bakan herhangi biri yazılımın nasıl çalıştığını anlayabilmekte ve “kaynak koduna” erişebilmekteydi. Bu yüzden, yapılan bir yazılım her koşulda özgürdü. Yazılıma baktığınızda <em>nasıl çalıştığını anlayabiliyor, onu değiştirebiliyor veya yeni bir karta kolayca delikleri geçirip onu kopyalayabiliyordunuz.</em> Ayrıca yazılımı <em>değiştirip dağıtmanızda</em> da hiçbir engel yoktu elbette.</p> |
||||
|
||||
<p>Ardından geçen birçok yılın ardından, teknoloji ilerlemiş ve C dili ortaya çıkmıştı. Ayrıca bilgisayarlar birkaç “0 veya 1” ile değil, yüz binlerle ifade edilen “0 veya 1” lerle çalışır hale gelmişti. Ayrıca yazdığınız bir C kodu, <strong>derleme</strong> adı verilen bir işlemden geçiriliyor ve bu işlemin sonucunda 0-1’lere yani makina diline dönüşüyordu. Bu işlemin ise geri döndürülmesi çok zordu. Dolayısıyla derlenmiş bir C programının yanında kaynak kodu verilmez ise ilgili yazılımın nasıl çalıştığını anlamak veya onu değiştirmeye çalışmak imkansız hale gelmişti. Yazılım geliştiricileri de artık yazılımları birer <strong>meta</strong> olarak görmekteydi. Yazılımların yalnızca çalıştırılabilir “binary” dosyaları, birçok kısıtlama ile birlikte kullanıcıya veriliyordu. Yazılımlar üzerinde çalışmak, değişiklik yapmak <strong>yazılım lisanslarına göre</strong> suçtu.</p> |
||||
|
||||
<p>MIT’de ise, 70’lerden o zamana kadar devam eden <strong>hacker</strong> kültürü bir nebze sekteye uğramıştı. MIT AI laboratuvarında çalışan <strong>hacker</strong>‘ların önemli bir kısmı yazılım firmaları için çalışmaya başlamıştı.</p> |
||||
|
||||
<p>Bir gün, MIT AI laboratuvarındaki <strong>hacker</strong>lardan biri olan <strong>Richard M. Stallman</strong>, orada bulunan bir Xerox yazıcının kağıt sıkıştırdığını fark etti ve Xerox ile iletişime geçti. Xerox’a hatayı kendinin çözebileceğini, ancak yazıcıda çalışan yazılımın kaynak koduna ihtiyaç duyduğunu belirtti. Xerox, bu yazılımın kendilerine ait olduğunu söyleyip, Stallman’ın talebini reddetti.</p> |
||||
|
||||
<p>Bu olay, Stallman’ın kafasında bir fikir oluşturmuştu: <strong>Özgür yazılım.</strong></p> |
||||
|
||||
<h3 id="ilk-duyuru">İlk duyuru</h3> |
||||
|
||||
<p>Bahsedilen dönemde, bilgisayarların büyük çoğunluğu UNIX adı verilen bir işletim sistemini çalıştırmaktaydı. UNIX işletim sistemi de, Amerikan telekomünikasyon şirketi olan AT&T’nin mülküydü. Fahiş lisans ücretleri altında dağıtıldığı için çoğu bir kişinin UNIX’e erişimi yoktu. UNIX, yüksek oranda ancak büyük kurumların bilgisayarlarında kullanılabiliyordu.</p> |
||||
|
||||
<p>27 Kasım 1983’te Richard M. Stallman, UNIX’in Usenet haber gruplarına <strong>Free Unix!</strong> başlıklı bir duyuru gönderdi. Bu duyuru ile dünya ilk defa <strong>özgür yazılım</strong> kavramıyla tanışıyordu.</p> |
||||
|
||||
<p>Richard M. Stallman, dönemin popüler özel mülk işletim sistemi UNIX ile birebir uyumlu bir işletim sistemi geliştirmeye başladı. Bu işletim sisteminin adı ise <strong>GNU</strong> idi. <strong>GNU</strong>, özgür olarak dağıtılacaktı.</p> |
||||
|
||||
<h3 id="özgür-yazılım-nedir">Özgür yazılım nedir?</h3> |
||||
|
||||
<p>Bir yazılımın özgür yazılım olabilmesi için sağlaması gereken dört temel özgürlük vardır.</p> |
||||
|
||||
<ol> |
||||
<li>Yazılımı herhangi bir amaç için herhangi bir koşulda çalıştırma özgürlüğü. (Kullan)</li> |
||||
<li>Yazılımın nasıl çalıştığını anlama ve onu değiştirme özgürlüğü. (Araştır)</li> |
||||
<li>Yazılımı kopyalama ve dağıtma özgürlüğü. (Paylaş)</li> |
||||
<li>Yazılımın değiştirilmiş ve geliştirilmiş kopyalarını dağıtma özgürlüğü. (Geliştir)</li> |
||||
</ol> |
||||
|
||||
<p>Bu dört özgürlüğün tamamını sağlayan yazılımlar, özgür yazılımlardır.</p> |
||||
|
||||
<p>Özgürlük, para ile ilişkili değildir. Özgür yazılım, “ticari olmayan yazılım” veya “ücretsiz yazılım” anlamına gelmez. Özgür yazılımlar <strong>ticari amaçlarla kullanılabilir</strong>, ayrıca kopyaları ücret karşılığında <strong>satılabilir</strong>. Yazılımı nasıl edindiğiniz bu konuda hiçbir şey değiştirmez, satın aldığınız bir özgür yazılımı ücretsiz veya ücretli olarak dağıtabilirsiniz.</p> |
||||
|
||||
<p>Özgür bir yazılım, kopyalarını edinen tüm kullanıcılara dört temel özgürlüğü sağlamalıdır. “Kübalılar ve Kuzey Koreliler bu yazılımı kullanamaz”, “bu yazılım yalnızca araştırma amaçlı kullanılabilir”, “bu yazılımı yalnızca geliştiricisine yıllık 2000 Türk lirası öderseniz kullanılabilir” gibi durumlar içeren yazılımlar <strong>özgür değildir</strong>.</p> |
||||
|
||||
</article> |
||||
<aside class="sidebar"> |
||||
<h2 class="title">Etkinlikler</h2> |
||||
|
||||
<div class="event"> |
||||
<a href="https://cryptoparty.istanbul">Cryptoparty İstanbul</a> |
||||
<address>TAK, Kadıköy</address> |
||||
|
||||
<p>CryptoParty’lerin temel amacı, kendinizi dijital (ve kısmen fiziksel) alanlarda nasıl koruyacağınız hakkında bilgi sahibi olmaktır. |
||||
</p> |
||||
</div> |
||||
|
||||
|
||||
</aside> |
||||
</div> |
||||
|
||||
|
||||
<footer> |
||||
<div class="container"> |
||||
© 2019 Özgür Yazılım Derneği. <br> |
||||
Sitedeki yazılar aksi belirtilmediği takdirde CC BY-ND 4.0 Uluslararası lisansı altında lisanslanmıştır. Web sitesinin tasarımı CC BY-SA 4.0 Uluslararası lisansı altında lisanslanmıştır. |
||||
</div> |
||||
</footer> |
||||
|
||||
|
||||
</body> |
||||
</html> |
||||
|
After Width: | Height: | Size: 6.5 KiB |
|
After Width: | Height: | Size: 18 KiB |
Loading…
Reference in new issue