Eşsiz parolalar kullanmak üçüncü parti hizmetleri kullanmadaki riskleri en aza indirir. Şayet bir parolayı birden fazla hesap için kullanırsanız, bir hesaptan sızan kullanıcı adı ve parolalar ile diğer hesaplarınıza sızabilir. Farklı servisler için farklı parala kullanmak tutmanız hesaplarınızı birbirinden izole ederek riski azaltacaktır. Bir parola yöneticisi kullanmak bunu yapmayı oldukça kolaylaştırır.
Eşsiz parolalar kullanmak üçüncü parti hizmetleri kullanmadaki riskleri en aza indirir. Şayet bir parolayı birden fazla hesap için kullanırsanız, bir hesaptan sızan kullanıcı adı ve parolalar ile diğer hesaplarınıza sızılabilir. Farklı servisler için farklı parolalar kullanmak hesaplarınızı birbirinden izole ederek riski azaltacaktır. Bir parola yöneticisi kullanmak bunu yapmayı oldukça kolaylaştırır.
## Parolalarınızı gizli tutun<aname="gizli-parola"></a>
Bir bilişim personeli dahi teknik destek için parolalarınızı sorsa parolanızı asla vermeyin. Neredeyse her hesap ve sistem parola sıfırlanmasına olanak tanımaktadır Meşru olarak herhangi bir IT uzmanı size parolanızı sormadan bakım amaçlı parolanızı sıfırlayabilmektedir. Bu tip sistemler aynı zamanda erişimleri takip altında tutar ve sizi sıfırlama hakkında bilgilendirir. Sizin de her yönetici erişiminden sonra parolanızı değiştirmeniz gerekmekir. Bunun için sadece söz konusu sistemlere erişiminizin olması gerekir ve bu sistemler ornaizasyon içerisinde hesabınızdaki değişikliğin kim tarafından yapıldığı konusunda size bilgi verir.
Bir bilişim personeli dahi teknik destek için parolalarınızı sorsa parolanızı asla vermeyin. Neredeyse her hesap ve sistem parola sıfırlanmasına olanak tanımaktadır. Meşru olarak herhangi bir IT uzmanı size parolanızı sormadan bakım amaçlı parolanızı sıfırlayabilmektedir. Bu tip sistemler aynı zamanda erişimleri takip altında tutar ve sizi sıfırlama hakkında bilgilendirir. Sizin de her yönetici erişiminden sonra parolanızı değiştirmeniz gerekmekir. Bunun için sadece söz konusu sistemlere erişiminizin olması gerekir ve bu sistemler organizasyon içerisinde hesabınızdaki değişikliğin kim tarafından yapıldığı konusunda size bilgi verir.
## Kurumsal ve kişisel parolalarınızı ayırın<aname="kurumsal-kisisel-parola"></a>
Kurumsal parolalar, kurumunuzun sistemlerine ve sayısal kimliklerine erişim sağlayan herhangi bir paroladır. Bunlar gerçekten önemli bilgiler olduğundan kişilerin kendi kişisel hesaplarına girmek için kullandıklarından farklı olmalı ve ayrı olarak saklanmalıdır. Kurumsal parolanızı, parola yöneticisinde ayrı bir giriş veya farklı bir parola dosyası kullanarak veya tamamen farklı bir parola yöneticisi seçerek saklayabilirsiniz.
Bir kurumsal parola, kurumunuzun sistemlerine ve sayısal kimliklerine erişim sağlayan herhangi bir paroladır. Bunlar gerçekten önemli bilgiler olduklarından kişilerin kendi kişisel hesaplarına girmek için kullandıklarından farklı olmalı ve ayrı olarak saklanmalıdır. Kurumsal parolanızı, parola yöneticisinde ayrı bir giriş veya farklı bir parola dosyası kullanarak veya tamamen farklı bir parola yöneticisi seçerek saklayabilirsiniz.
@ -10,7 +10,7 @@ Cihazınızı içinde bulunduğunuz duruma göre seçmelisiniz:
### Yüksek risk
Eğer riskiniz yüksek ise, **cep telefonunuzu hassas hiç bir şey için kullanmayın**. Bunun sebebi, tüm telefonların "baseband modemi" olarak adlandırılan, sizi kablosuz telefon ağına ("hücresel ağ") bağlayan bir donanım içermesidir. Bu modemler özel mülk ve tonla uzaktan kötüye kullanılabilecek güvenlik açığı içermektedir. Bir kere aşıldıktan sonra, baseband modem iletişiminizi takip etmek ve kişisel verilerinizi elde etmek için kullanılabilir.
Eğer riskiniz yüksek ise, **cep telefonunuzu hassas hiç bir şey için kullanmayın**. Bunun sebebi, tüm telefonların "baseband modemi" olarak adlandırılan, sizi kablosuz telefon ağına ("hücresel ağ") bağlayan bir donanım içermesidir. Bu modemler özel mülktür ve tonla uzaktan kötüye kullanılabilecek güvenlik açığı içermektedir. Bir kere aşıldıktan sonra, baseband modem iletişiminizi takip etmek ve kişisel verilerinizi elde etmek için kullanılabilir.
[Replicant](https://www.replicant.us/) tamamen özgür bir Android dağıtımı olarak sadece belirli cihazlar üzerinde çalışmaktadır. Çalıştığı cihazların temel özelliği baseband modemi işlemciden izole etmenin bir imkanı olmasıdır. Şayet mobil cihaz kullanmanız gerekiyorsa ve bu cihaz ile önemli veriler işleyecek iseniz Replicant kurulu bir telefon iyi bir tercih olabilir.
@ -129,7 +129,7 @@ Bankanızdan gelen 2FA kodları, sevdiklerinizden gelen yazışmalar, en güncel
## Bilmediğiniz cihazlara bağlamayın
Bu öneri hem tanınmadık Wi-Fi ağlarını hem de artık her yerde bulunan USB şarj çıkışlarını kapsar. Cihazınızı bu bilinmeyen ortamlara maruz bırakmak sizi riske sokabilir. Ya kendi şarj cihazınızı kullanın ya da zorundaysanız bu tip çıkışları kullanmaya [USB kondom](https://en.wikipedia.org/wiki/Juice_jacking#Mitigation) kullanın. Ayrıca yeni Android sürümlerinde "Şarj için USB" diye bir seçenek de vardır.
Bu öneri hem tanınmadık Wi-Fi ağlarını hem de artık her yerde bulunan USB şarj çıkışlarını kapsar. Cihazınızı bu bilinmeyen ortamlara maruz bırakmak sizi riske sokabilir. Ya kendi şarj cihazınızı kullanın ya da bu tip çıkışları kullanmak zorundaysanız [USB kondom](https://en.wikipedia.org/wiki/Juice_jacking#Mitigation) kullanın. Ayrıca yeni Android sürümlerinde "Şarj için USB" diye bir seçenek de vardır.
@ -38,7 +38,7 @@ Görünürde iyi niyetli olan veya faydalı görünen yazılımlar (virüs taray
İndirdikten sonra verdiğiniz izinlere bakmak, cihaza ve koşula göre farklılık gösterebilir. Firefox tarayıcısında, ayarlar altında "Mahremiyet ve güvenlik" sekmesinde verilen izinleri görebilirsiniz. Chrome ve Chromium'da, <chrome://extensions/>'a gidin ve her eklenti için izinlere tıklayın. iOS cihazlarında, ayarların altında tüm izinlerin listesi vardır. Her iznin altında da o izinleri kullanan uygulamalar yer alır. Android cihazlarında Ayarlar > Uygulama yöneticisinde uygulama listesini görüntüleyebilirsiniz. Her uygulamanın altında uygulamanın kullandığı izinleri gösteren bir liste vardır.
Genel bir alışkanlık olarak cihazlarınızda gereksiz veya çok seyrek kullandığınız yazılımları kullanmamak gerekir. Şayet bir yazılımın sunduğu hizmeti Web'den alabiliyorsanız, yazılımını cihazınıza kurmak yerine tarayıcınız aracılığı ile web üzerinden hizmet almayı seçebilirsiniz. Genel olarak da bir yazılım hem özgür değil hem de ücret istemeden çok şey vaat ediyorsa işin içinde bir bit yeniği var mı bakılmalıdır.
Genel bir alışkanlık olarak cihazlarınızda gereksiz veya çok seyrek kullandığınız yazılımları bulundurmamak gerekir. Şayet bir yazılımın sunduğu hizmeti Web'den alabiliyorsanız, yazılımını cihazınıza kurmak yerine tarayıcınız aracılığı ile web üzerinden hizmet almayı seçebilirsiniz. Genel olarak da bir yazılım hem özgür değil hem de ücret istemeden çok şey vaat ediyorsa işin içinde bir bit yeniği var mı bakılmalıdır.
Maalesef dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarındaki çoğu işletim sisteminin bir izin yönetimi yok ve yazılımlar kurulum sırasında sistem kaynaklarına erişim için izin istemiyor. Bu yüzden bilgisayarlarınıza indirdiğiniz yazılımlarda çok daha dikkatli olmanız gerekiyor.
__Yazışma Güvenliği__ mesajlarınızın amaçlanan alıcısına gönderilirken sizin cihazınızda şifrelendiğinden ve sadece alıcısının okuyabileceğinden emin olmaktır. Her ne kadar [ağ güvenliği](../ag_guvenligi/) ve [cihaz güvenliği](../cihaz_guvenligi/) önemli olsalar da, mesaj şifrelemek çoğu durumda gereklidir:
__Yazışma Güvenliği__ mesajlarınızın gönderilirken sizin cihazınızda şifrelendiğinden ve sadece amaçlanan alıcısının okuyabileceğinden emin olmaktır. Her ne kadar [ağ güvenliği](../ag_guvenligi/) ve [cihaz güvenliği](../cihaz_guvenligi/) önemli olsalar da, mesaj şifrelemek çoğu durumda gereklidir:
* __Gizlilik__: Mesajları şifrelemek, mesajın sadece amaçlanan taraflarca okunabileceğinden emin olmanın tek yoludur.
* __Doğrulama__: Mesaj şifrelemek, mesajlaştığınız kişinin kimliğinden emin olmanın tek yoludur.
@ -33,9 +33,9 @@ Her ne kadar en yüksek korumayı sağlasa da, açık anahtar şifreleme kullanm
### Şifreli Mesajlaşmanın Sınırları
Her ne kadar şifreleme ile e-postanızın içeriğini saklayabiliyor olsanız da şifreleme kime veya kimden e-posta aldığınızı *saklamaz* Bu açık anahtar şifrelemesi ile bile pek çok kişisel bilginin güvende olmadığı anlamına gelir.
Her ne kadar şifreleme ile e-postanızın içeriğini saklayabiliyor olsanız da şifreleme kime e-posta gönderdiğinizi ve kimden e-posta aldığınızı *saklamaz*. Bu açık anahtar şifrelemesi ile bile pek çok kişisel bilginin güvende olmadığı anlamına gelir.
Neden? Bir kimsenin gönderdiğiniz e-postanın içeriği hakkında hiçbir şey bilmediğini düşünün fakat kiminle e-postalaştığınızı, ne sıklıkla bunu yaptığınızı ve başlıkları biledildiklerini hayal edin. Bu bilgi bağlantılarınız, alışkanlıklarınız, tanıdıklarınız ile ilgi ve etkinlikleriniz hakkında çokça şey söyleyecektir.
Neden? Bir kimsenin gönderdiğiniz e-postanın içeriği hakkında hiçbir şey bilmediğini düşünün, fakat kiminle e-postalaştığınız, ne sıklıkla bunu yaptığınız ve başlıklar biliniyor olacaklar. Bu bilgi bağlantılarınız, alışkanlıklarınız, tanıdıklarınız ile ilgi ve etkinlikleriniz hakkında çokça şey söyleyecektir.
İlişkilerinizi gizli tutabilmenin tek yolu buna saygı gösterecek servis sağlayıcılar aracılığı ile iletişim kurmaktır. [[Radikal servis sağlayıcılar litemize->radical-servers]] bu tip hizmet sağlayıcıları incelemek adına göz atabilirsiniz.
Bir zamanlar İnternet üzerinden yapılan iletişimin küçük bir kısmı olan "chat" taşınabilir cihazların, özellikle mobil İnternet bağlantısının gelişmesi ile tüm günlük iletişimi en temel özelliği haline gelmiş durumda. Özellikle klasik GSM hizmeti olan SMS ve MMS'in dudak uçuklatan fiyatlarının yanında neredeyse hiç bir maliyet olmadan her türlü veriyi sorunsuzca aktarabilme gücü iletişimin yönünü anlık yazışma yönünde değiştirmiştir.
Bir zamanlar İnternet üzerinden yapılan iletişimin küçük bir kısmı olan "chat" taşınabilir cihazların, özellikle mobil İnternet bağlantısının gelişmesi ile tüm günlük iletişimin en temel özelliği haline gelmiş durumda. Özellikle klasik GSM hizmeti olan SMS ve MMS'in dudak uçuklatan fiyatlarının yanında neredeyse hiç bir maliyet olmadan her türlü veriyi sorunsuzca aktarabilme gücü iletişimin yönünü anlık yazışma yönünde değiştirmiştir.
Bu durumun yadırganmaması gerek. Keza e-posta uzunca düşünülmüş bir mektup gibi anlık iletişim ihtiyaçlarını karşılamadığından günlük iletişimin anlık yazışma yazılımlarına akması çok doğal sayılmalıdır. Aynı zamanda grup yazışmaları ve hiyerarşik sıralama pek çok topluluk için de örgütlenme açısından çok faydalı sonuçlar verebilmektedir.
Anlık yazışma dünyası ne yazık ki özgür olmayan para hırsı ile ilerleyen start-up yazılımları üzerine kurularak başladı. Whatsapp tüm berbat geçmişi, Facebook gibi zararlı bir şirketin malı olmakla ile birlikte hala dünyada en çok kullanılan anlık yazışma uygulaması.
Bu durumun değişmesi gerekiyor! Hem Facebook'un elinde kullanıcılarının verileri dünyanın kötülüğüne kullanılıyor hem de özgür olmayan yazılımı ile tüm kullanıcılarını kendine esir ediyor. Son 10 yıldaki yükselişe karşı özgür yazılım dünyasından da gelen desteklerle bugün çokça özgür olmayan alternatiflerinden çok daha başarılı, kullanılabilir, özellik dolu anlık yazışma yazılımı bulunmakta. Tek yapmanız gereken aralarından ihtiyacınıza uygun olanı seçip kullanmak.
Bu durumun değişmesi gerekiyor! Hem Facebook'un elinde kullanıcılarının verileri dünyanın kötülüğüne kullanılıyor hem de özgür olmayan yazılımı ile tüm kullanıcılarını kendine esir ediyor. Son 10 yıldaki yükselişe karşı özgür yazılım dünyasından da gelen desteklerle bugün çokça, özgür olmayan alternatiflerinden çok daha başarılı, kullanılabilir, özellik dolu anlık yazışma yazılımı bulunmakta. Tek yapmanız gereken aralarından ihtiyacınıza uygun olanı seçip kullanmak.
## Anlık Yazışma Yazılımından Ne Beklenir?
* **Özgürlük:** Her yazılımınız gibi iletişim için kullandığınız temel yazılımlar da özgür olmalıdır. Bu hem özgür yazılımların kamuya mal edilmiş olmasından dolayı yazılımın geleceği ve sürdürülebilirliği için önemlidir. Hem de mahremiyet sözlerinin tutulduğunun ve güvenlik açıklarının görülebilmesinin garantisidir.
* **Özgürlük:** Her yazılımınız gibi iletişim için kullandığınız temel yazılımlar da özgür olmalıdır. Bu hem özgür yazılımların kamuya mal edilmiş olmasından dolayı yazılımın geleceği ve sürdürülebilirliği için önemlidir, hem de mahremiyet sözlerinin tutulduğunun ve güvenlik açıklarının görülebilmesinin garantisidir.
* **Güvenlk:** Yazılımın özgür olması kendiliğinden güvenlik sağlayan bir unsur değildir. Yazlımın hem güncel kriptografik araçları kullanması, bunları doğru şekilde uygulaması aynı zamanda tasarım olarak güvenliği öncelikli görmesi gereklidir.
* **Güvenlk:** Yazılımın özgür olması kendiliğinden güvenlik sağlayan bir unsur değildir. Yazlımın güncel kriptografik araçları kullanması, bunları doğru şekilde uygulaması, aynı zamanda da tasarım olarak güvenliği öncelikli görmesi gereklidir.
* **Kolaylık:** Ne yazık ki; günümüz kullanıcı çevresinde bir yazılımın özellikle mobil cihazlarda "kullanılabilir" olması her özelliğin önüne geçmiş durumda. Bu durumu yaratan silikon vadisi değerlerini bir kenara bırakırsak kullanılabilirlik pratik olarak güvenli bir iletişim çevresi yaratmak için çevrenize yapacağınız propagandada çok faydalı olacaktır.
* **Federasyon:** Federasyon tek bir sunucunun ile sahibi olan şirketin tüm iletişim altyapısı üzerinde söz sahibi olamamasını sağlar. Bu düzende her bağımsız sunucuda bulunan kullanıcılar tüm diğer sunuculardaki kişilerle iletişim kurabilirler. Buna en iyi örnek e-posta sistemdir. Bugün kim hangi e-posta sağlayıcısından hizmet alırsa alsın dilediği kimseye sorunsuzca e-posta atabilir. Bu özelliğin olmaması bugün değilse bile gelecekte özgür de olsa yazılımın sunucu tarafını çalıştıran kişi/şirkete mahkumiyet demektir.
* **Federasyon:** Federasyon, tek bir sunucunu ile sahibi olan şirketin tüm iletişim altyapısı üzerinde söz sahibi olamamasını sağlar. Bu düzende her bağımsız sunucuda bulunan kullanıcılar tüm diğer sunuculardaki kişilerle iletişim kurabilirler. Buna en iyi örnek e-posta sistemdir. Bugün kim hangi e-posta sağlayıcısından hizmet alırsa alsın dilediği kimseye sorunsuzca e-posta atabilir. Bu özelliğin olmaması bugün değilse bile gelecekte, özgür de olsa yazılımın sunucu tarafını çalıştıran kişi/şirkete mahkumiyet demektir.
* **Çoklu Platform:** Bugün bilgisayarınızda kabaca 3 işletim sistemi, mobil cihazlarda 2 ayrı işletim sistemi bulunabilmekte. Elbette gönül herkesin özgür GNU/Linux ve AOSP Android dağıtımlarını kullanmasını istese de çevrenizde çokça insanı özgür olmayan işletim sistemleri ile bulacaksınız. Bu durumda o kişilerle iletişememeniz ve nihayetinde özgürlük düşmanı iletişim yöntemlerine geri dönmeniz söz konusu olabilir.
@ -16,8 +16,8 @@ Planlamanızı sağduyu ile yapın. Her tedbir planlaması gibi bir risk yöneti
Dizüstünüzü kaybetmeniz, sabit sürücünüzün bozulması, telefonunuzu kaybetmeniz, evinizi su basması vs..
2. Anahtarımı kaybetmeme sebep olacak tehlikelerin gerçekleşme ihtimalleri nedir?
Sıklıkla seyyahat ediyorsanız ve anahtarınızın tek kopyası dizüstünüzde ise mesela yüksek
Bir afete uğrama ihtimaliniz ise düşük
Mesela sıklıkla seyyahat ediyorsanız ve anahtarınızın tek kopyası dizüstünüzde ise kaybetme olasılığınız yüksek
Bir afete uğrama ihtimaliniz ise düşük.
3. Anahtarımı kaybedersem ne kadar üzülürüm?
Tüm e-postalarınızı, dosyalarınızı anahtarınız ile şifreliyorsanız kesinlikle günlerce ağlarsınız.
@ -25,11 +25,11 @@ Ara sıra gpg ile yazışıyor, anahtarınızı imzalatmıyor ve önemli görmü
4. Ne kadar zaman ve kaynak ayırabilirim?
7 kıtada 3 farklı konumda titanyuma kazınmış yedekler alabiliyorsanız ne güzel...
Bir saatiniz var ise bu işe zaman ayırabilecek hızlıca elinizdekileri kullanabilirsiniz.
Bu işe ayırabilecek bir saatiniz var ise hızlıca elinizdekileri kullanabilirsiniz.
## Yedekleme
Yedeklemek anlam bakımından elinizdeki bir verinin kötü bir ihtimale karşı bir kopyasının alınmasını ve saklanmasını ifade eder. GPG anahtarınızı kullanabilmek için muhtemelen bir cihazda tutuyor olacaksınız. İki veya daha cihazınızda bu anahtarın olması kötü de olsa bir nevi yedekleme sayılabilir.
Yedeklemek anlam bakımından elinizdeki bir verinin kötü bir ihtimale karşı bir kopyasının alınmasını ve saklanmasını ifade eder. GPG anahtarınızı kullanabilmek için muhtemelen bir cihazda tutuyor olacaksınız. İki veya daha fazla cihazınızda bu anahtarın olması kötü de olsa bir nevi yedekleme sayılabilir.
Şayet vaktiniz yoksa veya anahtarınız o kadar önemli değil ise basitçe anahtarınızı dilediğiniz bir kayıt medyasına kopyasını alıp evinizin bir köşesine kaldırabiliriniz. Bu her halukarda offline bir yedeğinizin bildiğiniz bir yerde durmasının rahatlığını size verir.
@ -87,7 +87,7 @@ Kağıt bu açıdan akıllara son gelen seçenek olsa da insanlık tarihinin en
* Anahtara ait parolanızı girdiğinizde iptal sertifikanız kaydedilmiş olacaktır. Bu dosyayı sayısal olarak veya bir kağıda bastırıp güvenli bir yerde saklayın.
* Şayet iptal sertifikasını kullanmanız gerekirse iptal sertifikasını anahtar gibi import/içe aktar seçeneği ile GPG'ye girip `gpg --send-keys [iptal sertifikasının dizini]` komutunu kullanarak sunuculardaki anahtaırnızı iptal edebilirsiniz.
* Şayet iptal sertifikasını kullanmanız gerekirse iptal sertifikasını anahtar gibi import/içe aktar seçeneği ile GPG'ye girip `gpg --send-keys [iptal sertifikasının dizini]` komutunu kullanarak sunuculardaki anahtarınızı iptal edebilirsiniz.
[Gnupg](../gpg-anahtar-uretimi.md) ve [SSH](https://en.wikipedia.org/wiki/Secure_Shell) gibi asimetrik [RSA](https://en.wikipedia.org/wiki/RSA_(cryptosystem)) anahtarları bilişim sistemlerine erişimde çok önemli bir yer kaplamaktadır. Bu bakımdan kullanıcıların bu anahtarlar ile şifreledikleri veya erişim imkanına sahip olduklara cihazlara bağımlılıkları oranında anahtarların da değeri artmaktadır. Bir anahtarın kaybı şifrelenmiş verilere erişimi neredeyse imkansız hale getirdiği gibi erişim imkanı kaybedilen uzak sunucuların yarattığı sorunlar da tatsız olabilmektedir. Bu bakımdan anahtarların sayısal yedeklerinin alınması ve güvende tutulması çok önemli. Bu bakımdan pek az düşünülse de **Kağıt** bu amaçla çok ideal bir ortam olabilmekte.
[Gnupg](../gpg-anahtar-uretimi.md) ve [SSH](https://en.wikipedia.org/wiki/Secure_Shell) gibi asimetrik [RSA](https://en.wikipedia.org/wiki/RSA_(cryptosystem)) anahtarları bilişim sistemlerine erişimde çok önemli bir yer kaplamaktadır. Bu bakımdan kullanıcıların bu anahtarlar ile şifreledikleri veya erişim imkanına sahip oldukları cihazlara bağımlılıkları oranında anahtarların da değeri artmaktadır. Bir anahtarın kaybı şifrelenmiş verilere erişimi neredeyse imkansız hale getirdiği gibi erişim imkanı kaybedilen uzak sunucuların yarattığı sorunlar da tatsız olabilmektedir. Bu bakımdan anahtarların sayısal yedeklerinin alınması ve güvende tutulması çok önemli. Bu bakımdan pek az düşünülse de **Kağıt** bu amaçla çok ideal bir ortam olabilmekte.
## Kağıdın avantajları
* __Uzun ömürlülük__:Kağıt taş dışında bugüne kadar veri taşımayı başarmış en eski ortamlardan bir tanesi. [Antik Mısır papirusları](https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_writing#Writing_materials) milattan önce 3000 yılına kadar gitmekte. İlginç şekilde kitap gibi bir yığın halinde bulundurulduğunda yangına karşı da bir hayli dayanıklıdır. Bu bakımdan yangına uğramış pek çok yapıdan kitaplar kısmi zararlarla kurtarılabilmiştir. Günümüzde suya dayanıklı kağıt ve baskı teknolojilerinin geliştirilmesi ile birlikte, asitsiz kağıt üstüne tonerle yapılmış bir baskıyı ömür bakımından yenebilecek pek az kayıt imkanı bulunmaktadır.
* __Uzun ömürlülük__:Kağıt taş dışında bugüne kadar veri taşımayı başarmış en eski ortamlardan bir tanesi. [Antik Mısır papirüsleri](https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_writing#Writing_materials) milattan önce 3000 yılına kadar gitmekte. İlginç şekilde kitap gibi bir yığın halinde bulundurulduğunda yangına karşı da bir hayli dayanıklıdır. Bu bakımdan yangına uğramış pek çok yapıdan kitaplar kısmi zararlarla kurtarılabilmiştir. Günümüzde suya dayanıklı kağıt ve baskı teknolojilerinin geliştirilmesi ile birlikte, asitsiz kağıt üstüne tonerle yapılmış bir baskıyı ömür bakımından yenebilecek pek az kayıt imkanı bulunmaktadır.
* __Maliyet__:Kağıt Mb başına en ucuz kayıt medyası olmasa da şifreleme anahtarları gibi küçük verileri kaydetmek için çok ekonomik bir tercih. Bir yazıcı ve 5-20 sayfa arası kağıt ile bir Gnupg anahtarı rahatlıkla yedeklenebilmekte. Baskı maliyetinin 5 krş civarında olduğunu varsayarsak 1 liranın altında yedekler almak mümkün. Aynı zamanda baskıyı yapan makineyi de satın almanız gerekmemekte. Aynı zamanda evinize giren bir hırsız harddiskinize göz dikebilir fakat kimsenin bir deste kağıdı alma arzusu taşıyacağı düşünülmez.
@ -20,7 +20,7 @@
[Paperbackup](https://github.com/intra2net/paperbackup) küçük bir python kodu aracılığı ile ASCII sayısal verilerin kolayca kağıt yedeklerinin çıkarılmasını sağlayan bir program.
Her python kodu gibi paperbackup da bir takıp bağımlılıklar içeriyor. İlk çalıştırdığınızda mutlaka bir bağımlılığın elinizde olmaması garanti gibi. Bu sebeple aşağıdaki komutu çalıştırarak muhtemel bağımlılıkları sisteminize indirip kurabilirsiniz.
Her python kodu gibi paperbackup da bir takım bağımlılıklar içeriyor. İlk çalıştırdığınızda mutlaka bir bağımlılığın elinizde olmaması garanti gibi. Bu sebeple aşağıdaki komutu çalıştırarak muhtemel bağımlılıkları sisteminize indirip kurabilirsiniz.
Eğer yedeğini almak istediğiniz veri başka bir şey ise aşağıdaki komut aracılığı ile base64 enode ederek yedeklemeye hazır edebilirsiniz. Unutmayın ki yedekleyeceğiniz veriden %25 daha büyük bir sonuç elde edeceksiniz ve her sayfaya 10 Kb veri için 15 sayfa elde edeceksiniz.
Eğer yedeğini almak istediğiniz veri başka bir şey ise aşağıdaki komut aracılığı ile base64 encode ederek yedeklemeye hazır edebilirsiniz. Unutmayın ki yedekleyeceğiniz veriden %25 daha büyük bir sonuç elde edeceksiniz ve her sayfaya 10 Kb veri için 15 sayfa elde edeceksiniz.
@ -85,7 +85,7 @@ Betik işini yaptıktan sonra çalıştırdığınız dizinde şu şekilde bir P
### Yedeği bastırma
Yedeğinizi bastırmak konusunda karar size kalmış durumda. Temel olarak dikkat etmeniz gereken unsurlardan biri eğer güvenlik gerektiren bir yedeği şifresiz olarak yedeklediyseniz baskı aracınıza ve ona ulaşmak için kullandığınız bağlandıya (ör. Yerel ağ yazıcısı) güvenip güvenmediğiniz sorusudur. Bu bakımdan en güvenilir yöntem PDF dosyasını bir USB belleğe alarak doğrudan yazıcıdan bastırmak veya bilgisayarınıza yazıcıyı USB ile bağlamaktır.
Yedeğinizi bastırmak konusunda karar size kalmış durumda. Temel olarak dikkat etmeniz gereken unsurlardan biri eğer güvenlik gerektiren bir yedeği şifresiz olarak yedeklediyseniz baskı aracınıza ve ona ulaşmak için kullandığınız bağlantıya (ör. Yerel ağ yazıcısı) güvenip güvenmediğiniz sorusudur. Bu bakımdan en güvenilir yöntem PDF dosyasını bir USB belleğe alarak doğrudan yazıcıdan bastırmak veya bilgisayarınıza yazıcıyı USB ile bağlamaktır.
Kağıt ve yazdırma yöntemi size kalmış. Her türlü baskı beklentilerinizi fazlasıyla karşılayacak kadar uzun ömürlü olacaktır. Lakin asitsiz kağıda toner baskı en iyi sonucu size sağlayacaktır hem baskı kalitesi hem de ömür bakımından.
@ -93,7 +93,7 @@ Yedeklernizi bastırdıktan sonra katlamayın ve bir zarf içinde veya daha iyis
### Kurtarma
Öncelikle kağıt yedeğinizin mümkün olan en yüksek çözünürlükte tarayın. Taramanızın sonucu olan PDF dosyasını paperbackup dizinine taşıyın ve aşağıdaki komut ile geri kurtarabilirsiniz.
Öncelikle kağıt yedeğinizin mümkün olan en yüksek çözünürlükte tarayın. Taramanızın sonucu olan PDF dosyasını paperbackup dizinine taşıdıktan sonra aşağıdaki komut ile kurtarabilirsiniz.
`./paperrestore.sh [kurtarılacak PDF dizini] > kurtarma`
[OMEMO](https://conversations.im/omemo/) mesajlaşmanın baştan sona(end-to-end) şifrelenmesini sağlar.[OTR](../otr.md) ile pratik olarak ayrılan modern ihtiyaçlara yönelik özellikleri mevcuttur.
[OMEMO](https://conversations.im/omemo/) mesajlaşmanın baştan sona(end-to-end) şifrelenmesini sağlar.[OTR](../otr.md) ile pratik olarak ayrılan modern ihtiyaçlara yönelik özellikleri mevcuttur.
* __Şifreleme__ Bütün şifreleme cihazınızda gerçekleşir. Sohbet güvenli olmayan ağlar ve hizmet sağlayıcılar üzerinden yapılsa bile başkaları tarafından okunması engellenir.
* __Doğrulama__ Konuştuğunuz kişilerin cihazlarının aynı cihaz olduğunu doğrulama.
@ -13,7 +13,7 @@
OTR ile OMEMO'yu ayıran iki önemli fark bulunmakta.
* OTR herkesin şanslı iseler bir bilgisayarı bulunduğu ve "online" olmanın istisna olduğu bir zamanda tasarlanmış bir yazılım. Bu sebeple anlık olarak iki cihaz arasında iletişim kurmaya imkan vermekte her oturum sırasında. Hali ile bugün alışılan grup yazışmalarının yapılması mümkün değil. OMEMO ise grup yazışmalarına imkan tanımakta.
* OTR herkesin şanslı iseler bir bilgisayarı bulunduğu ve "online" olmanın istisna olduğu bir zamanda tasarlanmış bir yazılım. Bu sebeple anlık olarak iki cihaz arasında, oturum sırasında iletişim kurmaya imkan vermekte. Hali ile bugün alışılan grup yazışmalarının yapılması mümkün değil. OMEMO ise grup yazışmalarına imkan tanımakta.
* OTR iki cihazın da oturum başlangıcında İnternet'e bağlı olmalarını gerektirmekte. Bu sebepten offline olarak atılan mesajların alıcısına ulaşması mümkün olmamakta. OMEMO ise çift anahtarlama imkanı ile offline olarak atılan mesajların sunucuda belirli bir süre saklanarak daha sonra bağlanan alıcısına gönderilmesine imkan veriyor.
@ -56,7 +56,7 @@ Pidgin Mac’te çalıştırılabilir ve eksik de olsa OMEMO eklentisi olan [lib
## Hesabınıza giriş yapın veya yeni hesap oluşturun
Şayet bir sunucuda XMPP hesabınız var ise kullanıcı adı ve parolasını girerek bağlantı sağlayabilirsiniz. Şayet bir XMPP hesabınız yok ise XMPP istemcileri hesap eklerken "bu sunucuda hesap aç" anlamında bir seçeneği işleyerek girdiğiniz bilgilerle kullanıcı oluşturma imkanı vermekte.
Şayet bir sunucuda XMPP hesabınız var ise kullanıcı adı ve parolasını girerek bağlantı sağlayabilirsiniz. Şayet bir XMPP hesabınız yok ise XMPP istemcileri hesap eklerken "bu sunucuda hesap aç" anlamında bir seçeneği işaretleyerek girdiğiniz bilgilerle, bu özelliği kullanan sunucularda kullanıcı oluşturma imkanı vermekte.
Aşağıdaki sunucuları tercihinizde değerlendirebilirsiniz;
@ -84,8 +84,8 @@ OMEMO ile yazışmaya başlamak için öncelikle konuşma penceresinde mesja kut
Daha sonra ilk mesajınız ile karşı tarafın omemo anahtarı sunucudan çekilecek ve size güvenip güvenmediğiniz sorulacak. Bu ekrande size ait tüm cihazların anahtarları ile karşı tarafın kullandığı tüm anahtarlar listelenecektir.
Daha sonra ilk mesajınız ile karşı tarafın OMEMO anahtarı sunucudan çekilecek ve size güvenip güvenmediğiniz sorulacak. Bu ekranda size ait tüm cihazların anahtarları ile karşı tarafın kullandığı tüm anahtarlar listelenecektir.
Sertifika simgesine tıklayarak tüm anahtarlara olan güveninizi işaretleyebilir anahtarları silebilirsiniz. Anahtarları doğrulamak için konuştuğunuz kişi ile ikinci farklı bir kanaldan tercihen sesli iletişim ile karşılaştırma yapabilir veya yan yana geleceğiniz bir anı bekleyebilirsiniz. Mümkün olduğu sürece **asla** körlemesine anahtarlara güvenerek yazışma yapmayın.
Sertifika simgesine tıklayarak tüm anahtarlara olan güveninizi işaretleyebilir anahtarları silebilirsiniz. Anahtarları doğrulamak için konuştuğunuz kişi ile ikinci farklı bir kanaldan tercihen sesli iletişim ile karşılaştırma yapabilir veya yan yana geleceğiniz bir anı bekleyebilirsiniz. Mümkün olduğu sürece anahtarlara **asla** körlemesine güvenerek yazışma yapmayın.
Bu soru anlamsız gelse de güvenli kılınmadan önce bir sistemin ne olduğu az da olsa anlaşılmalıdır. E-posta İnternet'in ilk mesajlaşma yöntemidir. Bu bakımdan üzerine onlarca alternatif geliştirilmiş olsa da hala baskın iletişim aracı olarak hayatımızdaki yerini sürdürmektedir.
E-posta aynı zamanda tasarımı gereği bir çok aracıya güvenmenizi gerektiren, güvenli kılması zor bir sistemdir. TLS kullanımın yaygınlaştığı görece yakın bir zamana kadar gönderilen her e-posta tüm içeriği ile birlikte aktarım sırasında, ulaştığı sunucuda ve iletildiği diğer her kanalda okunabilir durumdaydı. [Edward Snowden](https://en.wikipedia.org/wiki/Edward_Snowden) tarafından ortaya çıkarılan sırların ışığıda Amerika Birleşik Devletlerinin istihbarat örgütlerinin **TÜM DÜNYANIN** e-postalarını kaydettiği ve analiz ettiği ortaya çıkmıştır.
E-posta aynı zamanda tasarımı gereği bir çok aracıya güvenmenizi gerektiren, güvenli kılması zor bir sistemdir. TLS[^1] kullanımının yaygınlaştığı görece yakın bir zamana kadar gönderilen her e-posta tüm içeriği ile birlikte aktarım sırasında, ulaştığı sunucuda ve iletildiği diğer her kanalda okunabilir durumdaydı. [Edward Snowden](https://en.wikipedia.org/wiki/Edward_Snowden) tarafından ortaya çıkarılan sırların ışığıda Amerika Birleşik Devletlerinin istihbarat örgütlerinin **TÜM DÜNYANIN** e-postalarını kaydettiği ve analiz ettiği ortaya çıkmıştır.
TLS ile genel olarak e-posta sunucunuz ile aranızdaki iletişim ve çoğunlukla da gönderdiğiniz e-postanın alıcısının kullandığı sunucu arasındaki iletişim şifreli olsa da sunucularda duran e-postalar hala okunabilir durumdadır. Gözetim kapitalizminin bir unsuru olarak şayet bir şey yapılabiliyor ise muhtemelen yapılıyordur ve gerçek şu ki e-postalarınız okunuyor, size bunun üzerinden reklam satılıyor!
@ -52,4 +52,6 @@ Güven ağı GPG'nin temel güven ilişkisinin temelidir. GPG kullanıcıları t
* **ASLA** ama asla gizli anahtarınızı kimse ile paylaşmayın, umumi bir cihaza kaydetmeyin ve uzak sunucuya yüklemeyin.
* *[ZAROLA KULLANIN!](https://zarola.oyd.org.tr)* çünkü anahtarınızın güvenliği bu parolanızın güvenliğine bağlıdır.
* Çevrenizde bir CryptoParty yapın ki arkadaşlarınıza da GnuPG kullanmayı öğretip anahtarlarınızı imzalayarak kendi güven ağınızı oluşturun.
* İçeriğinden bağımsız olarak şifreli e-postalar gönderin. Bu gerçekten hem sizin hem tüm toplum için önemlidir. Şayet sadece gerektiğinde şifreleme yaparsanız analiz edilmesi gereken iletişim miktarı hatrısayılır miktarda azılacaktır ve bir örüntü ortaya çıkacaktır. Havadan sudan bile şifreli yazışın!
* İçeriğinden bağımsız olarak şifreli e-postalar gönderin. Bu gerçekten hem sizin hem tüm toplum için önemlidir. Şayet sadece gerektiğinde şifreleme yaparsanız analiz edilmesi gereken iletişim miktarı hatrısayılır miktarda azalacaktır ve bir örüntü ortaya çıkacaktır. Havadan sudan bile şifreli yazışın!
---
[^1]: Transport Layer Security <https://tr.wikipedia.org/wiki/Transport_Layer_Security>
@ -34,7 +34,7 @@ Pidgin Mac’te çalıştırılabilir fakat onun yerine Adium kullanmak çok dah
## Hesabınıza giriş yapın veya yeni hesap oluşturun
Şayet bir sunucuda XMPP hesabınız var ise kullanıcı adı ve parolasını girerek bağlantı sağlayabilirsiniz. Şayet bir XMPP hesabınız yok ise bu aşamada kayıt imkanı veren bir sunucuda hesap açabilirsiniz. Tek yapmanız gereken kendinize bir
Şayet bir sunucuda XMPP hesabınız var ise kullanıcı adı ve parolasını girerek bağlantı sağlayabilirsiniz. Şayet bir XMPP hesabınız yok ise bu aşamada kayıt imkanı veren bir sunucuda hesap açabilirsiniz. Tek yapmanız gereken kendinize bir sunucu seçmek.
Aşağıdaki sunucuları tercihinizde değerlendirebilirsiniz;
@ -48,7 +48,7 @@ Kayıt için (kullanıcı adı)@jabber.calyxinstitute.org alan adı kullanılabi
## OTR kurulumu
Şimdi hem Pidgin ve OTR kurulu olduğuna göre
Şimdi hem Pidgin hem OTR kurulu olduğuna göre
* Ana pencereden Tools > Plugins’i seçin
@ -56,7 +56,7 @@ Kayıt için (kullanıcı adı)@jabber.calyxinstitute.org alan adı kullanılabi
* Listeden XMPP hesabınızı seçin ve Generate’e basın
* __ÖNEMLİ NOT!__: "Default OTR Settings" altında hem *Require private messaging* hem de *Don’t log OTR conversations* seçeneklerini işaretleyin. Bu seçenekler yalnızca şifrelenmiş sohbetler yapmanızı ve sohbetlerin kaydının tutulmadığını temin eder. Fakat aklınızda olsun ki konuştuğunuz kişinin sohbetin kaydını tutma ihtimali her zaman vardır. Karşınızdaki kişiye sohbetinizin kaydını tutup tutmadığını sormak iyi bir fikisr.
* __ÖNEMLİ NOT!__: "Default OTR Settings" altında hem *Require private messaging* hem de *Don’t log OTR conversations* seçeneklerini işaretleyin. Bu seçenekler yalnızca şifrelenmiş sohbetler yapmanızı ve sohbetlerin kaydının tutulmamasını temin eder. Fakat aklınızda olsun ki konuştuğunuz kişinin sohbetin kaydını tutma ihtimali her zaman vardır. Karşınızdaki kişiye sohbetinizin kaydını tutup tutmadığını sormak iyi bir fikirdir.
@ -67,13 +67,13 @@ Protonmail ile Tutanota'nın en büyük ayrılıklarından biri burada ortaya ç
#### Şifreleme Teknolojileri
Protonmail ile Tutanota arasındaki en önemli farklardan bir tanesi kullandıkları şifreleme teknolojilerinin farklılığından gelmekte. Protonmail uzun zamandır e-posta şifreleme için kullanılan GnuPG yazılımı üzerine kurulu bir sistem. Tutanota ise simetrik şifreleme algoritması olan AES128 ile asimetrik RSA2048 algoritmasının bir birleşimini kullanmakta. Algoritmaların geçmişi ve güvenliği bakımından hiç bir fark olmamakla hizmetin özgürlüğü açısından çok önemli pratik bir fark ortaya koymakta bu durum.
Protonmail ile Tutanota arasındaki en önemli farklardan bir tanesi kullandıkları şifreleme teknolojilerinin farklılığından gelmekte. Protonmail uzun zamandır e-posta şifreleme için kullanılan GnuPG yazılımı üzerine kurulu bir sistem. Tutanota ise simetrik şifreleme algoritması olan AES128 ile asimetrik RSA2048 algoritmasının bir birleşimini kullanmakta. Algoritmaların geçmişi ve güvenliği bakımından hiç bir fark bulunmamakla birlikte bu durum hizmetin özgürlüğü açısından çok önemli pratik bir fark ortaya koymakta.
#### Hizmet Özgürlüğü
Muhtemelen Tutanota ve Protonmail arasındaki en önemli fark hizmetlerinin özgürlüğü. Tutanota şifreleme imkanını doğal olarak sadece kendi kullanıcıları arasında sağlayabilmekte ve federatif e-posta sisteminde ayrı bir [walled garden](https://www.fsf.org/blogs/community/iphone) olarak bulunmakta. Dışarıdan bir kullanıcının şifreli olarak Tutanota kullanıcısına e-posta atması şu an itibari ile mümkün değil fakat [GPG uyumluluğu üzerine çalışacaklarına dair bir açıklamaları bulunmakta.](https://www.reddit.com/r/tutanota/comments/9blzp4/support_for_pgpgpg/)
Protonmail ise GPG ile çalışmakta ve yakın zamanda kendi kullanıcılarının GPG anahtarlarının indirilebileceği [anahtar sunucularını](hkps://api.protonmail.ch) devreye almış durumdalar. Hala Android ve IOS istemcilerinden hizmet sağlayıcılar arası şifreleme konusunda sorun çekilse de webmail üzerinden yapılan yazışmalarda gelen e-posta GPG ile şifreli ise Protonmail doğrudan anahtarı indirip cevapları şifreli olarak gönderebiliyor. Bu bakımdan Protonmail dışı kişilerle şifreli yazışmak gün itibari ile mümkün ve görece kolay.
Protonmail ise GPG ile çalışmakta ve yakın zamanda kendi kullanıcılarının GPG anahtarlarının indirilebileceği [anahtar sunucularını](hkps://api.protonmail.ch) devreye almış durumda. Hala Android ve IOS istemcilerinden hizmet sağlayıcılar arası şifreleme konusunda sorun çekilse de webmail üzerinden yapılan yazışmalarda gelen e-posta GPG ile şifreli ise Protonmail doğrudan anahtarı indirip cevapları şifreli olarak gönderebiliyor. Bu bakımdan Protonmail dışı kişilerle şifreli yazışmak gün itibari ile mümkün ve görece kolay.
Aynı zamanda SMTP ve POP3 gibi federatif e-posta protokolleri iki hizmet tarafından da doğrudan desteklenmemekte. Sadece Protonmail [kendi köprü yazılımları](https://protonmail.com/bridge/) ile buna imkan vermekte. Bu yazılım gün itibari ile özgür olmadığından ve GNU/Linux paketi hala beta aşamasında bulunduğundan hala tam bir özellik olarak sayılması zor.
* __Şifreleme__ Signal, tüm yazışma ve görüşmeleri cihazınızda konuştuğunuz kişiye özel ürettiği anahtar ile şifreler. Bu sayede yazışmanın gönderildiği aşamada ne ağı takip edenler ne de Signal'in kendi sunucuları yazışmalarınızın içeriğine ulaşamaz.
* __Bütünlük__ Signal kullanırken eğer konuştuğunuz kişiler ile *güvenlik numarasınızı* bir karekodu taratarak veya parmak izini karşılaştırarak doğrularsanız iletişimizde araya kimsenin girmediğine emin olabilirsiniz. Signal bu numaranın bir sebeple değiştiği durumlarda belirgin şekilde kullanıcılarını uyararak güvenliğin eksildiğini bildirir.
* __Bütünlük__ Signal kullanırken eğer konuştuğunuz kişiler ile *güvenlik numaranızı* bir karekodu taratarak veya parmak izini karşılaştırarak doğrularsanız iletişimizde araya kimsenin girmediğine emin olabilirsiniz. Signal bu numaranın bir sebeple değiştiği durumlarda belirgin şekilde kullanıcılarını uyararak güvenliğin eksildiğini bildirir.
* __Perfect forward secrecy (mutlak gizlilik)__ Eğer özel anahtarlarınızın kontrolünü kaybederseniz önceki herhangi bir sohbetiniz ifşa olmaz.
## Dezavantajları
@ -18,7 +18,7 @@
### Mobil Platformlar
Android veya IOS çalıştıran cihazlarda Signal kullanmak, herhangi bir yazılımı kurmak kadar kolaydır. Playstore veya Appstore'dan arama yapıp Signali kurabilirsiniz.
Android veya IOS çalıştıran cihazlarda Signal kullanmak, herhangi bir yazılımı kurmak kadar kolaydır. Playstore veya Appstore'dan arama yapıp Signal'i kurabilirsiniz.
Bu şekilde kurulum yaptığınız durumda Signal'in Google'ın bildirim ve harita hizmetlerine ait bağımlılıklarını içeren versiyonunu kuracağınızı aklınızda bulundurmalısınız. Ne yazık ki Signal bu bağımlılıkları kullanmakta israr ettiği ve belirli yazılım özgürlüklerini göz ardı ettiğinden F-droid depolarında yer bulmamakta. Bu yüzden Android versiyonunun [APK](https://signal.org/android/apk/) kurulum dosyasını indirmelisiniz. **MUTLAKA** indirdiğiniz dosyanın parmak izi doğrulamasını yapın. Bunun için bir GNU/Linux bilgisayarda uç birimde aşağıdaki komutu çalıştırarak Signal'in indirme sayfasında verdiği parmak izi karşılaştırılabilir;
@ -43,4 +43,4 @@ Flatpak kullananlar dağıtımlarından bağımsız olarak Signal masaüstü ist
* Sesli aramalarınızı da Signal aracılığı ile yapabilirsiniz. Bu size olağan aramalara göre çok daha yüksek mahremiyet sağlayacaktır. Çevreniz ile kullanmanız önerilir. Bazı kullanıcılar VPN ile signal kullanırken ses bağlantı sorunları yaşayabilmektedir.
* Signal ve geliştiriciliğini yapan [Open Whisper Systems](https://signal.org/) pek özgürlük taraftarı değiltir. Moxie Merlinspike, özgür olan signal'in Google servisleri içermeyen [LibreSignal forkunu yasal tehditler](https://github.com/LibreSignal/LibreSignal/issues/37#issuecomment-217211165) ile ortadan kaldırmıştır. Hali ile Signal bir gün kullanıcılarına sırtını dönerse Signal'i kendi sunucunuz ile kullanmak için çokça çaba harcamanız ve bağlantılarınızı kaybetmeniz olasıdır.
* Signal ve geliştiriciliğini yapan [Open Whisper Systems](https://signal.org/) pek özgürlük taraftarı değildir. Moxie Merlinspike, özgür olan signal'in Google servisleri içermeyen [LibreSignal forkunu yasal tehditler](https://github.com/LibreSignal/LibreSignal/issues/37#issuecomment-217211165) ile ortadan kaldırmıştır. Hali ile Signal bir gün kullanıcılarına sırtını dönerse Signal'i kendi sunucunuz ile kullanmak için çokça çaba harcamanız ve bağlantılarınızı kaybetmeniz olasıdır.
