Fixed typos, some links etc.

lineageOS
Özcan Oğuz 4 years ago
parent 87ff4d547b
commit db94d6788e
Signed by untrusted user: ooguz
GPG Key ID: 2D33E2BD3D975818
  1. 0
      screen.png
  2. 6
      src/SUMMARY.md
  3. 109
      src/ag_guvenligi/shadow.md
  4. 108
      src/ag_guvenligi/shadowsocks.md
  5. 55
      src/ag_guvenligi/tor.md
  6. 18
      src/beseri_guvenlik/2fa.md
  7. 6
      src/beseri_guvenlik/fiziki_guvenlik.md
  8. 29
      src/cihaz_guvenligi/cihaz_sifreleme.md
  9. 48
      src/cihaz_guvenligi/libreboot_grub.md
  10. 62
      src/cihaz_guvenligi/mobil_cihazlar.md
  11. 44
      src/cihaz_guvenligi/yazilim_guvenligi.md
  12. 495
      src/theme/css/chrome.css
  13. 174
      src/theme/css/general.css
  14. 54
      src/theme/css/print.css

@ -5,7 +5,7 @@
- [Beşeri Güvenlik](beseri_guvenlik/README.md) - [Beşeri Güvenlik](beseri_guvenlik/README.md)
- [Mesaj Disiplini](beseri_guvenlik/mesaj_disiplini.md) - [Mesaj Disiplini](beseri_guvenlik/mesaj_disiplini.md)
- [Parolalar](beseri_guvenlik/parolalar.md) - [Parolalar](beseri_guvenlik/parolalar.md)
- [Çift Aşamalı Doğrulama](beseri_guvenlik/2fa.md) - [Çift Aşamalı Doğrulama (2FA)](beseri_guvenlik/2fa.md)
- [Cihaz Güvenliği](cihaz_guvenligi/README.md) - [Cihaz Güvenliği](cihaz_guvenligi/README.md)
- [Yazılım Güvenliği](cihaz_guvenligi/yazilim_guvenligi.md) - [Yazılım Güvenliği](cihaz_guvenligi/yazilim_guvenligi.md)
- [Cihaz Şifreleme](cihaz_guvenligi/cihaz_sifreleme.md) - [Cihaz Şifreleme](cihaz_guvenligi/cihaz_sifreleme.md)
@ -15,7 +15,7 @@
- [GnuPG Anahtar Üretimi](yazisma_guvenligi/gpg/gpg-anahtar-uretimi.md) - [GnuPG Anahtar Üretimi](yazisma_guvenligi/gpg/gpg-anahtar-uretimi.md)
- [GnuPG Anahtarını Saklama](yazisma_guvenligi/gpg/anahtar-saklama.md) - [GnuPG Anahtarını Saklama](yazisma_guvenligi/gpg/anahtar-saklama.md)
- [Anahtarın Kağıt Yedeğini Almak](yazisma_guvenligi/gpg/paperbackup/paperbackup.md) - [Anahtarın Kağıt Yedeğini Almak](yazisma_guvenligi/gpg/paperbackup/paperbackup.md)
- [GnuPG ile E-posta Sifreleme](yazisma_guvenligi/gpg/eposta-sifreleme.md) - [GnuPG ile E-posta Şifreleme](yazisma_guvenligi/gpg/eposta-sifreleme.md)
- [Şifreli E-Posta Hizmetleri](yazisma_guvenligi/sifreli-eposta-hizmetleri.md) - [Şifreli E-Posta Hizmetleri](yazisma_guvenligi/sifreli-eposta-hizmetleri.md)
- [Anlık Yazışma](yazisma_guvenligi/anlik_yazisma.md) - [Anlık Yazışma](yazisma_guvenligi/anlik_yazisma.md)
- [OTR İle Anlık Yazışma](yazisma_guvenligi/otr.md) - [OTR İle Anlık Yazışma](yazisma_guvenligi/otr.md)
@ -27,7 +27,7 @@
- [Let's Encrypt](ag_guvenligi/letsencrypt.md) - [Let's Encrypt](ag_guvenligi/letsencrypt.md)
- [Tor](ag_guvenligi/tor.md) - [Tor](ag_guvenligi/tor.md)
- [VPN](ag_guvenligi/vpn/vpn.md) - [VPN](ag_guvenligi/vpn/vpn.md)
- [Shadow Proxy](ag_guvenligi/shadow.md) - [Shadowsocks Proxy](ag_guvenligi/shadowsocks.md)
--- ---
[Katkıda Bulunanlar ve Lisans](credits.md) [Katkıda Bulunanlar ve Lisans](credits.md)

@ -1,108 +1 @@
## Shadowsocks nedir? # Shadow Proxy
[Shadowsocks](https://en.wikipedia.org/wiki/Shadowsocks), socks5 protokolünü temel alan bir proxy uygulamasıdır. 2012’de [Çin Halk Cumhuriyeti’nin ünlü güvenlik duvarını](https://en.wikipedia.org/wiki/Great_Firewall) aşabilmek için [Python dilinde](https://www.python.org/) geliştirilmiştir. İlerleyen zamanlarda farklı dil ve platformlarda sunucu ve istemcileri de yazılmıştır. En popülerleri; shadowsocks-rust, shadowsocks-libev ve go-shadowsocks2 yazılımlarıdır. GNU/Linux, BSD türevleri ile MacOS ve Windows işletim sistemleri için Qt5 grafik arayüz içeren [shadowsocks-qt5](https://github.com/shadowsocks/shadowsocks-qt5/releases) adında bir istemcisi vardır. Ayrıca Android, iOS ve Windows için özel yazılmış istemcileri de bulunmaktadır. Orjinal python sunucu/istemcisi PIP paket yöneticisi ile kurulabilmektedir.
Shadowsocks, akan veriyi şifrelemek için [AES](https://en.wikipedia.org/wiki/Advanced_Encryption_Standard) ve [ChaCha](https://www.cryptopp.com/wiki/ChaCha20) algoritmalarını kullanmaktadır. Ayrıca bu algoritmaların üzerine [AEAD(Authenticated Encryption with Associated Data)](https://en.wikipedia.org/wiki/Authenticated_encryption) yani "İlişkili Verilerle Kimlik Doğrulamalı Şifreleme" yapmaktadır. Bu sayede veri hem şifreli hem de doğrulanmış şekilde iletilmektedir.
Shadowsocks’u diğer proxy yöntemlerinden ayrıştıran bir nokta da TCP’nin yanında UDP trafiğini de taşıyabilmesidir. Ek olarak bir eklenti sistemi de bulunmaktadır ve [v2ray](https://github.com/v2ray/v2ray-core) bu eklentilerden en popüleridir. v2ray'ın kullanım amacı akan verinin şeklini gizlemektir. Bu eklenti sayesinde akan trafik HTTP, HTTPS veya QUIC protokolleri gibi bir ağda doğal olarak beklenen trafiği taklit edebilir.
## Basit bir sunucu istemci kurulumu
### Sunucu tarafında
Tercihinize bağlı olarak sunucunuzda bir shadowsocks yazılımını seçip çalıştırmanız gerekmektedir. Bu rehber shadowsocks-rust kurulumunu takip edecektir fakat json ayar dosyası neredeys tüm istemciler için benzer olacaktır.
[github/shadowsocks-rust](https://github.com/shadowsocks/shadowsocks-rust/releases/) adresinden en güncel yayınlanmış sürümü seçip detaylarına göz gezdirin. Bu rehberin yazıldığı tarihteki en güncel sürüm v1.8.12'dir. Platformunuza göre yayınlanan bir kurulum dosyasını seçmeniz gerekmekte. Rehber GNU/Linux üzerinden ilerleyeceği için Gnu/Linux dağıtımları için derlenmiş olan dosya kullanılacaktır.
Karşınıza iki seçenek çıkacaktır: Glibc ve MUSL. Tercihimiz Glibc olacak lakin bir **GNU/Linux değil Busybox/Linux dağıtımı** kullanıyorsanız **MUSL** için derlenmiş halini seçmeniz gerekecektir.
"shadowsocks-v1.8.12.x86_64-unknown-linux-gnu.tar.xz" dosyasını indirdikten sonra sunucuda dosyayı açıp içindeki dört çalıştırılabilir dosyayı, komut dizinlerinden birine koyun. /usr/local/sbin/ dizinini tercih edilebilir çünkü bu dizinin amacı root yetkisi ile çalıştırılacak ama paket yöneticisi vasıtasıyla kurulmamış uygulamaları barındırmaktır.
Daha sonrasında /etc/ dizini altında shadowsocks-config.json adında bir dosya oluşturup içine aşağıdakileri yazın;
```json
{
"server":"<sunucunuzun ip adresi>",
"server_port": 8388,
"password":"<güvenli bir parola>",
"timeout":300,
"method":"aes-256-gcm"
}
```
- *server* kalemi shadowsocks’un dinleyeceği, sunucunuzun IP adresini seçmenizi sağlar. Tek ağ kontrolcüsü olan cihazlarda tek bir IP olacağından işiniz kolay olacaktır. Eğer birden fazla ağ kontrolcünüz varsa hangisinde çalışmasını istediğinize siz karar vermelisiniz, yahut 0.0.0.0 yazarak bütün ip adreslerinizi dinlemesini sağlayabilirsiniz.
- _server_port_ kalemi yazılımın kullanacağı IP adreslerinde dinlemesini istediğiniz portu belirttiğiniz yerdir, standart 8388 kullanılır. Örnek sunucumuzda önceki bölümde bahsedilen v2ray pluginini kullanıldığından 443 HTTPS portunu kullanılmakta. Böylece trafik HTTPS portuna akmak ile veri HTTPS trafiği gibi gözükmekte, dolayısıyla [DPI (derin paket incelemesi)](https://en.wikipedia.org/wiki/Deep_packet_inspection) yapan güvenlik duvarları tarafından shadowsocks takip edilememektedir.
- _password_ parolanızı belirttiğiniz yer, basit bir şekilde çalıştığından ötürü güvenli bir parola kullanmanız şart. Bunun için [Zarola](https://zarola.oyd.org.tr) kullanmanızı hararetle öneririz.
- _timeout_ bağlantı zaman aşımının belirlendiği ayar kalemi, 300 saniye makul bir süre.
- _method_ şifreleme algoritmanız bu bölümde belirlenir, tercihimiz aes-256-gcm. Bu algoritma [256 bitlik bir anahtar kullanarak simetrik](https://en.wikipedia.org/wiki/Symmetric-key_algorithm) blok şifreleme yapan bir algoritma. Genel ihtiyaçlara yetecek kadar hızlı ve şu an desteklenen en güçlü algoritma.
Bu dosyayı kaydettikten sonra servis yöneticinize bir servis yazmanız gerekmekte. Bu kısım tercihinize kalmış, lakin örnek sunucumuz systemd kullandığından systemd için basit bir servisi aşağıdaki gibi yazabilirsiniz:
```
[Unit]
After=network.target
[Service]
Type=simple
User=nobody
Group=nobody
ExecStart=/usr/local/sbin/ssserver -c /etc/shadowsocks-config.json
[Install]
WantedBy=multi-user.target
```
Daha sonrasında bu servisi aktif hale getirip başlangıçta çalışacak şekilde ayarlanması gerekiyor. Ardından shadowsocks sunucunuz hizmet vermeye hazır olacak.
[systemd'de bu servisin aktif hale getirilmesini anlatarak katkıda bulunabilirsiniz](https:/git.oyd.org.tr)
### İstemci Tarafında
Teknik olarak sunucu tarafındaki ayarların aynısı istemci için de geçerli fakat ayar dosyasınun şu şekilde değiştirilmesi gerekli:
```json
{
"server":"<sunucunuzun ip adresi>",
"server_port": 8388,
"local_address":"<istemcinizin ip adresi>",
"local_port": 1080,
"password":"<güvenli bir parola>",
"timeout":300,
"method":"aes-256-gcm"
}
```
- _local_address_ kalemi istemciniz üzerinde, sslocal'ın (shadowsocks istemcinizin) dinleyecegi, programlarinizi yönlendireceginiz yerel adresin seçildiği yer.
- _local_port_ kalemi, istemci olarak kullandığınız bilgisayarda, localhost’ta hangi port üzerinden socks5 yayını yapacağınının seçildiği yer. Bazı istemciler bu ayarı kullanmamakta (android istemcisi, android’in kendi VPN altyapısını kullandığından yerel bir socks5 bağlantısı yerine tüm trafiği yönetebilmekte) lakin shadowsocks-rust istemcisi ve diğer bir çok istemci bu ayarı kullanıyor.
Son olarak da systemd servis dosyamı şu şekilde düzenleyin:
```
[Unit]
After=network.target
[Service]
Type=simple
User=nobody
Group=nobody
ExecStart=/usr/local/sbin/sslocal -c /etc/shadowsocks-config.json
[Install]
WantedBy=multi-user.target
```
Ve hepsi bu kadar! Artık socks5 destekleyen yazılımlarınızı shadowsocks proxy’si üzerinden internete, farklı bir noktadan çıkartabilirsiniz. Örnek olarak Firefox, Thunderbird ve Telegram uygulamaları üzerinde bu proxy’i kullanabilirsiniz.
Eğer bütün trafiğinizi shadowsocks üzerinden yönlendirmek isterseniz iptables ve redsocks uygulamaları ile bunu sağlayabilirsiniz.
[iptables ve redsocks ile yönlendirme yapılmasını anlatarak bu rehbere katkı verebilirsiniz.](https://git.oyd.org.tr)
Android temelli cihazlar üzerinde de shadowsocks kullanılabilir. Android VPN ayarlarından "Sürekli VPN modu" etkinleştirilerek bağlantının sürekliliği sağlanabilir.Bu sayede cihazdan geçen bütün trafik sunucunuz üzerinden internete çıkar, güvenli olmayan ağlarda iletişiminiz takip edilemez ve bütün trafik tek bir IP adresine doğru gözükür.
Shadowsocks belki Çin Halk Cumhuriyeti devleti tarafından erişimi engellenmeye çalışılan, önlem geliştirilen ve kısıtlanan bir yazılım olabilir ancak aktif geliştirici kitlesi, eklentileri ve genel basitliği ile sadece Çin vatandaşları tarafından değil aynı zamanda diğer bütün dünya vatandaşları tarafından da tercih edilesi bir noktaya gelmiştir.
Güncelliğini farklı dil ve platformlarda koruyan ciddi bir geliştirici kitlesi bulunmakta ve aktif kullanıcı sayısı ile güçlü bir proxy yazılımı olan Shadowsocks kitlesel gözetime karşı etkili bir araçtır.

@ -0,0 +1,108 @@
## Shadowsocks nedir?
[Shadowsocks](https://en.wikipedia.org/wiki/Shadowsocks), socks5 protokolünü temel alan bir proxy uygulamasıdır. 2012’de [Çin Halk Cumhuriyeti’nin ünlü güvenlik duvarını](https://en.wikipedia.org/wiki/Great_Firewall) aşabilmek için [Python dilinde](https://www.python.org/) geliştirilmiştir. İlerleyen zamanlarda farklı dil ve platformlarda sunucu ve istemcileri de yazılmıştır. En popülerleri; shadowsocks-rust, shadowsocks-libev ve go-shadowsocks2 yazılımlarıdır. GNU/Linux, BSD türevleri ile MacOS ve Windows işletim sistemleri için Qt5 grafik arayüz içeren [shadowsocks-qt5](https://github.com/shadowsocks/shadowsocks-qt5/releases) adında bir istemcisi vardır. Ayrıca Android, iOS ve Windows için özel yazılmış istemcileri de bulunmaktadır. Orjinal python sunucu/istemcisi PIP paket yöneticisi ile kurulabilmektedir.
Shadowsocks, akan veriyi şifrelemek için [AES](https://en.wikipedia.org/wiki/Advanced_Encryption_Standard) ve [ChaCha](https://www.cryptopp.com/wiki/ChaCha20) algoritmalarını kullanmaktadır. Ayrıca bu algoritmaların üzerine [AEAD(Authenticated Encryption with Associated Data)](https://en.wikipedia.org/wiki/Authenticated_encryption) yani "İlişkili Verilerle Kimlik Doğrulamalı Şifreleme" yapmaktadır. Bu sayede veri hem şifreli hem de doğrulanmış şekilde iletilmektedir.
Shadowsocks’u diğer proxy yöntemlerinden ayrıştıran bir nokta da TCP’nin yanında UDP trafiğini de taşıyabilmesidir. Ek olarak bir eklenti sistemi de bulunmaktadır ve [v2ray](https://github.com/v2ray/v2ray-core) bu eklentilerden en popüleridir. v2ray'ın kullanım amacı akan verinin şeklini gizlemektir. Bu eklenti sayesinde akan trafik HTTP, HTTPS veya QUIC protokolleri gibi bir ağda doğal olarak beklenen trafiği taklit edebilir.
## Basit bir sunucu istemci kurulumu
### Sunucu tarafında
Tercihinize bağlı olarak sunucunuzda bir shadowsocks yazılımını seçip çalıştırmanız gerekmektedir. Bu rehber shadowsocks-rust kurulumunu takip edecektir fakat json ayar dosyası neredeys tüm istemciler için benzer olacaktır.
[github/shadowsocks-rust](https://github.com/shadowsocks/shadowsocks-rust/releases/) adresinden en güncel yayınlanmış sürümü seçip detaylarına göz gezdirin. Bu rehberin yazıldığı tarihteki en güncel sürüm v1.8.12'dir. Platformunuza göre yayınlanan bir kurulum dosyasını seçmeniz gerekmekte. Rehber GNU/Linux üzerinden ilerleyeceği için Gnu/Linux dağıtımları için derlenmiş olan dosya kullanılacaktır.
Karşınıza iki seçenek çıkacaktır: Glibc ve MUSL. Tercihimiz Glibc olacak lakin bir **GNU/Linux değil Busybox/Linux dağıtımı** kullanıyorsanız **MUSL** için derlenmiş halini seçmeniz gerekecektir.
"shadowsocks-v1.8.12.x86_64-unknown-linux-gnu.tar.xz" dosyasını indirdikten sonra sunucuda dosyayı açıp içindeki dört çalıştırılabilir dosyayı, komut dizinlerinden birine koyun. /usr/local/sbin/ dizinini tercih edilebilir çünkü bu dizinin amacı root yetkisi ile çalıştırılacak ama paket yöneticisi vasıtasıyla kurulmamış uygulamaları barındırmaktır.
Daha sonrasında /etc/ dizini altında shadowsocks-config.json adında bir dosya oluşturup içine aşağıdakileri yazın;
```json
{
"server":"<sunucunuzun ip adresi>",
"server_port": 8388,
"password":"<güvenli bir parola>",
"timeout":300,
"method":"aes-256-gcm"
}
```
- *server* kalemi shadowsocks’un dinleyeceği, sunucunuzun IP adresini seçmenizi sağlar. Tek ağ kontrolcüsü olan cihazlarda tek bir IP olacağından işiniz kolay olacaktır. Eğer birden fazla ağ kontrolcünüz varsa hangisinde çalışmasını istediğinize siz karar vermelisiniz, yahut 0.0.0.0 yazarak bütün ip adreslerinizi dinlemesini sağlayabilirsiniz.
- _server_port_ kalemi yazılımın kullanacağı IP adreslerinde dinlemesini istediğiniz portu belirttiğiniz yerdir, standart 8388 kullanılır. Örnek sunucumuzda önceki bölümde bahsedilen v2ray pluginini kullanıldığından 443 HTTPS portunu kullanılmakta. Böylece trafik HTTPS portuna akmak ile veri HTTPS trafiği gibi gözükmekte, dolayısıyla [DPI (derin paket incelemesi)](https://en.wikipedia.org/wiki/Deep_packet_inspection) yapan güvenlik duvarları tarafından shadowsocks takip edilememektedir.
- _password_ parolanızı belirttiğiniz yer, basit bir şekilde çalıştığından ötürü güvenli bir parola kullanmanız şart. Bunun için [Zarola](https://zarola.oyd.org.tr) kullanmanızı hararetle öneririz.
- _timeout_ bağlantı zaman aşımının belirlendiği ayar kalemi, 300 saniye makul bir süre.
- _method_ şifreleme algoritmanız bu bölümde belirlenir, tercihimiz aes-256-gcm. Bu algoritma [256 bitlik bir anahtar kullanarak simetrik](https://en.wikipedia.org/wiki/Symmetric-key_algorithm) blok şifreleme yapan bir algoritma. Genel ihtiyaçlara yetecek kadar hızlı ve şu an desteklenen en güçlü algoritma.
Bu dosyayı kaydettikten sonra servis yöneticinize bir servis yazmanız gerekmekte. Bu kısım tercihinize kalmış, lakin örnek sunucumuz systemd kullandığından systemd için basit bir servisi aşağıdaki gibi yazabilirsiniz:
```
[Unit]
After=network.target
[Service]
Type=simple
User=nobody
Group=nobody
ExecStart=/usr/local/sbin/ssserver -c /etc/shadowsocks-config.json
[Install]
WantedBy=multi-user.target
```
Daha sonrasında bu servisi aktif hale getirip başlangıçta çalışacak şekilde ayarlanması gerekiyor. Ardından shadowsocks sunucunuz hizmet vermeye hazır olacak.
[systemd'de bu servisin aktif hale getirilmesini anlatarak katkıda bulunabilirsiniz](https:/git.oyd.org.tr)
### İstemci Tarafında
Teknik olarak sunucu tarafındaki ayarların aynısı istemci için de geçerli fakat ayar dosyasınun şu şekilde değiştirilmesi gerekli:
```json
{
"server":"<sunucunuzun ip adresi>",
"server_port": 8388,
"local_address":"<istemcinizin ip adresi>",
"local_port": 1080,
"password":"<güvenli bir parola>",
"timeout":300,
"method":"aes-256-gcm"
}
```
- _local_address_ kalemi istemciniz üzerinde, sslocal'ın (shadowsocks istemcinizin) dinleyecegi, programlarinizi yönlendireceginiz yerel adresin seçildiği yer.
- _local_port_ kalemi, istemci olarak kullandığınız bilgisayarda, localhost’ta hangi port üzerinden socks5 yayını yapacağınının seçildiği yer. Bazı istemciler bu ayarı kullanmamakta (android istemcisi, android’in kendi VPN altyapısını kullandığından yerel bir socks5 bağlantısı yerine tüm trafiği yönetebilmekte) lakin shadowsocks-rust istemcisi ve diğer bir çok istemci bu ayarı kullanıyor.
Son olarak da systemd servis dosyamı şu şekilde düzenleyin:
```
[Unit]
After=network.target
[Service]
Type=simple
User=nobody
Group=nobody
ExecStart=/usr/local/sbin/sslocal -c /etc/shadowsocks-config.json
[Install]
WantedBy=multi-user.target
```
Ve hepsi bu kadar! Artık socks5 destekleyen yazılımlarınızı shadowsocks proxy’si üzerinden internete, farklı bir noktadan çıkartabilirsiniz. Örnek olarak Firefox, Thunderbird ve Telegram uygulamaları üzerinde bu proxy’i kullanabilirsiniz.
Eğer bütün trafiğinizi shadowsocks üzerinden yönlendirmek isterseniz iptables ve redsocks uygulamaları ile bunu sağlayabilirsiniz.
[iptables ve redsocks ile yönlendirme yapılmasını anlatarak bu rehbere katkı verebilirsiniz.](https://git.oyd.org.tr)
Android temelli cihazlar üzerinde de shadowsocks kullanılabilir. Android VPN ayarlarından "Sürekli VPN modu" etkinleştirilerek bağlantının sürekliliği sağlanabilir.Bu sayede cihazdan geçen bütün trafik sunucunuz üzerinden internete çıkar, güvenli olmayan ağlarda iletişiminiz takip edilemez ve bütün trafik tek bir IP adresine doğru gözükür.
Shadowsocks belki Çin Halk Cumhuriyeti devleti tarafından erişimi engellenmeye çalışılan, önlem geliştirilen ve kısıtlanan bir yazılım olabilir ancak aktif geliştirici kitlesi, eklentileri ve genel basitliği ile sadece Çin vatandaşları tarafından değil aynı zamanda diğer bütün dünya vatandaşları tarafından da tercih edilesi bir noktaya gelmiştir.
Güncelliğini farklı dil ve platformlarda koruyan ciddi bir geliştirici kitlesi bulunmakta ve aktif kullanıcı sayısı ile güçlü bir proxy yazılımı olan Shadowsocks kitlesel gözetime karşı etkili bir araçtır.

@ -1,9 +1,22 @@
![Tor logo](tor-logo.png "Tor logo") ![Tor logo](tor-logo.png "Tor logo")
# Tor # Tor
* [Tor ağı nasıl çalışır?](#tor-agi-nasil-calisir)
* [Tor Browser](#tor-browser)
* [GNU/Linux'ta Tor Browser kurulumu](#tor-gnu)
* [GNU/Linux'ta uygulamaları Tor üzerinden kullanmak (Tor proxy)](#tor-proxy-gnu)
* [GNU/Linux'ta Telegram'ı Tor üzerinden kullanmak](#telegram-over-tor-gnu)
* [Android'e Tor Browser kurulumu](#android)
* [Android'e Orbot kurulumu](#orbot)
* [Android'de Telegram'ı Tor üzerinden kullanmak](#telegram-android)
* [Android'de Twitter'ı Tor üzerinden kullanmak](#twitter)
* [Tor'un zayıflıkları](#tor-zayif-noktalar)
* [Tor ile açığa çıkan vakalar](#tor-vakalar)
Tor, trafiğini gönüllüler tarafından oluşturulan ağ noktaları (TOR Relay) üzerinden şifrelenmiş bir biçimde yönlendirerek kullanıcılarına internet üzerinde belirli konularda anonimlik sağlayan özgür bir ağ projesidir. Tor, trafiğini gönüllüler tarafından oluşturulan ağ noktaları (TOR Relay) üzerinden şifrelenmiş bir biçimde yönlendirerek kullanıcılarına internet üzerinde belirli konularda anonimlik sağlayan özgür bir ağ projesidir.
## Tor ağı nasıl çalışır? ## Tor ağı nasıl çalışır?<a name="tor-agi-nasil-calisir"></a>
Tor ağının başlıca amacı; kullanıcılarının internet üzerindeki kimliklerini ve aktivitelerini ağ trafiğini rastgele bağlantı noktaları üzerinden sektirerek her türlü otorite gözetiminden korumaktır. Tor ağının başlıca amacı; kullanıcılarının internet üzerindeki kimliklerini ve aktivitelerini ağ trafiğini rastgele bağlantı noktaları üzerinden sektirerek her türlü otorite gözetiminden korumaktır.
@ -13,12 +26,12 @@ Her bağlantı noktasını bir kaldırım taşı olarak düşünürseniz, Tor a
Buraya kadar genel işleyişi anlayıp benimsediyseniz yavaş yavaş tarayıcı kurulumuna geçebiliriz. Buraya kadar genel işleyişi anlayıp benimsediyseniz yavaş yavaş tarayıcı kurulumuna geçebiliriz.
## Tor Browser ## Tor Browser<a name="tor-browser"></a>
Öncelikle, ehemmiyetle belirtmeliyiz ki Tor Browser bilgisayarınızın tüm trafiğini Tor ağı üzerinden **yollamaz.** Öncelikle, ehemmiyetle belirtmeliyiz ki Tor Browser bilgisayarınızın tüm trafiğini Tor ağı üzerinden **yollamaz.**
Örneğin, Tor Browser ile gezinirken, arkaplanda "X" bir mesajlaşma programı kullanıyorsanız, "X" programı üzerinden giden trafik Tor'dan geçmeyecek, dolayısıyla anonim olmayacaktır. Örneğin, Tor Browser ile gezinirken, arkaplanda "X" bir mesajlaşma programı kullanıyorsanız, "X" programı üzerinden giden trafik Tor'dan geçmeyecek, dolayısıyla anonim olmayacaktır.
Tor Browser, Mozilla Firefox'un bir çatallamasıdır (fork). Tor Browser, Mozilla Firefox'un bir çatallamasıdır (fork).
Ülkemizde Tor ağının bilinen düğümleri engellenmiş durumda olduğundan Tor ağına köprüleri (bridges) kullanarak bağlanabiliyoruz. Ülkemizde Tor ağının bilinen düğümleri engellenmiş durumda olduğundan Tor ağına köprüleri (bridges) kullanarak bağlanabiliyoruz.
@ -42,7 +55,7 @@ Bunların hiçbirine erişemiyorsanız, <gettor@torproject.org> adresine, işlet
Bu noktadan itibaren işletim sisteminize göre: Bu noktadan itibaren işletim sisteminize göre:
### GNU/Linux ### GNU/Linux<a name="tor-gnu"></a>
*Türkçe (tr) 64-bit* *Türkçe (tr) 64-bit*
@ -92,11 +105,11 @@ Yapmanız gereken birkaç ayar daha var. Sağ üst köşedeki kalkan düğmesine
![Tor hardening](tor7.png "Kurulum 4") ![Tor hardening](tor7.png "Kurulum 4")
Bu sayfayı en yukarıya kaydırdığınızda, yani "Gizlilik ve Güvenlik" menüsünün en üstünde, "Onion Hizmetleri" başlığını göreceksiniz. Bu ayarı da "Her zaman" olarak değiştirin. Bu ayarı aktive ettiğinizde, eğer bir web sitesinin .onion uzantılı Tor servisi varsa, Tor tarayıcısı otomatik olarak .onion'lu servise bağlanacaktır. Bu özelliğin kullanılabilmesini sağlayan şey, "Onion-Location" HTTP başlığıdır, ayrıntılı bilgi için [burayı ziyaret edebilirsiniz](https://community.torproject.org/onion-services/advanced/onion-location/). Bu sayfayı en yukarıya kaydırdığınızda, yani "Gizlilik ve Güvenlik" menüsünün en üstünde, "Onion Hizmetleri" başlığını göreceksiniz. Bu ayarı da "Her zaman" olarak değiştirin. Bu ayarı aktive ettiğinizde, eğer bir web sitesinin .onion uzantılı Tor servisi varsa, Tor tarayıcısı otomatik olarak .onion'lu servise bağlanacaktır. Bu özelliğin kullanılabilmesini sağlayan şey, "Onion-Location" HTTP başlığıdır, ayrıntılı bilgi için [burayı ziyaret edebilirsiniz](https://community.torproject.org/onion-services/advanced/onion-location/).
![Tor hardening](tor8.png "Kurulum 4") ![Tor hardening](tor8.png "Kurulum 4")
Bu ayarı açmadığınızda da, girdiğiniz sitenin .onion servisi varsa tarayıcınızın çubuğunda şöyle bir düğme çıkar: Bu ayarı açmadığınızda da, girdiğiniz sitenin .onion servisi varsa tarayıcınızın çubuğunda şöyle bir düğme çıkar:
![Tor hardening](tor9.png "Kurulum 4") ![Tor hardening](tor9.png "Kurulum 4")
@ -115,7 +128,7 @@ Bunu denemek için, Özgür Yazılım Derneği'nin sitesini kullanabilirsiniz. <
4. **HİÇBİR ARAÇ SİZİ TAMAMEN ANONİM YAPMAZ.** 4. **HİÇBİR ARAÇ SİZİ TAMAMEN ANONİM YAPMAZ.**
## Uygulamaları Tor üzerinden kullanmak ## Uygulamaları Tor üzerinden kullanmak (Tor proxy)<a name="tor-proxy-gnu"></a>
Telegram gibi uygulamaları Tor üzerinden kullanabilmeniz için öncelikle sisteminize `tor` paketini kurmanız gerekmektedir. Bunun için, bir Terminal açıp aşağıdaki komutları sırasıyla yazabilirsiniz: Telegram gibi uygulamaları Tor üzerinden kullanabilmeniz için öncelikle sisteminize `tor` paketini kurmanız gerekmektedir. Bunun için, bir Terminal açıp aşağıdaki komutları sırasıyla yazabilirsiniz:
@ -124,7 +137,7 @@ sudo apt-get update
sudo apt-get -y install tor obfs4proxy sudo apt-get -y install tor obfs4proxy
``` ```
Daha sonra, `sudo systemctl stop tor` yazarak Tor servisini durdurun. Çünkü bağlanabilmek için köprülere ihtiyaç duyacaksınız. Daha sonra, `sudo systemctl stop tor` yazarak Tor servisini durdurun. Çünkü bağlanabilmek için köprülere ihtiyaç duyacaksınız.
Daha önceden indirmiş olduğunuz "Tor Browser" ile <https://bridges.torproject.org/> adresine bağlanıp "Get Bridges" maddesine tıklayın. Daha önceden indirmiş olduğunuz "Tor Browser" ile <https://bridges.torproject.org/> adresine bağlanıp "Get Bridges" maddesine tıklayın.
@ -145,7 +158,7 @@ Nihayetinde çözdüğünüzde karşınıza gelecek ekran aşağıdaki gibi olac
gibi bir format ile 3 adet köprünüz olacak. gibi bir format ile 3 adet köprünüz olacak.
Daha sonra, Terminal'de aşağıdaki komutu çalıştırın: Daha sonra, Terminal'de aşağıdaki komutu çalıştırın:
`sudo nano /etc/tor/torrc` `sudo nano /etc/tor/torrc`
@ -179,7 +192,7 @@ Yukarıdaki yazıyı görüyorsanız proxy çalışıyor demektir. Daha sonra a
Artık **9050** numaralı portu kullanarak uygulamaları Tor'a bağlayabilirsiniz. Artık **9050** numaralı portu kullanarak uygulamaları Tor'a bağlayabilirsiniz.
### Telegram'ı Tor üzerinden kullanmak ### Telegram'ı Tor üzerinden kullanmak<a name="telegram-over-tor-gnu"></a>
Telegram'ı Tor üzerinden kullanabilmek için, Telegram'ın sol üst köşesindeki sandviç menüye basıp, ayarlar menüsüne gelin. Telegram'ı Tor üzerinden kullanabilmek için, Telegram'ın sol üst köşesindeki sandviç menüye basıp, ayarlar menüsüne gelin.
@ -203,18 +216,18 @@ Sonuç olarak, eklediğiniz vekil sunucusu "çevrimiçi" olarak görünmelidir.
Tebrikler, Telegram'ı artık Tor üzerinden kullanıyorsunuz. Tor üzerinden yapılan sesli aramalar çok sık kesilmektedir, o yüzden "Aramalarda vekil sunucu kullan" seçeneğinin işaretini kaldırmanız arama kalitenizi artıracak, ancak trafiğinizin açıktan geçmesine sebebiyet verecektir. Tebrikler, Telegram'ı artık Tor üzerinden kullanıyorsunuz. Tor üzerinden yapılan sesli aramalar çok sık kesilmektedir, o yüzden "Aramalarda vekil sunucu kullan" seçeneğinin işaretini kaldırmanız arama kalitenizi artıracak, ancak trafiğinizin açıktan geçmesine sebebiyet verecektir.
## Android ## Android<a name="android"></a>
Android üzerinde Tor kullanmak için, öncelikle özgür uygulama mağazası [F-Droid](https://f-droid.org)'i indirmeniz gerekmektedir. Bunun için cep telefonunuzdan <https://f-droid.org>'u ziyaret edebilir ya da aşağıdaki QR kodunu tarayabilirsiniz. Android üzerinde Tor kullanmak için, öncelikle özgür uygulama mağazası [F-Droid](https://f-droid.org)'i indirmeniz gerekmektedir. Bunun için cep telefonunuzdan <https://f-droid.org>'u ziyaret edebilir ya da aşağıdaki QR kodunu tarayabilirsiniz.
![QR F-Droid](qr.png "F-Droid QR") ![QR F-Droid](qr.png "F-Droid QR")
F-Droid'in sitesine girdiğinizde, "F-Droid'i indir" butonuna basın. F-Droid'in sitesine girdiğinizde, "F-Droid'i indir" butonuna basın.
![F-Droid](torandroid0.jpg "F-Droid QR") ![F-Droid](torandroid0.jpg "F-Droid QR")
Sonrasında çok yüksek ihtimalle, tarayıcınızın uygulama kurma yetkisi olmadığına dair bir hata alacaksınız. "Ayarlar" butonuna basıp "Bu kaynaktan izin ver" seçeneğini aktif edin. Sonrasında çok yüksek ihtimalle, tarayıcınızın uygulama kurma yetkisi olmadığına dair bir hata alacaksınız. "Ayarlar" butonuna basıp "Bu kaynaktan izin ver" seçeneğini aktif edin.
![F-Droid](torandroid1.jpg "F-Droid QR") ![F-Droid](torandroid1.jpg "F-Droid QR")
![F-Droid](torandroid2.jpg "F-Droid QR") ![F-Droid](torandroid2.jpg "F-Droid QR")
@ -240,11 +253,11 @@ Sağ üstteki dişliye tıklayın ve aşağıdaki adımları izleyin:
![F-Droid](torandroid8.jpg "F-Droid QR") ![F-Droid](torandroid8.jpg "F-Droid QR")
![F-Droid](torandroid11.jpg "F-Droid QR") ![F-Droid](torandroid11.jpg "F-Droid QR")
Daha sonra geri dönün ve "Bağlan" butonuna basın. Eğer aşağıdaki gibi bir ekranla karşılaştıysanız Tor bağlantısını kurdunuz. Daha sonra geri dönün ve "Bağlan" butonuna basın. Eğer aşağıdaki gibi bir ekranla karşılaştıysanız Tor bağlantısını kurdunuz.
![F-Droid](torandroid12.jpg "F-Droid QR") ![F-Droid](torandroid12.jpg "F-Droid QR")
### Orbot ile uygulamaları Tor ile kullanmak ### Orbot ile uygulamaları Tor ile kullanmak<a name="orbot"></a>
Twitter ve Telegram gibi uygulamaları Tor üzerinden kullanabilmek için, Orbot isminde bir uygulamayı kurmanız gerekmektedir. Bu uygulamayı [F-Droid](https://f-droid.org) üzerinden indirip kurabilirsiniz. Yukarıdaki Tor Browser yönergesinde F-Droid'i nasıl kurabileceğiniz anlatılmıştır. Twitter ve Telegram gibi uygulamaları Tor üzerinden kullanabilmek için, Orbot isminde bir uygulamayı kurmanız gerekmektedir. Bu uygulamayı [F-Droid](https://f-droid.org) üzerinden indirip kurabilirsiniz. Yukarıdaki Tor Browser yönergesinde F-Droid'i nasıl kurabileceğiniz anlatılmıştır.
@ -264,9 +277,9 @@ En nihayetinde Tor ağına bağlanmış olacaksınız:
![Orbot](orbot3.jpg "Orbot") ![Orbot](orbot3.jpg "Orbot")
Bu noktada, SOCKS proxy destekleyen uygulamalar için port numarası 9050, HTTP proxy destekleyen uygulamalar için ise 8118'dir. Bu noktada, SOCKS proxy destekleyen uygulamalar için port numarası 9050, HTTP proxy destekleyen uygulamalar için ise 8118'dir.
#### Telegram'ın yapılandırılması #### Telegram'ın yapılandırılması<a name="telegram-android"></a>
Telegram uygulamasını açın ve soldaki sandviç menüden "Ayarlar" seçeneğine basın: Telegram uygulamasını açın ve soldaki sandviç menüden "Ayarlar" seçeneğine basın:
@ -284,7 +297,7 @@ Eklediğiniz vekil sunucunun yanında "Bağlandı" yazıyorsa yapılandırmanız
![Orbot](orbot8.jpg "Orbot") ![Orbot](orbot8.jpg "Orbot")
#### Twitter'ın yapılandırılması #### Twitter'ın yapılandırılması<a name="twitter"></a>
Twitter uygulamasına girdiğinizde, sol tarafı çekerek "Ayarlar" menüsüne girin. Twitter uygulamasına girdiğinizde, sol tarafı çekerek "Ayarlar" menüsüne girin.
@ -296,7 +309,7 @@ Proxy seçeneğine tıklayın ve bilgileri aşağıdaki gibi ayarlayıp kaydedin
Eğer tweetleri yenileyebiliyorsanız artık Twitter'ı Tor üzerinden kullanıyorsunuz demektir. Eğer tweetleri yenileyebiliyorsanız artık Twitter'ı Tor üzerinden kullanıyorsunuz demektir.
## Tor Ağının Zayıf Noktaları ## Tor Ağının Zayıf Noktaları<a name="tor-zayif-noktalar"></a>
Genel olarak Tor ağı güvenli sayılsa da %100 güvenlik SAĞLAMAYACAKTIR. İlk bağlandığınız Tor düğümü sizin IP adresinizi bilebilir, İnternet'e çıktığınız son Tor düğümü ise nereye bağlandığınızı bilecektir. Genel olarak Tor ağı güvenli sayılsa da %100 güvenlik SAĞLAMAYACAKTIR. İlk bağlandığınız Tor düğümü sizin IP adresinizi bilebilir, İnternet'e çıktığınız son Tor düğümü ise nereye bağlandığınızı bilecektir.
@ -304,13 +317,13 @@ Genel olarak Tor ağı güvenli sayılsa da %100 güvenlik SAĞLAMAYACAKTIR. İl
Bütün bunlar bir yanda dursun; Bütün bunlar bir yanda dursun;
Ağ dinleme (zehirleme) saldırıları olarak bilinen MITM saldırıları ile Tor ağında giden parolalarınız gibi gizli kalması gereken bilgileriniz, güvenli sandığınız o yolda başkaları tarafından rahatlıkla ele geçirilebilir. Burada toplum yararına yapılan her projedeki gibi sistemin işlemesi için en büyük etkenin **güven** olduğunu görüyoruz. Ağ dinleme (zehirleme) saldırıları olarak bilinen MITM saldırıları ile Tor ağında giden parolalarınız gibi gizli kalması gereken bilgileriniz, güvenli sandığınız o yolda başkaları tarafından rahatlıkla ele geçirilebilir. Burada toplum yararına yapılan her projedeki gibi sistemin işlemesi için en büyük etkenin **güven** olduğunu görüyoruz.
Bu riskleri olabildiğince minimuma indirgemek için; "**Tor over VPN**" olarak tanımlanan VPN üzerinden Tor ağına girmek gibi yöntemler kullanılmaktadır. Tabii ki bu durumda da herhangi bir VPN otoritesi IP adresinizi açık olarak görebilir. Fakat Tor ağındaki riskleri minimuma indirgemiş olursunuz. Bu konuda da tamamıyla kullanmış olduğunuz VPN otoritesinin bilgilerinizi saklayıp satmadığından bir şekilde emin olmanız gerekmektedir. Bu riskleri olabildiğince minimuma indirgemek için; "**Tor over VPN**" olarak tanımlanan VPN üzerinden Tor ağına girmek gibi yöntemler kullanılmaktadır. Tabii ki bu durumda da herhangi bir VPN otoritesi IP adresinizi açık olarak görebilir. Fakat Tor ağındaki riskleri minimuma indirgemiş olursunuz. Bu konuda da tamamıyla kullanmış olduğunuz VPN otoritesinin bilgilerinizi saklayıp satmadığından bir şekilde emin olmanız gerekmektedir.
Farklı bir seçenek ise kendi sunucunuzu kiralayıp, üzerine bir OpenVPN servisi kurarak kendi VPN'inizi oluşturup onun üzerinden Tor ağına çıkmanız olabilir. Bu konuda Özgür Yazılım Derneği'nin bir projesi olan [Kendi Bağlantım](https://kendibaglantim.org)'ı inceleyebilirsiniz. Farklı bir seçenek ise kendi sunucunuzu kiralayıp, üzerine bir OpenVPN servisi kurarak kendi VPN'inizi oluşturup onun üzerinden Tor ağına çıkmanız olabilir. Bu konuda Özgür Yazılım Derneği'nin bir projesi olan [Kendi Bağlantım](https://kendibaglantim.org)'ı inceleyebilirsiniz.
## Tor kullanarak açığa çıkan vakalar ## Tor kullanarak açığa çıkan vakalar<a name="tor-vakalar"></a>
Harvard Üniversitesi'nde okuyan bir öğrenci, çalışmadığı vizelerini erteletebilmek amacıyla okuluna Tor ağı üzerinden bomba ihbarında bulunur, fakat yakalanır. Harvard Üniversitesi'nde okuyan bir öğrenci, çalışmadığı vizelerini erteletebilmek amacıyla okuluna Tor ağı üzerinden bomba ihbarında bulunur, fakat yakalanır.

@ -2,9 +2,9 @@
## Çift aşamalı doğrulama kullanın ## Çift aşamalı doğrulama kullanın
Çift aşamalı doğrulama veya kısa adı ile 2FA(two factor Authentication) bir sisteme veya hesaba erişim için iki farklı girdinin gerekmesi demektir. Genellikle girdilerin kaynaklarının veya elde edilme şekillerinin farklı olması istenir. Sadece parola ile giriş yapılan sistemlerde "parola" bilinen bir şey olarak bir aşamayı ifade eder. Bunun yanında bir başka "şey" daha gerekmesi durumunda ikinci aşama elde edilmiş olur. Çift aşamalı doğrulama veya kısa adı ile 2FA (Two Factor Authentication) bir sisteme veya hesaba erişim için iki farklı girdinin gerekmesi demektir. Genellikle girdilerin kaynaklarının veya elde edilme şekillerinin farklı olması istenir. Sadece parola ile giriş yapılan sistemlerde "parola" bilinen bir şey olarak bir aşamayı ifade eder. Bunun yanında bir başka "şey" daha gerekmesi durumunda ikinci aşama elde edilmiş olur.
Bugün bankacılık işlemleri yapan neredeyse herkes 2FA'nın en yaygın methoduna aşinadır. Bankacılık sistemine giriş yaptığınızda banka sizden parolanızı girmenizi istediği gibi bir de atılan SMS'teki kodu girmenizi ister. Bu durumda parolanız **bildiğiniz** bir şey olarak ilk aşamayı SMS'in gönderdildiği simkart'da **sahip olduğunuz** ikinci aşamayı oluşturur. Bu bakımdan bir kişinin hesabınıza erişmek için hem parolanızı öğrenmesi hem de simkartınız ile birlikte onun parolasını da bilmesi gereklidir. Bugün bankacılık işlemleri yapan neredeyse herkes 2FA'nın en yaygın metoduna aşinadır. Bankacılık sistemine giriş yaptığınızda banka sizden parolanızı girmenizi istediği gibi bir de atılan SMS'teki kodu girmenizi ister. Bu durumda parolanız **bildiğiniz** bir şey olarak ilk aşamayı SMS'in gönderdildiği SIM kart da **sahip olduğunuz** ikinci aşamayı oluşturur. Bu bakımdan bir kişinin hesabınıza erişmek için hem parolanızı öğrenmesi hem de SIM kartınız ile birlikte onun parolasını da bilmesi gereklidir.
## 2FA neden önemlidir? ## 2FA neden önemlidir?
@ -12,22 +12,22 @@ Bugün bankacılık işlemleri yapan neredeyse herkes 2FA'nın en yaygın method
## 2FA nasıl kullanılır? ## 2FA nasıl kullanılır?
2FA kullanımı hesaplarınızın hizmet sağlayıcısına bağlıdır. 2FA kullanımı hesaplarınızın hizmet sağlayıcısına bağlıdır.
* **SMS Aracılığı İle**: Pek çok hizmet size sms ile bu imkanı sunacaktır. SMS uygulaması kolay bir yol olduğundan tercih edilmektedir. Fakat GSM şebekesi doğası gereği güvensiz olduğundan size gönderilen kodun çalınması veya simkartınızın çeşitli şekillerde kopyalanması sizi riske atabilir. Aynı zamanda kişisel veriniz ve günümüzde kimliğinizin bir parçası olan cep telefonu numaranızı vermek anonimliğinizi bozacağı gibi güvenliğinizi tehlikeye de atabilir. * **SMS aracılığıyla**: Pek çok hizmet size SMS ile bu imkanı sunacaktır. SMS uygulaması kolay bir yol olduğundan tercih edilmektedir. Fakat GSM şebekesi doğası gereği güvensiz olduğundan size gönderilen kodun çalınması veya SIM kartınızın çeşitli şekillerde kopyalanması sizi riske atabilir. Aynı zamanda kişisel veriniz ve günümüzde kimliğinizin bir parçası olan cep telefonu numaranızı vermek anonimliğinizi bozacağı gibi güvenliğinizi tehlikeye de atabilir.
* **Yazılım Aracılığı İle**: Akıllı cihazlarınıza kurabileceğiniz bir yazılım aracılığı ile 2FA kullanmanız mümkün olabilir. Bu imkan her zaman SMS'e tercih edilmelidir. Cihazınız zamana bağlı olarak çoğunlukla 60 saniye geçerli kodları yerel olarak üretecek ve size gösterecektir. Bunu yapmak için ilgili yazılımı çalıştırmanız ve hesap yöneticisinin size gösterdiği adımları takip edip ilgili karekodu okutmanız yeterlidir. * **Yazılım aracılığıyla**: Akıllı cihazlarınıza kurabileceğiniz bir yazılım aracılığıyla 2FA kullanmanız mümkün olabilir. Bu imkan her zaman SMS'e tercih edilmelidir. Cihazınız zamana bağlı olarak çoğunlukla 60 saniye geçerli kodları yerel olarak üretecek ve size gösterecektir. Bunu yapmak için ilgili yazılımı çalıştırmanız ve hesap yöneticisinin size gösterdiği adımları takip edip ilgili karekodu okutmanız yeterlidir.
* [Freeotp](https://freeotp.github.io/) ve [andOtp](https://github.com/andOTP/andOTP) Android cihazlarınızda 2FA kodları üretmek için kullanabileceğiniz özgür yazılımlardır. * [FreeOTP+](https://github.com/helloworld1/FreeOTPPlus) ve [andOTP](https://github.com/andOTP/andOTP), Android cihazlarınızda 2FA kodları üretmek için kullanabileceğiniz özgür yazılımlardır.
* **Donanımsal anahtarlar ile**: Özellikle çift aşamalı yetkilendirme için tasarlanmış cihazlar güvenlik için en iyi çözümdür. Lakin donanımların pahalı olması sebebi ile pek az hizmet bu yöntemi tercih etmektedir. Bu amaçla kendi cihazınızı alıp yazılım yerine bu cihazlar ile kod üretimi yapabilirsiniz. * **Donanımsal anahtarlar ile**: Özellikle çift aşamalı yetkilendirme için tasarlanmış cihazlar güvenlik için en iyi çözümdür. Lakin donanımların pahalı olması sebebi ile pek az hizmet bu yöntemi tercih etmektedir. Bu amaçla kendi cihazınızı alıp yazılım yerine bu cihazlar ile kod üretimi yapabilirsiniz.
* [Yubikey](https://www.yubico.com) Sadece bir 2FA cihazı olmaktan çok daha fazlasını yapabilen en yaygın kullanılan çift aşamalı yetkilendirme cihazıdır. Birden fazla protokolü desteklemekle tavsiye edilebilecek ilk üründür. * [Yubikey](https://www.yubico.com): Sadece bir 2FA cihazı olmaktan çok daha fazlasını yapabilen en yaygın kullanılan çift aşamalı yetkilendirme cihazıdır. Birden fazla protokolü desteklemekle tavsiye edilebilecek ilk üründür.
* [RSA Tokens](https://community.rsa.com/community/products/securid/hardware-tokens) Bulabilir ve kullanabilirseniz RSA donanımlarını kod tabanlı 2FA uygulamalarında kullanabilirsiniz. * [RSA Tokens](https://community.rsa.com/community/products/securid/hardware-tokens): Bulabilir ve kullanabilirseniz RSA donanımlarını kod tabanlı 2FA uygulamalarında kullanabilirsiniz.
## 2FA kullanırken nelere dikkat edilmeli? ## 2FA kullanırken nelere dikkat edilmeli?
2FA başkalarının hesabınıza girmesini etkili şekilde engellediği gibi sizin de hesabınıza erişmenizi aynı şekilde engelleyebilir. Bu sebeple 2FA kodlarınızın gönderildiği sim kartınızı veya kodların üretildiği cihazınızı korumalısınız. Hayat sürprizlerle dolu olduğundan genellikle SMS harici her 2FA uygulaması size çoğunlukla 10 tane olan yedek kodlar verir. Bu yedek kodları bastırarak güvenilir bir yerde saklamanız hatta bir iki tanesini cüzdanınızda taşımanız şiddetle önerilir. Bu şekilde ikinci aşamanızı kaybetmeniz durumunuzda hesaplarınızdan mahrum kalmazsınız. 2FA başkalarının hesabınıza girmesini etkili şekilde engellediği gibi sizin de hesabınıza erişmenizi aynı şekilde engelleyebilir. Bu sebeple 2FA kodlarınızın gönderildiği SIM kartınızı veya kodların üretildiği cihazınızı korumalısınız. Hayat sürprizlerle dolu olduğundan genellikle SMS harici her 2FA uygulaması size çoğunlukla 10 tane yedek kod verir. Bu yedek kodları bastırarak güvenilir bir yerde saklamanız hatta bir iki tanesini cüzdanınızda taşımanız şiddetle önerilir. Bu şekilde ikinci aşamanızı kaybetmeniz durumunuzda hesaplarınızdan mahrum kalmazsınız.
## Ek okuma listesi ## Ek okuma listesi

@ -6,10 +6,12 @@ Kimi basit davranış değişiklikleri ile genel olarak kendinizi zor bir hedef
## Cihazlarınızı yanınızdan ayırmayın ## Cihazlarınızı yanınızdan ayırmayın
Cihazlarınıza erişilmediğinin en önemli delili gözünüzü üzerlerinden ayırmamnız olur. Cihazlarınıza erişilmediğinin en önemli delili gözünüzü üzerlerinden ayırmamnız olur.
## Cihazlarınızı gözetim altında tutun ## Cihazlarınızı gözetim altında tutun
TODO
## Cihazlarınızı girişimlere dayanıklı hale getirin ## Cihazlarınızı girişimlere dayanıklı hale getirin
## TODO

@ -1,23 +1,23 @@
# Cihaz Şifreleme # Cihaz Şifreleme
## Neden cihazlarınızı şifrelemesiniz ## Cihazlarınızı neden şifrelemelisiniz?
Cihazlarınızı şifrelemekle, cihazınızın depolama alanındaki; işletim sisteminizi, kurduğunuz yazılımları ve kişiel verilerinizi içeren bölümleri cihazınız kapalı iken parolasını bilmeyenlere karşı erişilmez kılarsınız. Cihazlarınızı şifrelemekle, cihazınızın depolama alanındaki; işletim sisteminizi, kurduğunuz yazılımları ve kişisel verilerinizi içeren bölümleri cihazınız kapalıyken parolasını bilmeyenlere karşı erişilmez kılarsınız.
Cihazınız şifreli değil iken çalınması kaybolması durumunda cihazınızı bulan herhangi biri kolaylıkla dosyalarınızı okuyabilir, hesaplarınıza erişebilir ve kimliğinizi çalabilir. Daha kötüsü, bir saldırgan kötücül yazılımları cihazınıza yükleyerek tüm kullanımınıza uzaktan erişebilir. Cihazınız şifreli değil iken çalınması kaybolması durumunda cihazınızı bulan herhangi biri kolaylıkla dosyalarınızı okuyabilir, hesaplarınıza erişebilir ve kimliğinizi çalabilir. Daha kötüsü, bir saldırgan kötücül yazılımları cihazınıza yükleyerek tüm kullanımınıza uzaktan erişebilir.
## Cihazlar nasıl şifrelenir ## Cihazlar nasıl şifrelenir?
Tam disk şifreleme (full disk encryption) bazı mobil cihazlarda olağan olarak gelmekte olsa da dizüstü ile masaüstü bilgisayarlarda ve çoğu cep telefonunda elle ayarlanmalıdır. Tam disk şifreleme (Full disk encryption) bazı mobil cihazlarda olağan olarak gelmekte olsa da dizüstü ile masaüstü bilgisayarlarda ve çoğu cep telefonunda elle ayarlanmalıdır.
Bilgisayar Kurulumları: Bilgisayar Kurulumları:
* **GNU/Linux**: Neredeyse her GNU/Linux dağıtımı kurulumu sırasında diskinizi şifrelemeyi mümkün kılar. Bu amaçla iki yöntem sözkonusudur: * **GNU/Linux**: Neredeyse her GNU/Linux dağıtımı kurulumu sırasında diskinizi şifrelemeyi mümkün kılar. Bu amaçla iki yöntem söz konusudur:
* "Tam Disk" Şifreleme: GNU/Linux dağıtımlarda [LUKS](https://en.wikipedia.org/wiki/Linux_Unified_Key_Setup) artık standart olarak desteklenmektedir. Bu yöntem cihazınızın ana depolama alanındaki işletim sistemi dahil her şeyi şifreler. Cihazınız açılırken size ayrı ve deşifre amacıyla bir parola sorulur. * "Tam Disk" Şifreleme: GNU/Linux dağıtımlarında [LUKS](https://en.wikipedia.org/wiki/Linux_Unified_Key_Setup) artık standart olarak desteklenmektedir. Bu yöntem cihazınızın ana depolama alanındaki işletim sistemi dahil her şeyi şifreler. Cihazınız açılırken size ayrı ve deşifre amacıyla bir parola sorulur.
* "Ev Dizini" Şifreleme: Bu yaklaşımda ise işletim sistemi **şifrelenmez** Kişisel verileriniz korunacaktır fakat bir saldırganın cihazınıza eriştiğinde işletim sisteminize etki edecek bir değişiklik yapmasını engellemeyecektir. * "Ev Dizini" Şifreleme: Bu yaklaşımda ise işletim sistemi **şifrelenmez**. Kişisel verileriniz korunacaktır fakat bir saldırganın cihazınıza eriştiğinde işletim sisteminize etki edecek bir değişiklik yapmasını engellemeyecektir.
* **Windows**: [Security Planner / Windows Şifrelemesi](https://securityplanner.org/#/tool/windows-encryption) * **Windows**: [Security Planner / Windows Şifrelemesi](https://securityplanner.org/#/tool/windows-encryption)
* Önemli: Standart olarak Microsoft şifreleme anahtarlarınızı uzak sunucularda yedeklemektedir. Bu Microsoft'un ve işbirliği yaptığı her devletin cihazınızı kolaylıkla deşifre edebilmesi demektir. Eğer bir devletin cihazınızın içeriğine erişmesinden endişeli iseniz bu "özelliği" devredışı bırakmalısınız ve [yeni anahtarlar üretmelisiniz](https://theintercept.com/2015/12/28/recently-bought-a-windows-computer-microsoft-probably-has-your-encryption-key/). * Önemli: Microsoft, standart olarak şifreleme anahtarlarınızı uzak sunucularda yedeklemektedir. Bu Microsoft'un ve işbirliği yaptığı her devletin cihazınızı kolaylıkla deşifre edebilmesi demektir. Eğer bir devletin cihazınızın içeriğine erişmesinden endişeli iseniz bu "özelliği" devre dışı bırakmalısınız ve [yeni anahtarlar üretmelisiniz](https://theintercept.com/2015/12/28/recently-bought-a-windows-computer-microsoft-probably-has-your-encryption-key/).
* **macOS**: [Security Planner / Mac Şifreleme](https://securityplanner.org/#/tool/mac-encryption) * **macOS**: [Security Planner / Mac Şifreleme](https://securityplanner.org/#/tool/mac-encryption)
@ -27,17 +27,20 @@ Cep Telefonu Kurulumları:
* **iOS**: [Security Planner / Apple iOS Şifreleme](https://securityplanner.org/#/tool/apple-ios-encryption) * **iOS**: [Security Planner / Apple iOS Şifreleme](https://securityplanner.org/#/tool/apple-ios-encryption)
* **Android**: [How to Encrypt Your Android Phone (and Why You Might Want to) / Android Cihaz Şifreleme](https://www.howtogeek.com/141953/how-to-encrypt-your-android-phone-and-why-you-might-want-to/) * **Android**: [How to Encrypt Your Android Phone (and Why You Might Want to) / Android Cihaz Şifreleme](https://www.howtogeek.com/141953/how-to-encrypt-your-android-phone-and-why-you-might-want-to/)
* **Android**: [Full-Disk Encryption / Android Cihaz Şifreleme](https://source.android.com/security/encryption/full-disk) * **Android**: [Full-Disk Encryption / Android Cihaz Şifreleme](https://source.android.com/security/encryption/full-disk)
* Önemli: Cihazınızı şifrelemeden önce cihazın şarjının %80 ve şarja bağlı olmasına dikkat ediniz. Öncesinde yedeklerinizi alınız. İki kaynağı da inceleyebilirsiniz ancak How to Encrypt Your Android Phone (and Why You Might Want to) kaynağına pratik çözüm olarak bakabilirsiniz. * Önemli: Cihazınızı şifrelemeden önce cihazın şarjının en az %80 ve şarja bağlı olmasına dikkat ediniz. Öncesinde yedeklerinizi alınız. İki kaynağı da inceleyebilirsiniz ancak How to Encrypt Your Android Phone (and Why You Might Want to) kaynağına pratik çözüm olarak bakabilirsiniz.
## Cihaz şifrelemenin zorlukları ## Cihaz şifrelemenin zorlukları
**Sınırları:** Cihaz şifreleme her derde deva değildir! Eğer [parolalarınız](../beseri_guvenlik/parolalar.html) yeterince güçlü değil ise bir bilgisayar rahatlıkla parolanızı tahmin edebilir ve cihazınıza erişilebilir. Ayrıca cihaz şifreleme virüslere ve kötücül yazılımlara karşı hiç bir koruma sağlamaz. Eğer verileriniz bir bulut hizmetine yedeklendiyse ve bu hizmeti sağlayan sunucular açığa çıkar veya devletle işbirliği yaparsalarsa cihaz şifrelemesi verilerinizi korumayacaktır (kullanılan hizmet özellikle uçtan uca şifreleme desteklemiyorsa). **Sınırları:** Cihaz şifreleme her derde deva değildir! Eğer [parolalarınız](../beseri_guvenlik/parolalar.html) yeterince güçlü değil ise bir bilgisayar rahatlıkla parolanızı tahmin edebilir ve cihazınıza erişilebilir. Ayrıca cihaz şifreleme virüslere ve kötücül yazılımlara karşı hiç bir koruma sağlamaz. Eğer verileriniz bir bulut hizmetine yedeklendiyse ve bu hizmeti sağlayan sunucular açığa çıkar veya devletle işbirliği yaparsalarsa cihaz şifrelemesi verilerinizi korumayacaktır (kullanılan hizmet özellikle uçtan uca şifreleme desteklemiyorsa).
**Yetkilendirme etkinleştirilmelidir** Cihaz şifrelemesi, yetkilendirme zorunlu değilse etkili değildir. Örneğin dizüstünü bilgisayarınıza giriş yapmanız veya cep telefonunuzun ekran kilidini bir PIN ile korumanız gibi... **Yetkilendirme etkinleştirilmelidir**
Cihaz şifrelemesi, yetkilendirme zorunlu değilse etkili değildir. Örneğin dizüstünü bilgisayarınıza giriş yapmanız veya cep telefonunuzun ekran kilidini bir PIN ile korumanız gibi...
**Veri kurtarmayı imkansız kılar** Tam disk şifreleme, iyi bir parola ve PIN yönetimi sürdürülmüyorsa verilerinize erişiminizi kaybetme riskinizi arttırır. Unutulan bir parola veya PIN, disk şifreleme anahtarının bulunduğu sektörde yaşanan bir arıza verilerinizi sizin veya bir başkasının kurtaramayacağının garantisidir. Verilerinizin düzenli yedeklerini alarak veri kaybı riskini azaltmalısınız. Yedeklerinizi de fiziki güvneliğini sağlayamıyorsanız şifrelemeniz önerilir. **Veri kurtarmayı imkansız kılar**
Tam disk şifreleme, iyi bir parola ve PIN yönetimi sürdürülmüyorsa verilerinize erişiminizi kaybetme riskinizi arttırır. Unutulan bir parola veya PIN, disk şifreleme anahtarının bulunduğu sektörde yaşanan bir arıza verilerinizi sizin veya bir başkasının kurtaramayacağının garantisidir. Verilerinizin düzenli yedeklerini alarak veri kaybı riskini azaltmalısınız. Yedeklerinizi de fiziki güvneliğini sağlayamıyorsanız şifrelemeniz önerilir.
**Cihaz kapalı veya kilitli olmalıdır** Cihaz şifrelemesi sadece bilgisayarınız kapalı iken tam güvenlik sağlar. Bir kere parolanız ile giriş yaptıktan sonra bilgisayarınız, verilerinizin deşifre edilmesi için gerekli anahtarı hafızasına almış olmakla ekran kilidi etkin olsa bile çalışır durumda olduğundan (veya uyurken) bir kişinin verilerinize erişme riskini taşır. Bu tip bir saldırı fazlasıyla teknik yetkinlik gerektirmekte ve bu risk bilgisayarınızı açık tutmanıza veya giriş yapmanıza engel olmamalı. Fakat cihazınızın sizden uzak kalabileceği tehlikeli durumlarda bilgisayarınızı kapalı tutmak en iyisidir. Eğer bu tip bir saldırının kurbanı olmaktan endişeli iseniz en iyisi cihazınızı fiziksel olarak her zaman yanınızda bulundurmalısınız. **Cihaz kapalı veya kilitli olmalıdır**
Cihaz şifrelemesi sadece bilgisayarınız kapalı iken tam güvenlik sağlar. Bir kere parolanız ile giriş yaptıktan sonra bilgisayarınız, verilerinizin deşifre edilmesi için gerekli anahtarı hafızasına almış olmakla ekran kilidi etkin olsa bile çalışır durumda olduğundan (veya uyurken) bir kişinin verilerinize erişme riskini taşır. Bu tip bir saldırı fazlasıyla teknik yetkinlik gerektirmekte ve bu risk bilgisayarınızı açık tutmanıza veya giriş yapmanıza engel olmamalı. Fakat cihazınızın sizden uzak kalabileceği tehlikeli durumlarda bilgisayarınızı kapalı tutmak en iyisidir. Eğer bu tip bir saldırının kurbanı olmaktan endişeli iseniz en iyisi cihazınızı fiziksel olarak her zaman yanınızda bulundurmalısınız.
## Ek okuma listesi ## Ek okuma listesi

@ -1,28 +1,25 @@
# Libreboot ve GPG ile boot güvenliği # Libreboot ve GnuPG ile boot güvenliği
Libreboot GPG ile birlikte bilgisayarınızı daha güvenlli hale getirebilir. Bunun için öncelikle bir bilgisayarın nasıl çalıştığını ve açılmak için içinden geçtiği süreçlerin anlaşılması gereklidir. Libreboot, GnuPG ile birlikte bilgisayarınızı daha güvenlli hale getirebilir. Bunun için öncelikle bir bilgisayarın nasıl çalıştığını ve açılmak için içinden geçtiği süreçlerin anlaşılması gereklidir.
Bir bilgisayar hayatına elektrik ile başladığında şunlar sıra ile gerçekleşir; Bir bilgisayar hayatına elektrik ile başladığında sırasıyla aşağıdaki adımlar gerçekleşir:
.. 1. Anakarttaki bir hafızadan Libreboot RAM'e yüklenir ve çalışmaya başlar.
Anakarttaki bir hafızadan Libreboot(nedir?) RAM'e yüklenir ve çalışmaya başlar. 2. Libreboot bir bootloader olan GRUB'ı yükler
Libreboot bir bootloader olan GRUB'ı yükler 3. GRUB /boot sektöründe bulunan ayar dosyasına bağlı olarak Linux'u yani çekirdeği yükler
GRUB /boot sektöründe bulunan ayar dosyasına bağlı olarak Linux'u yani çekirdeği yükler 4. Çekirdek donanımları devreye alarak işletim sistemini yükler.
Çekirdek donanımları devreye alarak işletim sistemini yükler. 5. Bilgisayarınız açılır.
Bilgisayarınız açılır.
Bu sürecin güvenliği her aşamanın bir sonraki aşamanın istenilen şekilde ve bilinen kaynaktan yüklenmesinin sağlanması ile mümkündür. Bu sürecin güvenliği her aşamanın bir sonraki aşamanın istenilen şekilde ve bilinen kaynaktan yüklenmesinin sağlanması ile mümkündür.
... Libreboot kendi dahilinde GRUB çalıştırır. Bu bakımdan Libreboot kurulu bir cihazda kullanılabilecek biri depolama aygıtında, biri BIOS çipinde olmak üzere iki GRUB bulunur. Libreboot çalışma aşamasında BIOS çipinde bulunan GRUB ile sistemde bulunan GRUB'ı yükler.
Libreboot kendi dahilinde GRUB çalıştırır. Bu bakımdan Libreboot kurulu bir cihazda kullanılabilecek biri depolama aygıtında, biri bios çipinde olmak üzere iki GRUB bulunur. Libreboot çalışma aşamasında bios çipinde bulunan GRUB ile sistemde bulunan GRUB'ı yükler. GnuPG ile Libreboot'un GRUB'ın kurulumunu ve yüklenecek çekirdeklerin değiştirilmediğini doğrulaması için ayarlarda bir miktar değişiklik yapmak gerekli.
GPG ile Libreboot'un GRUB'ın kurulumunu ve yüklenecek çekirdeklerin değiştirilmediğini doğrulaması için ayarlarda bir miktar değişiklik yapmak gerekli.
## Bir GnuPG anahtarı edinin
## Bir GPG anahtarı edinin GRUB, kriptografik olarak çekirdek ve ayar dosyalarını denetlemek için GnuPG kullanmakta ve kullanılacak anahtarı sizin üretmeniz gerekmekte. Şayet halihazırda bir GPG anahtarınız yok ise sadece bu amaçla veya genel olarak kullanılmak üzere bir GnuPG anahtarı üretebilirsiniz. Bunun için [GPG rehberinden](/yazisma_guvenligi/gpg/gpg-anahtar-uretimi.md) yararlanabilirsiniz.
Grub kriptografik olarak çekirdek ve ayar dosyalarını denetlemek için GPG kullanmakta ve kullanılacak anahtarı sizin üretmeniz gerekmekte. Şayet halihazırda bir GPG anahtarınız yok ise sadece bu amaçla veya genel olarak kullanılmak üzere bir GPG anahtarı üretebilirsiniz. Bunun için [GPG rehberinden](/yazisma_guvenligi/gpg/gpg-anahtar-uretimi.md) yararlanabilirsiniz.
Bu noktada ihtiyaç ve beklentilerinize göre değerlendirmeniz gereken bir husus bulunmakta. Şayet kişisel GPG anahtarınızı sürekli olarak kullanacaksanız bu anahtarın bir noktada açığa çıkması veya kaybedilmesi tehlikesini de göze alıyor olacaksınız. Aynı zamanda anahtarınız cihazlarınızda ve belki başka cihazlarda tarafınızdan kullanılabileceği üzere bir noktada arzunuza aykırı olarak ayar dosyası veya çekirdek imzalamakta kullanılabilir siz bunu fark etmeden. Bu noktada ihtiyaç ve beklentilerinize göre değerlendirmeniz gereken bir husus bulunmakta. Şayet kişisel GPG anahtarınızı sürekli olarak kullanacaksanız bu anahtarın bir noktada açığa çıkması veya kaybedilmesi tehlikesini de göze alıyor olacaksınız. Aynı zamanda anahtarınız cihazlarınızda ve belki başka cihazlarda tarafınızdan kullanılabileceği üzere bir noktada arzunuza aykırı olarak ayar dosyası veya çekirdek imzalamakta kullanılabilir siz bunu fark etmeden.
@ -33,22 +30,22 @@ Kullanmak konusunda karar verdiğiniz bir GPG anahtarınız olduktan sonra sonra
## Gerekli yazılımları indirin ## Gerekli yazılımları indirin
Libreboot imajında değişiklikler yapabilmek ve bu değişiklikleri bios çipine yükleyebilmek için gerkeli yazılımları indirmelisiniz. [Libreboot'un arşisinden](https://www.mirrorservice.org/sites/libreboot.org/release/stable/20160907/) gerekli dosyaları indirebilir imzasını GPG ile doğrulayabilirsiniz. İhtiyacınız olan cbfstool ve flashrom (dizinde flash adında) yazılımları indirdiğiniz arşivin dizininde bulunacak. Libreboot imajında değişiklikler yapabilmek ve bu değişiklikleri bios çipine yükleyebilmek için gerkeli yazılımları indirmelisiniz. [Libreboot'un arşivinden](https://www.mirrorservice.org/sites/libreboot.org/release/stable/20160907/) gerekli dosyaları indirebilir imzasını GPG ile doğrulayabilirsiniz. İhtiyacınız olan cbfstool ve flashrom (dizinde flash adında) yazılımları indirdiğiniz arşivin dizininde bulunacak.
Flashrom yazılımını dağıtımınızın reposunda da bulabilirsiniz. Flashrom yazılımını dağıtımınızın paket depolarından da indirebilirsiniz.
Debian Dağıtımlarda: Debian temelli dağıtımlarda:
`sudo apt-get update` `sudo apt-get update`
`sudo apt-get install flashrom` `sudo apt-get install flashrom`
Yum yönetici kullanan dağıtımlarda (Fedora, Centos) Yum paket yöneticisi kullanan dağıtımlarda (Fedora, CentOS vb)
`sudo yum install flashrom` `sudo yum install flashrom`
## Değiştirilecek Libreboot imajını elde edin. ## Değiştirilecek Libreboot imajını elde edin
Bu noktada iki seçeneğiniz bulunuyor. Şayet cihazınızda halihazırda Libreboot yüklü ise cihazınızın ROM'undan doğrudan imajı alabilir ve üzerinde değişiklik yapabilirsiniz. Bu noktada iki seçeneğiniz bulunuyor. Şayet cihazınızda halihazırda Libreboot yüklü ise cihazınızın ROM'undan doğrudan imajı alabilir ve üzerinde değişiklik yapabilirsiniz.
@ -72,7 +69,7 @@ Yukarıdaki örnekte çip boyutu 8mb görünmektedir.
Dilediğiniz arşiv yöneticisi ile cihazınıza uygun olan imajı çıkarabilirsiniz. Dilediğiniz arşiv yöneticisi ile cihazınıza uygun olan imajı çıkarabilirsiniz.
## ROM imajından grubtest.cfg dosyasını çıkarın. ## ROM imajından grubtest.cfg dosyasını çıkarın
ROM imajında yapılacak değişiklikler için cbfstool yazılımı kullanılmakta. Bunun için çıkardığınız libreboot.rom dosyasını cbfstool'un bulunduğu dizine ekleyin. ROM imajında yapılacak değişiklikler için cbfstool yazılımı kullanılmakta. Bunun için çıkardığınız libreboot.rom dosyasını cbfstool'un bulunduğu dizine ekleyin.
@ -83,7 +80,7 @@ cbfstool dizininde libreboot.rom'un bulunduğundan emin olup aşağıdaki komutu
`./cbfstool libreboot.rom extract -n grubtest.cfg -f grubtest.cfg` `./cbfstool libreboot.rom extract -n grubtest.cfg -f grubtest.cfg`
## GRUB Güvenliği için Parola belirleyin. ## GRUB Güvenliği için parola belirleyin
Bir saldırganın GPG doğrulamasını aşmak için yapması gereken tek şey boot aşamasında GRUB'a doğrulama yapmamasını söylemek. Bu bakımdan Libreboot içinde çalışan GRUB'ın ayar değişiklikleri için parola talep etmesi güvenliğin anlamlı olabilmesi için şart. Bir saldırganın GPG doğrulamasını aşmak için yapması gereken tek şey boot aşamasında GRUB'a doğrulama yapmamasını söylemek. Bu bakımdan Libreboot içinde çalışan GRUB'ın ayar değişiklikleri için parola talep etmesi güvenliğin anlamlı olabilmesi için şart.
@ -215,14 +212,14 @@ Herhangi bir şey yanlış ise ve cihazınız açılmaz ise. Bilgisayarınızı
Eğer imza sisteminin çalışıp çalışmadığını denemek isterseni. Kasıtlı olarak imzalı dosyaların imzalarını kaldırıp grubtest.cfg ile bilgisayarınızı başlatırsanız hata almanız gerekir. Bu şekilde yapılandırmanızın doğru ve imza denetlediğini görebilirsiniz. Eğer imza sisteminin çalışıp çalışmadığını denemek isterseni. Kasıtlı olarak imzalı dosyaların imzalarını kaldırıp grubtest.cfg ile bilgisayarınızı başlatırsanız hata almanız gerekir. Bu şekilde yapılandırmanızın doğru ve imza denetlediğini görebilirsiniz.
## Yapılandırmanızı kalıcı hale getirin. ## Yapılandırmanızı kalıcı hale getirin
Şayet grubtest.cfg yapılandırmasından memnun kaldıysanız. grubtest.cfg dosyasını grub.cfg olarak adandırıp 7. adımdan itibaren işlemleri tekrarlayın. Bundan sonra bilgisayarınız libreboot ve GRUB'ın GPG denetimi altında açılacaktır. Şayet grubtest.cfg yapılandırmasından memnun kaldıysanız. grubtest.cfg dosyasını grub.cfg olarak adandırıp 7. adımdan itibaren işlemleri tekrarlayın. Bundan sonra bilgisayarınız libreboot ve GRUB'ın GPG denetimi altında açılacaktır.
**Çekirdek veya GRUB yapılandırmalarınıza güncelleme geldiği durumlarda imzaları yenilemeyi ihmal etmeyin** **Çekirdek veya GRUB yapılandırmalarınıza güncelleme geldiği durumlarda imzaları yenilemeyi ihmal etmeyin**
## İmzalama işlemini otomatik kılın. ## İmzalama işlemini otomatik kılın
Güncellemeler size pek belli etmeden gerçekleşebilir kurulumunuza bağlı olarak. Bu durumlarda güncellenen çekirdek ve grub yapılandırma dosyası libreboot'un bir sonraki açılışta cihazınızı çalıştırmayı reddetmesi ile sonuçlanabilir. Bu durumda libreboot'u imza kontrolü olmadan çalıştırabilirsiniz parolasını girerek lakin gereksiz paniğe yol açmamak adına işletim sisteminizin çekirdeğinizi her güncellediği esnada imzalarını da yenilemesini sağlayabilirsiniz. Bunun için aşağıdakiler gereklidir; Güncellemeler size pek belli etmeden gerçekleşebilir kurulumunuza bağlı olarak. Bu durumlarda güncellenen çekirdek ve grub yapılandırma dosyası libreboot'un bir sonraki açılışta cihazınızı çalıştırmayı reddetmesi ile sonuçlanabilir. Bu durumda libreboot'u imza kontrolü olmadan çalıştırabilirsiniz parolasını girerek lakin gereksiz paniğe yol açmamak adına işletim sisteminizin çekirdeğinizi her güncellediği esnada imzalarını da yenilemesini sağlayabilirsiniz. Bunun için aşağıdakiler gereklidir;
@ -278,7 +275,7 @@ Ardından çalıştırılabilir yapın:
`sudo chmod +x zz-update-signatures` `sudo chmod +x zz-update-signatures`
Bu aşamanın ardından her çekirdek güncellemesinde ilgili betik çalışarak imzaların varlığını kontrol edecek, imza yok ise /boot dizinindeki her dosyayı imzalayacak ve ardından grub yapılandırmasını imzalayacaktır. Bu aşamada cihazınız sizden GPG anahtarınızın parolasını isteyecektir. Bu aşamanın ardından her çekirdek güncellemesinde ilgili betik çalışarak imzaların varlığını kontrol edecek, imza yok ise /boot dizinindeki her dosyayı imzalayacak ve ardından GRUB yapılandırmasını imzalayacaktır. Bu aşamada cihazınız sizden GPG anahtarınızın parolasını isteyecektir.
## Ek Okumalar ## Ek Okumalar
@ -290,4 +287,3 @@ https://github.com/Bandie/grub2-signing-extension
https://www.crowdstrike.com/blog/enhancing-secure-boot-chain-on-fedora-29/ https://www.crowdstrike.com/blog/enhancing-secure-boot-chain-on-fedora-29/
https://www.gnu.org/software/grub/manual/grub/html_node/Using-digital-signatures.html https://www.gnu.org/software/grub/manual/grub/html_node/Using-digital-signatures.html

@ -12,17 +12,17 @@ Cihazınızı içinde bulunduğunuz duruma göre seçmelisiniz:
Eğer riskiniz yüksek ise, **cep telefonunuzu hassas hiç bir şey için kullanmayın**. Bunun sebebi, tüm telefonların "baseband modemi" olarak adlandırılan, sizi kablosuz telefon ağına ("hücresel ağ") bağlayan bir donanım içermesidir. Bu modemler özel mülk ve tonla uzaktan kötüye kullanılabilecek güvenlik açığı içermektedir. Bir kere aşıldıktan sonra, baseband modem iletişiminizi takip etmek ve kişisel verilerinizi elde etmek için kullanılabilir. Eğer riskiniz yüksek ise, **cep telefonunuzu hassas hiç bir şey için kullanmayın**. Bunun sebebi, tüm telefonların "baseband modemi" olarak adlandırılan, sizi kablosuz telefon ağına ("hücresel ağ") bağlayan bir donanım içermesidir. Bu modemler özel mülk ve tonla uzaktan kötüye kullanılabilecek güvenlik açığı içermektedir. Bir kere aşıldıktan sonra, baseband modem iletişiminizi takip etmek ve kişisel verilerinizi elde etmek için kullanılabilir.
[Replicant](https://www.replicant.us/) tamamen özgür bir android dağıtımı olarak sadece belirli cihazlar üzerinde çalışmaktadır. Çalıştığı cihazların temel özelliği baseband modemi işlemciden izole etmenin bir imkanı olmasıdır. Şayet mobil cihaz kullanmanız gerekiyor ve bu cihaz ile önemli veriler işleyecek iseniz Replicant kurulu bir telefon iyi bir tercih olabilir. Özgür olmayan sürücülerden dolayı wi-fi ve bluetooth gibi donanımların çalışmayacağını düşünerek hareket etmeniz önerilir. [Replicant](https://www.replicant.us/) tamamen özgür bir Android dağıtımı olarak sadece belirli cihazlar üzerinde çalışmaktadır. Çalıştığı cihazların temel özelliği baseband modemi işlemciden izole etmenin bir imkanı olmasıdır. Şayet mobil cihaz kullanmanız gerekiyorsa ve bu cihaz ile önemli veriler işleyecek iseniz Replicant kurulu bir telefon iyi bir tercih olabilir.
Cep telefonlarına alternatif olarak Wi-Fi desteği olan ama hücresel ağa bağlanmayan bir tablet satın alabilirsiniz. Bu tip cihazlar basband modem içermemekte ve uzaktan saldırılara çok daha dayanıklıdır. Sadece Wi-Fi içeren bir cihaz ile hala hücresel ağa, ayrı bir taşınabilir hotspot cihazı ile bağlanabilirsiniz. **Özgür olmayan sürücülerden dolayı cihazdaki dahili Wi-Fi ve Bluetooth gibi donanımların çalışmayacağını unutmayın.**
Cep telefonlarına alternatif olarak Wi-Fi desteği olan ama hücresel ağa bağlanmayan bir tablet satın alabilirsiniz. Bu tip cihazlar baseband modem içermemektedir ve uzaktan saldırılara karşı çok daha dayanıklıdır. Sadece Wi-Fi içeren bir cihaz ile hala hücresel ağa, ayrı bir taşınabilir hotspot cihazı ile bağlanabilirsiniz.
NOT: Uçak modu yeterli değildir. Cihazınıza bağlı olarak, uçak modunda bile baseband modemi hala çalışıyor ve cihazınızı saldırılara açık tutuyor olabilir. NOT: Uçak modu yeterli değildir. Cihazınıza bağlı olarak, uçak modunda bile baseband modemi hala çalışıyor ve cihazınızı saldırılara açık tutuyor olabilir.
Tavsiye edilen sadece Wi-Fi destekleyen cihazlar: Tavsiye edilen sadece Wi-Fi destekleyen cihazlar:
* [Samsung Note 2](https://redmine.replicant.us/projects/replicant/wiki/GalaxyNote2N7100) veya [Samsung Galaxy S 3 (I9300)](https://redmine.replicant.us/projects/replicant/wiki/GalaxyS3I9300) _Güncellenecektir (1 Ağustos 2020)_
* [Pixel C](https://en.wikipedia.org/wiki/Pixel_C) veya [Pixelbook](https://en.wikipedia.org/wiki/Google_Pixelbook).
* [iPad](https://en.wikipedia.org/wiki/IPad), fakat sadece **hücresel ağ desteklemeyen** modeller.
### Orta risk ### Orta risk
@ -30,25 +30,25 @@ Taşınabilir cihazınızda; devletlerin, şirketlerin veya meraklı insanlar ta
Bu durumda biri cihazınızı bulduğunda veya çaldığında onların işini olabildiğince zorlaştırmak istemeniz çok doğal. Bu durumda biri cihazınızı bulduğunda veya çaldığında onların işini olabildiğince zorlaştırmak istemeniz çok doğal.
Şayet hiç uğraşmayacağım diyorsanız kendinizi Apple şirketinin sinsice yumuşak kollarına bırakıp modern bir Iphone alabilirsiniz. Pek çok gerçek olayda bu cihazlara örgütlü devletler dışında kolaylıkla erişilemediği görüldü. Lakin Apple şirketinin Çin ile yaşadığı aşk, yakın zamanda özgür olmayan yazılımında bulunan açıklar ve İsrail'li bir şirketin 1000 ABD dolarına her Iphone'un kilidini kırabildiği iddiası ile yaşamanız gereklidir. Şayet hiç uğraşmayacağım diyorsanız, kendinizi Apple şirketinin sinsi yumuşak kollarına bırakıp modern bir iPhone alabilirsiniz. Pek çok gerçek olayda bu cihazlara örgütlü devletler dışında kolaylıkla erişilemediği görüldü. Lakin Apple şirketinin Çin ile yaşadığı aşk, yakın zamanda özgür olmayan yazılımında bulunan açıklar ve İsrailli bir şirketin 1000 ABD dolarına her iPhone'un kilidini kırabildiği iddiası ile yaşamanız gereklidir.
Tavsiyemiz uygun bir cihaz alarak üzerinde GrapheneOS veya LineageOS android dağıtımları çalıştırmanız ve Google, Facebook gibi hiç bir casus şirketin yazılımları dahil özgür olmayan yazılımlar çalıştırmamanızdır. GrapheneOS ve LineageOS piyasadan alabileceğiniz pek çok cihaza kolaylıkla kurulabilen ve mahremiyetinize önem veren toplulukların geliştirdiği işletim sistemleridir. Tavsiyemiz uygun bir cihaz alarak üzerinde GrapheneOS veya LineageOS Android dağıtımları çalıştırmanız ve Google, Facebook gibi casusluk şirketlerinin yazılımları da dahil özgür olmayan yazılımlar **çalıştırmamanızdır**. GrapheneOS ve LineageOS piyasadan alabileceğiniz pek çok cihaza kolaylıkla kurulabilen ve mahremiyetinize önem veren toplulukların geliştirdiği işletim sistemleridir.
Tavsiye edilen cihazlar: Tavsiye edilen cihazlar:
* **LinegaOS için**; * **LineageOS için**;
* [LG G3](https://wiki.lineageos.org/devices/d855) Türkiye'de kolaylıkla bulunabilen, temizi için biraz araştırma gerektiren ama zamanına göre çok iyi donanıma sahip bir cihazdır. LineageOS kurulumu rootlama gereğinden dolayı biraz baş ağrıtabilir ama fiyat/performansta çok başarılıdır. * [LG G3](https://wiki.lineageos.org/devices/d855) Türkiye'de kolaylıkla bulunabilen, temizi için biraz araştırma gerektiren ama zamanına göre çok iyi donanıma sahip bir cihazdır. LineageOS kurulumu rootlama gereğinden dolayı biraz baş ağrıtabilir ama fiyat/performansta çok başarılıdır. Ancak LG G3 cihazlar, kronik olarak anakart arızası yaşayabilmektedir. Bu durumu göz önünde bulundurmanızı tavsiye ederiz.
* [Sony Xperia Z](https://wiki.lineageos.org/devices/yuga) Görece eski bir donanım olan Z Türkiye'de bolca ve ucuza bulunabiliyor. LineageOS kurulumu da çok kolay. Lakin donanım yaşını göstermekte ve cihazınızı sonuna kadar kullanıyorsanız sizi tatmin etmeyebilir. * [Sony Xperia Z](https://wiki.lineageos.org/devices/yuga) Görece eski bir donanım olan Z Türkiye'de bolca ve ucuza bulunabiliyor. LineageOS kurulumu da çok kolaydır. Lakin donanım yaşını gösterdiği için cihazınızı sonuna kadar kullanıyorsanız sizi tatmin etmeyebilir.
* [Xiaomi Redmi 4(X)](https://wiki.lineageos.org/devices/santoni) Daha modern bir donanım olarak Redmi 4 performans isteyen kullanıcılar için iyi bir tercih olabilir. * [Xiaomi Redmi Note 7](https://wiki.lineageos.org/devices/lavander) Çok daha modern bir donanım olarak Redmi Note 7 performans isteyen kullanıcılar için iyi bir tercih olabilir. USB-C desteklediği için de geleceğe dönük rahat etmenizi sağlar. Ancak NFC desteği **bulunmamaktadır**.
* **GrapheneOS için**; * **GrapheneOS için**;
* [Pixel](https://grapheneos.org/#device-support) Google Pixel cihazların tamamına GraphenOS kurulabilmekte fakat uzun dönemli destek için Graphene 3 serisi cihazları önermekte. * [Pixel serisi](https://grapheneos.org/#device-support) Google Pixel cihazların tamamına GraphenOS kurulabilmekte fakat uzun dönemli destek için Graphene 3 serisi cihazları önermektedir.
### Düşük risk ### Düşük risk
Telefonunuzu kilitsiz öylece ortalıkta mı bırakıyorsunuz? O zaman ya başınıza gelecekleri hak ediyorsunuz ya da gerçekten taşınabilir cihazlarınızda hiç bir şey olmadığını düşünüyorsunuz. Ne yazık ki modern taşınabilir cihazlar İnternet'e bağlı oldukları ve kullanıldıkları sürece siz fark etmeseniz de çokça veri üretir ve kaydederler. Bu verilerden belki haberiniz yoktur ama pekala bilgili bir kişi -ki bu her bilgisayar sorunuzda aradığınız arkadaşınız bile olabilir- bu bilgilere ulaşmanın bir yolunu bilebilir. Telefonunuzu kilitsiz bir şekilde öylece ortalıkta mı bırakıyorsunuz? O zaman ya başınıza gelecekleri hak ediyorsunuz ya da gerçekten taşınabilir cihazlarınızda hiçbir şey olmadığını düşünüyorsunuz. Ne yazık ki modern taşınabilir cihazlar İnternet'e bağlı oldukları ve kullanıldıkları sürece siz fark etmeseniz de ziyadesiyle fazla veri üretir ve bunları kaydederler. Bu verilerden belki haberiniz yoktur ama pekala bilgili bir kişi -ki bu bilgisayarla ilgili her sorunuzda aradığınız arkadaşınız bile olabilir- bu bilgilere ulaşmanın bir yolunu bilebilir.
Bu sebeple riskinizin düşük olduğuna eminseniz ve yanıldığınız için pişman olmayacaksanız pekala herhangi bir telefon alıp sadece ekran kilidi kullanarak hayatınızı sürdürebilirsiniz. Bu sebeple riskinizin düşük olduğuna eminseniz ve yanıldığınız için pişman olmayacaksanız, pekala herhangi bir telefon alıp sadece ekran kilidi kullanarak hayatınızı sürdürebilirsiniz.
# Genel tavsiyeler # Genel tavsiyeler
@ -56,7 +56,7 @@ Bu sebeple riskinizin düşük olduğuna eminseniz ve yanıldığınız için pi
Cihazlarınızı fiziksel olarak yanınızda tutmak her zaman iyi bir fikirdir. Aksi takdirde bir saldırganın cihazınıza girmek, verilerinizi ele geçirmek ve gelecekteki etkinliklerinizi izlemek amacı ile kötücül yazılım yüklemesine fırsat doğabilir. Cihazlarınızı fiziksel olarak yanınızda tutmak her zaman iyi bir fikirdir. Aksi takdirde bir saldırganın cihazınıza girmek, verilerinizi ele geçirmek ve gelecekteki etkinliklerinizi izlemek amacı ile kötücül yazılım yüklemesine fırsat doğabilir.
Cihazlarınızın zafiyeti tavsiye edilen donanımları kullanıp kullanmadığınıza, [şifrelemenin](cihazifreleme.md) etkinleştirilip etkinleştirilmediğine ve cihazınızı bir parola veya PIN ile koruyup korumadığınıza bağlıdır Cihazlarınızın zafiyeti tavsiye edilen donanımları kullanıp kullanmadığınıza, [şifrelemenin](cihaz_sifreleme.md) etkinleştirilip etkinleştirilmediğine ve cihazınızı bir parola veya PIN ile koruyup korumadığınıza bağlıdır.
**Bir saldırganın cihazınıza girebilme olasılığı:** **Bir saldırganın cihazınıza girebilme olasılığı:**
@ -101,25 +101,27 @@ Cihazlarınızın zafiyeti tavsiye edilen donanımları kullanıp kullanmadığ
Saldırgan tipleri: Saldırgan tipleri:
* **Yetkin saldırgalar** Kilitli telefonlara girmekte uzmanlaşmış büyük devletleri ve uluslararası şirketleri kapsar. * **Yetkin saldırganlar** Kilitli telefonlara girmekte uzmanlaşmış büyük devletleri ve uluslararası şirketleri kapsar.
* **Eğitimli saldırganlar** Yerel kolluk kuvvetlerini ve telefon kıran adli tıp şirketlerini kapsar. * **Eğitimli saldırganlar** Yerel kolluk kuvvetlerini ve telefon kıran adli tıp şirketlerini kapsar.
* **Olağan saldırganlar** Özel donanım sahibi olmayan yetenekli teknoloji meraklılarını kapsar. * **Olağan saldırganlar** Özel donanım sahibi olmayan yetenekli teknoloji meraklılarını kapsar.
Eğer cihazınızdan uzak kalacaksanız ve cihazınıza girilme ihtimali var ise verilerinizi yedeklemeli, fabrika ayarlarına dönüş yapmalısınız(veya yeni bir cihaz almayı düşünebilirsiniz). Eğer cihazınızdan uzak kalacaksanız ve cihazınıza girilme ihtimali var ise verilerinizi yedeklemeli, fabrika ayarlarına dönüş yapmalısınız (veya yeni bir cihaz almayı düşünebilirsiniz).
## Ekran kilidinde PIN veya parola kullanın - biyometrik kullanmayın
## Ekran kilidinde pin veya parola kullanın / Biyometrik kullanmayın Bilgisayarlarımızın aksine mobil cihazlarımız neredeyse sürekli açık kalırlar. Bu sebeple tüm diskiniz şifreli bile olsa açık bulunan cihazınıza her isteyen erişebiliyorsa muhtemelen pek de güvende sayılmazsınız. Ekran kilidinizi 4-6 haneli bir PIN olarak belirleyip kabaca 3 ayda bir [Zarola](https://zarola.oyd.org.tr) yöntemi ile değiştirin veya bir parola belirleyip daha uzun aralıklarla değiştirin.
Bilgisayarlarımızın aksine mobil cihazlarımız neredeyse sürekli açık kalırlar. Bu sebeple tüm diskiniz şifreli bile olsa açık bulunan cihazınıza her isteyen erişebiliyorsa muhtemelen pek de güvende sayılmazsınız. Ekran kilidinizi 4/6 haneli bir pin olarak belirleyip kabaca 3 ayda bir [zarola](https://zarola.oyd.org.tr) yöntemi ile değiştirin veya bir parola belirleyip daha uzun aralıklarla değiştirin. Parmak izi, yüz tanıma gibi biyometrik yetkilendirme sistemleri doğaları gereği güvensizdir. Her ne kadar şirketler bunların aşılamaz olduklarını iddia etseler de çoğu zaman bu tip sistemlere karşı etkili saldırılar yapılmıştır ve en başarılısı [ebeveyninin parmağına uyuduğu sırada telefonunu dokundurup binlerce dolarlık oyun satın alan çocuğun zekasını aşamaz.](https://www.usatoday.com/story/news/nation/2016/12/28/girl-uses-sleeping-moms-thumbprint-pokemon/95907370/) Bu sebeple biyometrik giriş yöntemleri kullanacaksanız bunları ikinci aşama olarak değerlendirip hem PIN/parola hem biyometrik kullanın. Şayet biyometrik verileriniz bir şekilde bir gün çalınırsa yeni bir parmak veya yüz alamayacağınızı unutmayın.
Parmak izi, yüz tanıma gibi biyometrik yetkilendirme sistemleri doğaları gereği güvensizdir. Her ne kadar şirketler bunların aşılamaz olduklarını iddia etseler de çoğu zaman bu tip sistemlere karşı etkili saldırılar yapılmıştır ve en başarılısı [ebeveyninin parmağına uyuduğu sırada telefonunu dokundurup binlerce dolarlık oyun satın alan çocuğun zekasını aşamaz.](https://www.usatoday.com/story/news/nation/2016/12/28/girl-uses-sleeping-moms-thumbprint-pokemon/95907370/) Bu sebeple biyometrik giriş yöntemleri kullanacaksanız bunları ikinci aşama olarak değerlendirip hem pin/parola hem biyometrik kullanın. Şayet biyometrik verileriniz bir şekilde bir gün çalınırsa yeni bir parmak veya yüz alamayacağınızı unutmayın. **Yüksek risk taşıdığınızı düşünüyorsanız, cihazınızı size açtıracak kişinin Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi'nin kararlarını umursamayacağını asla unutmayın.**
## Ekranınızı saklayın ## Ekranınızı saklayın
En büyük ihlaller en küçük tedbirsizliklerden yaşanabilir. Muhtemelen yüksek bütçeli kırma girişimleri yakınlarımızın telefonlarımızı kurcalamasından daha az olası. Bu sebeple ekran parolanızı veya pininizi girerken ve genel olarak cihazınızı kullanırken telefonunuzun ekranını omzunuzun üstünden bakacaklardan sakının. Buna kanıksadığınız güvenlik kameraları da dahildir. Paranoyakça gelebilir ama cihazınızı koruyan en önemli veriyi bu şekilde ortalığa saçmanız muhtemelen her şeyi riske atmanızla eşdeğerdir. En büyük ihlaller en küçük tedbirsizliklerden yaşanabilir. Muhtemelen yüksek bütçeli kırma girişimleri yakınlarımızın telefonlarımızı kurcalamasından daha az olası. Bu sebeple ekran parolanızı veya PIN'inizi girerken ve genel olarak cihazınızı kullanırken telefonunuzun ekranını omzunuzun üstünden bakacak kişilerden sakının. Buna kanıksadığınız güvenlik kameraları da dahildir. Paranoyakça gelebilir ama cihazınızı koruyan en önemli veriyi bu şekilde ortalığa saçmanız muhtemelen her şeyi riske atmanızla eşdeğerdir.
## Kapkaç'a tedbir alın ## Kapkaça karşı tedbir alın
Her türlü tedbiri almış olabilirsiniz ama bir an var ki cihazınız olabildiğince korunaksız. Telefonunuzu kullandığınız an! Bu noktada hem cihazınız açık hem de ekran kilidi yok. Pratik olarak o anda telefonu elinde bulunduran herkes neredeyse her işlemi cihazınız ile yapabilir. [Bu bir şaka değil](https://www.bbc.com/news/uk-38183819). Hali ile telefonunuzun elinizden kapılması durumunda tedbir almak için [Privatelock](https://f-droid.org/en/packages/com.wesaphzt.privatelock/) kullanabilirsiniz. Her türlü tedbiri almış olabilirsiniz ama bir an vardır ki cihazınız olabildiğince korunaksızdır. Telefonunuzu kullandığınız an! Bu noktada hem cihazınız açık hem de ekran kilidi yok. Pratik olarak o anda telefonu elinde bulunduran herkes neredeyse her işlemi cihazınız ile yapabilir, [bu bir şaka değil](https://www.bbc.com/news/uk-38183819). Haliyle telefonunuzun elinizden kapılması durumunda tedbir almak için [Privatelock](https://f-droid.org/en/packages/com.wesaphzt.privatelock/) kullanabilirsiniz.
## Bildirimlerin kilit ekranında görülmesine izin vermeyin ## Bildirimlerin kilit ekranında görülmesine izin vermeyin
@ -127,17 +129,17 @@ Bankanızdan gelen 2FA kodları, sevdiklerinizden gelen yazışmalar, en güncel
## Bilmediğiniz cihazlara bağlamayın ## Bilmediğiniz cihazlara bağlamayın
Bu öneri hem tanınmadık wi-fi ağlarını hem de artık her yerde bulunan usb şarj çıkışlarını kapsar. Cihazınızı bu bilinmeyen ortamlara maruz bırakmak sizi riske sokabilir. Ya kendi şarj cihazınızı kullanın ya da zorundaysanız bu tip çıkışları kullanmaya [usb kontom](https://en.wikipedia.org/wiki/Juice_jacking#Mitigation) kullanın. Bu öneri hem tanınmadık Wi-Fi ağlarını hem de artık her yerde bulunan USB şarj çıkışlarını kapsar. Cihazınızı bu bilinmeyen ortamlara maruz bırakmak sizi riske sokabilir. Ya kendi şarj cihazınızı kullanın ya da zorundaysanız bu tip çıkışları kullanmaya [USB kondom](https://en.wikipedia.org/wiki/Juice_jacking#Mitigation) kullanın. Ayrıca yeni Android sürümlerinde "Şarj için USB" diye bir seçenek de vardır.
## Kablosuz aygıtlarınızı kullanmıyorsanız kapatın ## Kablosuz aygıtlarınızı kullanmıyorsanız kapatın
Wi-fi ve bluetooth gibi teknolojiler kablosuz olarak sizinle ilgili pek çok veriyi ortalığa saçabilirler. Bunun yanı sıra takip edilmeniz için de elverişli bir araç olarak kullanılabilirler. Bu sebeple kullanmadığınız her zaman bu donanımları kapatın. Wi-Fi ve Bluetooth gibi teknolojiler kablosuz olarak sizinle ilgili pek çok veriyi ortalığa saçabilirler. Bunun yanı sıra takip edilmeniz için de elverişli bir araç olarak kullanılabilirler. Bu sebeple kullanmadığınız her zaman bu donanımları kapatın.
## Signal kullanın ## Signal kullanın
**Signal** özgür bir anlık yazışma yazılımı olarak telefonunuzla gelen normal yazışmaya güvenli bir alternatif oluşturmaktadır. WhatsApp veya Telegram gibi çalışsa da çok daha güvenlidir. **Signal** özgür bir anlık yazışma yazılımı olarak telefonunuzla gelen normal yazışmaya güvenli bir alternatif oluşturmaktadır. WhatsApp veya Telegram gibi çalışsa da çok daha güvenlidir.
Neden signal kullanmalısınız? Neden Signal kullanmalısınız?
* GSM hizmet sağlayıcınız size gönderilen her mesajın bir kopyasını tutmaktadır. Signal ile GSM hizmet sağlayıcınız ne mesajlarınıza ne de iletişimde bulunduğunuz insanlara ulaşabilir. * GSM hizmet sağlayıcınız size gönderilen her mesajın bir kopyasını tutmaktadır. Signal ile GSM hizmet sağlayıcınız ne mesajlarınıza ne de iletişimde bulunduğunuz insanlara ulaşabilir.
* Bir saldırgan için telefon numaranızı ele geçirmek görece kolaydır. Konuştuğunuz kişinin başına bu geldiğinde Signal, kişinin "güvenlik numarası'nın" değiştiğine dair bir uyarı verir. Bu aynı zamanda biri yeni telefon edindiğinde de gerçekleşir. Güvenlik numarasını doğrulamak aranızdaki yazışmaların kimse tarafından okunmadığını garanti eder. * Bir saldırgan için telefon numaranızı ele geçirmek görece kolaydır. Konuştuğunuz kişinin başına bu geldiğinde Signal, kişinin "güvenlik numarası'nın" değiştiğine dair bir uyarı verir. Bu aynı zamanda biri yeni telefon edindiğinde de gerçekleşir. Güvenlik numarasını doğrulamak aranızdaki yazışmaların kimse tarafından okunmadığını garanti eder.
@ -148,14 +150,14 @@ Daha fazla bilgi için, [Security Planner / Signal](https://securityplanner.org/
## Silence kullanın ## Silence kullanın
**[Silence](https://silence.im/)** android için geliştirilmiş bir SMS (kısa mesaj servisi) yazılımıdır. Silence'i kurduktan sonra telefonunuzun standart sms programı olarak atarsınız ve tüm SMS'leriniz Silence'e gelir. Normal koşullarda her SMS programı gibi sms'leriniz gelir ve gider ama Silence kullanan kişilerle anahtar değişimi yaptıktan sonra tamamen uçtan uca şifreli sms yazışması yapabilirsiniz. **[Silence](https://silence.im/)**, Android için geliştirilmiş bir SMS (kısa mesaj servisi) yazılımıdır. Silence'ı kurduktan sonra telefonunuzun standart SMS programı olarak atarsınız ve tüm SMS'leriniz Silence'e gelir. Normal koşullarda her SMS programı gibi SMS'leriniz gelir ve gider ama Silence kullanan kişilerle anahtar değişimi yaptıktan sonra tamamen uçtan uca şifreli SMS yazışması yapabilirsiniz.
## Güvenli fotoğraf çekin ## Fotoğraf çekerken güvenlik
Telefonunuzun kamerası, çektiğiniz her fotoğrafa yüksek olasılıkla hassas çokça veriyi eklemekte. İnternette paylaştığınız bir gönderinin nasıl kullanılacağını bilemeyeceğinizden, fotoğrafların taşıdığı kişisel veriyi paylaşmadan önce silmek iyi bir fikirdir. Telefonunuzun kamerası, çektiğiniz her fotoğrafa yüksek olasılıkla hassas çokça veriyi eklemektedir. İnternet'te paylaştığınız bir gönderinin nasıl kullanılacağını bilemeyeceğinizden, fotoğrafların taşıdığı kişisel veriyi paylaşmadan önce silmek iyi bir fikirdir.
Fotoğraflarınızda "geotagging" sorununu engellemek için, kamera ayarlarınızı açın ve konum bilgisini kaydetme ayarlarını kapatın. Fotoğraflarınızda "geotagging" sorununu engellemek için, kamera ayarlarınızı açın ve konum bilgisini kaydetme ayarlarını kapatın.
Geotagging kapalı iken bile kamera yazılımınız cihazınızın modelini ve diğer potansiyel olarak hassas veriyi fotoğraflara kaydedecektir. Bu durumdan kurtulmanın en iyi yolu ayrı bir yazılımla EXIF1 verisini fotoğraf dosyalarından silmektir. Bu yazılımlar aynı zamanda konum bilgisini de çektiğiniz geçmiş fotoğraflardan silmek için de kullanılabilir. Geotagging kapalı iken bile kamera yazılımınız cihazınızın modelini ve diğer potansiyel olarak hassas veriyi fotoğraflara kaydedecektir. Bu durumdan kurtulmanın en iyi yolu ayrı bir yazılımla EXIF verisini fotoğraf dosyalarından silmektir. Bu yazılımlar aynı zamanda konum bilgisini de çektiğiniz geçmiş fotoğraflardan silmek için de kullanılabilir.
Daha fazla bilgi için: [Fotoğraflardan EXIF üstverisini silmenin 3 yolu](https://www.makeuseof.com/tag/3-ways-to-remove-exif-metadata-from-photos-and-why-you-might-want-to/). Daha fazla bilgi için: [Fotoğraflardan EXIF üstverisini silmenin 3 yolu](https://www.makeuseof.com/tag/3-ways-to-remove-exif-metadata-from-photos-and-why-you-might-want-to/).

@ -2,21 +2,21 @@
## Yazılımlarınızı güncel tutun ## Yazılımlarınızı güncel tutun
Bir saldırgan yazılımlarınızdaki bir zayıflığı kullanarak cihazlarınızın güvenliğini tehlikeye atabilir. Bu risk çoğu zaman sadece yazılımlarınızı güncel tutarak önleyebileceğiniz bir durumdur. Yazılım geliştiricileri çoğunlukla bu açıkları saldırganlar durumu keşfetmeden önce düzelterek güncellemeler aracılığı ile yamarlar. Bir saldırgan, yazılımlarınızdaki bir zayıflığı kullanarak cihazlarınızın güvenliğini tehlikeye atabilir. Bu risk çoğu zaman sadece yazılımlarınızı güncel tutarak önleyebileceğiniz bir durumdur. Yazılım geliştiricileri çoğunlukla bu açıkları saldırganlar durumu keşfetmeden önce düzelterek güncellemeler aracılığı ile yamarlar.
Özellikle işletim sisteminizi güncel tutmak önemlidir çünkü işletim sisteminiz cihazınızdaki her işleme ayrıcalıklı ulaşım yetkisi vardır. Özellikle işletim sisteminizi güncel tutmak önemlidir, çünkü işletim sisteminiz cihazınızdaki her işleme ayrıcalıklı ulaşım yetkisi vardır.
Otomatik Güncellemer Nasıl Açılır? Otomatik güncellemeler nasıl açılır?
* **GNU/Linux**: Çoğu dağıtımda otomatik güncelleştirmeler zaten açık gelir ve kritik güncelleştirmeler konusunda uyarılırsınız. Elle güncelleme yapmak isterseniz kullandığınız dağıtımın grafik arayüzünden faydalanabilir veya; * **GNU/Linux**: Çoğu dağıtımda otomatik güncelleştirmeler zaten açık gelir ve kritik güncelleştirmeler konusunda uyarılırsınız. Elle güncelleme yapmak isterseniz kullandığınız dağıtımın grafik arayüzünden faydalanabilir veya;
* Debian tabanlı dağıtımlar için: Terminalden **sudo apt-get update & sudo apt-get upgrade -y** komutunu kullanarak güncelleme yapabilirsiniz. * APT kullanan dağıtımlar için (Debian, Ubuntu vs.): Terminalden **sudo apt-get update & sudo apt-get upgrade -y** komutunu kullanarak güncelleme yapabilirsiniz.
* RPM tabanlı dağıtımlar için: Terminalden **sudo yum update -y** komutunu kullanarak güncelleme yapabilirsiniz. * RPM kullanan dağıtımlar için (Red Hat, Fedora, CentOS vs.): Terminalden **sudo yum update -y** komutunu kullanarak güncelleme yapabilirsiniz.
* **macOS**: **Apple** menüsüne tıklayın, **Sistem tercihleri** > **App Store** > **Güncellemeleri otomatik olarak denetle** * **macOS**: **Apple** menüsüne tıklayın, **Sistem tercihleri** > **App Store** > **Güncellemeleri otomatik olarak denetle**
* **Windows**: **Başlat** çubuğuna tıklayın, daha sonra **Ayarlar** > **Güncelleme ve güvenlik** > **Windows Güncellemeleri** > **İleri seçenekler**i tıkladıktan sonra **Güncellemeler nasıl indirilsinin** altındaki **Otomatik (önerilen)**'i seçin. * **Windows**: **Başlat** çubuğuna tıklayın, daha sonra **Ayarlar** > **Güncelleme ve güvenlik** > **Windows Güncellemeleri** > **İleri seçenekler**i tıkladıktan sonra **Güncellemeler nasıl indirilsin** seçeneğinin altındaki **Otomatik (önerilen)**'i seçin.
Uyarılar: Uyarılar:
* Bazı güncellemerin işe yaraması için güncellemeden sonra cihazınızı yeniden başlatmanız gerekebilir. Bu yüzden güncellemelerden sonra cihazınızın yeniden başlatılmasına izin vermeniz gerekir. * Bazı güncellemelerin işe yaraması için güncellemeden sonra cihazınızı yeniden başlatmanız gerekebilir. Bu yüzden güncellemelerden sonra cihazınızın yeniden başlatılmasına izin vermeniz gerekir.
* Eğer özel yazılım gereksinimleriniz varsa otomatik güncellemeler yazılımlarınızın çalışmasında aksamalara sebep olabilir. Örneğin bazı işletim sistemi güncellemeleri mevcut yazılımla uyuşmayabilir. * Eğer özel yazılım gereksinimleriniz varsa otomatik güncellemeler yazılımlarınızın çalışmasında aksamalara sebep olabilir. Örneğin bazı işletim sistemi güncellemeleri mevcut yazılımla uyuşmayabilir.
* Yazılımınızı güncel tutmak, kullanıcıyı kandırarak yapılan kötü amaçlı yazılım ve oltalama saldırılarından korumaz. * Yazılımınızı güncel tutmak, kullanıcıyı kandırarak yapılan kötü amaçlı yazılım ve oltalama saldırılarından korumaz.
@ -24,21 +24,21 @@ Uyarılar:
Mümkün olduğunca yazılımlarınızı işletim sisteminize ait uygulama mağazasından indirmelisiniz; Mümkün olduğunca yazılımlarınızı işletim sisteminize ait uygulama mağazasından indirmelisiniz;
* **Güvenilirlik**: Uygulama mağazasındaki uygulamalar geliştiricileri tarafından imzalanır ve mağaza tarafından doğrulanır. Bu doğrulama çoğu zaman sığ bir inceleme olduğu için mutlak olarak güven duyulmamalıdır ama hiç yoktan iyidir. * **Güvenilirdir**: Uygulama mağazasındaki uygulamalar geliştiricileri tarafından imzalanır ve mağaza tarafından doğrulanır. Bu doğrulama çoğu zaman sığ bir inceleme olduğu için mutlak olarak güven duyulmamalıdır ama hiç yoktan iyidir.
* **Güncellemeler**: Uygulama mağazası uygulamalarınızı güncel tutmanıza yardım eder. * **Güncellemeler için efektiftir**: Uygulama mağazası uygulamalarınızı güncel tutmanıza yardım eder.
* **Side Loading Saldırılarını Önler**: Uygulama mağazası dışından uygulama indirmeye "Side Loading" denir. Side loading şuanda Android'de varsayılan olarak engelli, iOS'te ise imkansız ancak GNU/Linux'ta, macOS seçime bağlı durumda. Windows sistemler ise çoğunlukla side loading'e dayanmakta. Side loading kullanarak indirdiğiniz ve doğrulamadığınız her yazılım nihayetinde sisteminizi kötücül yazılımlara karşı tehlikeye atar. Bu neden ile sistemlerinize kurduğunuz yazılımları güvenilir kaynaklardan ve uygulama mağzalarından yüklemeniz önerilir. * **Side Loading Saldırılarını Önler**: Uygulama mağazası dışından uygulama indirmeye "side Loading" denir. Side loading şu anda Android'de varsayılan olarak engelli, iOS'te ise imkansız ancak GNU/Linux'ta ve macOS'te seçime bağlı durumdadır. Windows sistemler ise çoğunlukla side loading'e dayanmaktadır. Side loading kullanarak indirdiğiniz ve doğrulamadığınız her yazılım nihayetinde sisteminizi kötücül yazılımlara karşı tehlikeye atar. Bu neden ile sistemlerinize kurduğunuz yazılımları güvenilir kaynaklardan ve uygulama mağazalarından yüklemeniz önerilir.
Not: Resmi Android uygulama mağazası Google Play'i taklitçi uygulamalardan kaçınmak için dikkatli kullanmalısınız. En iyisi sadece özgür yazılımların sunulduğu [F-Droid](https://f-droid.org) uygulama mağzasını kullanmanızdır. Not: Resmi Android uygulama mağazası Google Play'i taklitçi uygulamalardan kaçınmak için dikkatli kullanmalısınız. En iyisi sadece özgür yazılımların sunulduğu [F-Droid](https://f-droid.org) uygulama mağazasını kullanmanızdır.
## Şüpheliyse indirmeyin ## Şüpheliyse indirmeyin
Mobil uygulamalar, tarayıcı eklentileri ve ücretsiz programların artması ile birçok güvenlik problemi de ortaya çıktı. Bu sebep ile güvendiğiniz kuruluşların (örneğin daha önce kullanmış olduğunuz) yazılım geliştiricileri tarafından geliştirilmeyen yazılımlardan mümkün ise kaçının. Mobil uygulamalar, tarayıcı eklentileri ve ücretsiz programların artması ile birçok güvenlik problemi de ortaya çıktı. Bu sebep ile güvendiğiniz kuruluşların (örneğin daha önce kullanmış olduğunuz) yazılım geliştiricileri tarafından geliştirilmeyen yazılımlardan mümkün ise kaçının.
Görünürde iyi niyetli olan veya faydalı görünen yazılımlar (antivirüs tarayıcıları gibi) aslında arkaplandaki kötü hareketlerini gizliyor olabilir. Çoğu tarayıcıda ve mobil cihazda bir uygulama kurulum sırasında cihazda ulaşabileceği bilgiler ve donanımlar hakkında çeşitli izinler ister. Bu izinlerin uygulamanın beklenen amacı kapsamında kaldığına kabaca göz atmak gereklidir.Örneğin bir fener uygulaması cihazınızın rehberine erişmek veya telefon aramaları yapabilmek isterse bu yazılımı kullanmamalısınız. Aramalarınıza, kişilerinize, kameranıza, mikrofonunuza, konum servislerinize veya tüm saklama alanınıza verdiğiniz erişim izinleri hakkında çok dikkatli olunmalıdır. Görünürde iyi niyetli olan veya faydalı görünen yazılımlar (virüs tarayıcıları gibi) aslında arka plandaki kötü hareketlerini gizliyor olabilir. Çoğu tarayıcıda ve mobil cihazda bir uygulama kurulum sırasında cihazda ulaşabileceği bilgiler ve donanımlar hakkında çeşitli izinler ister. Bu izinlerin uygulamanın beklenen amacı kapsamında kaldığına kabaca göz atmak gereklidir.Örneğin bir fener uygulaması cihazınızın rehberine erişmek veya telefon aramaları yapabilmek isterse bu yazılımı kullanmamalısınız. Aramalarınıza, kişilerinize, kameranıza, mikrofonunuza, konum servislerinize veya tüm saklama alanınıza verdiğiniz erişim izinleri hakkında çok dikkatli olunmalıdır.
İndirdikten sonra verdiğiniz izinlere bakmak, cihaza ve koşula göre farklılık gösterebilir. Firefox tarayıcısında, ayarlar altında mahremiyet ve güvenlik sekmesinde verilen izinleri görebilirsiniz. Chrome ve Chromium'da, chrome://extensions/'a gidin ve her eklenti için izinlere tıklayın. iOS cihazlarında, ayarların altında tüm izinlerin listesi vardır. Her iznin altında da o izinleri kullanan uygulamalar yer alır. Android cihazlarında Ayarlar > Uygulama yöneticisinde uygulama listesini görüntüleyebilirsiniz. Her uygulamanın altında uygulamanın kullandığı izinleri gösteren bir liste vardır. İndirdikten sonra verdiğiniz izinlere bakmak, cihaza ve koşula göre farklılık gösterebilir. Firefox tarayıcısında, ayarlar altında "Mahremiyet ve güvenlik" sekmesinde verilen izinleri görebilirsiniz. Chrome ve Chromium'da, <chrome://extensions/>'a gidin ve her eklenti için izinlere tıklayın. iOS cihazlarında, ayarların altında tüm izinlerin listesi vardır. Her iznin altında da o izinleri kullanan uygulamalar yer alır. Android cihazlarında Ayarlar > Uygulama yöneticisinde uygulama listesini görüntüleyebilirsiniz. Her uygulamanın altında uygulamanın kullandığı izinleri gösteren bir liste vardır.
Genel bir alışkanlık olarak cihazlarınızda gereksiz veya çok seyrek kullandığınız yazılımları kullanmamak gerekir. Şayet bir yazılımın sunduğu hizmeti Web'den alabiliyorsanız, yazılımını cihazınıza kurmak yerine tarayıcınız aracılığı ile web üzerinden hizmet almayı seçebilirsiniz. Genel olarak da bir yazılım hem özgür değil hem de ücret istemeden çok şey vaad ediyorsa işin içinde bir bit yeniği var mı bakılmalıdır. Genel bir alışkanlık olarak cihazlarınızda gereksiz veya çok seyrek kullandığınız yazılımları kullanmamak gerekir. Şayet bir yazılımın sunduğu hizmeti Web'den alabiliyorsanız, yazılımını cihazınıza kurmak yerine tarayıcınız aracılığı ile web üzerinden hizmet almayı seçebilirsiniz. Genel olarak da bir yazılım hem özgür değil hem de ücret istemeden çok şey vaat ediyorsa işin içinde bir bit yeniği var mı bakılmalıdır.
Maalesef dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarındaki çoğu işletim sisteminin bir izin yönetimi yok ve yazılımlar kurulum sırasında sistem kaynaklarına erişim için izin istemiyor. Bu yüzden bilgisayarlarınıza indirdiğiniz yazılımlarda çok daha dikkatli olmanız gerekiyor. Maalesef dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarındaki çoğu işletim sisteminin bir izin yönetimi yok ve yazılımlar kurulum sırasında sistem kaynaklarına erişim için izin istemiyor. Bu yüzden bilgisayarlarınıza indirdiğiniz yazılımlarda çok daha dikkatli olmanız gerekiyor.
@ -46,16 +46,20 @@ Maalesef dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarındaki çoğu işletim sisteminin
Korsan yazılım indirmek bilgisayarınıza virüs veya kötü amaçlı yazılım bulaştırmak için harika bir yoldur. Pek çok mülk yazılım da kaynak koduna erişemediğiniz için şüpheli ve bazen amacı gereği zaten güvenlik tehlikesidir. Korsan yazılım indirmek bilgisayarınıza virüs veya kötü amaçlı yazılım bulaştırmak için harika bir yoldur. Pek çok mülk yazılım da kaynak koduna erişemediğiniz için şüpheli ve bazen amacı gereği zaten güvenlik tehlikesidir.
Eğer cihazlarınızda yapmanız gereken bir işlem varsa ve bunun için uygun bir yazılım arıyorsanız öncelikle özgür veya açık kaynak yazılımları değerlendirmeniz önerilir. Eğer cihazlarınızda yapmanız gereken bir işlem varsa ve bunun için uygun bir yazılım arıyorsanız öncelikle özgür yazılımları değerlendirmeniz önerilir.
## Özgür yazılım kullanın ## Özgür yazılım kullanın
Özgür veya açık kaynak uygulamalar, genellikle kullanılan özel mülk yazılımlara harika alternatiflerdir. GNU/linux, windows, MacOs ve Android için kolaylıkla elde edilebilir. Özgür yazılımlar, genellikle kullanılan özel mülk yazılımlara harika alternatiflerdir. GNU/Linux, Windows, macOS ve Android için kolaylıkla elde edilebilir.
* **[Gimp](https://www.gimp.org/)**: Taramalı grafik ve fotoğraf düzenleme programı (Adobe Photoshop'a alternatif) * **[Mozilla Firefox](https://www.firefox.com/)**: Web tarayıcısı (Google Chrome yerine)
* **[Inkscape](https://inkscape.org/en/)**: Vektör çizme programı (Adobe Illustrator'a alternatif) * **[Mozilla Thunderbird](https://www.thunderbird.net/)**: E-posta istemcisi (Microsoft Outlook yerine)
* **[LibreOffice](https://www.libreoffice.org/)**: Ofis verimlilik takımı (Microsoft Office'e alternatif) * **[VLC media player](https://videolan.org/)**: Medya oynatıcı (Windows Media Player yerine)
* **[Scribus](https://www.scribus.net)**: Masaüstü yayıncılık uygulaması (Adobe Indesign'a alternatif) * **[Gimp](https://www.gimp.org/)**: Taramalı grafik ve fotoğraf düzenleme programı (Adobe Photoshop yerine)
* **[Krita](https://www.krita.org/)**: Bit eşlem grafik ve fotoğraf düzenleme programı (Adobe Photoshop yerine)
* **[Inkscape](https://inkscape.org/)**: Vektör çizim programı (Adobe Illustrator yerine)
* **[LibreOffice](https://www.libreoffice.org/)**: Ofis yazılımı (Microsoft Office yerine)
* **[Scribus](https://www.scribus.net)**: Masaüstü yayıncılık uygulaması (Adobe InDesign yerine)
* **[F-Droid](https://f-droid.org)**: Android işletim sistemlerinde özgür yazılımların bulunabileceği benzersiz bir uygulama deposu. * **[F-Droid](https://f-droid.org)**: Android işletim sistemlerinde özgür yazılımların bulunabileceği benzersiz bir uygulama deposu.
## Ayrıca bakınız ## Ayrıca bakınız

@ -0,0 +1,495 @@
/* CSS for UI elements (a.k.a. chrome) */
@import 'variables.css';
::-webkit-scrollbar {
background: var(--bg);
}
::-webkit-scrollbar-thumb {
background: var(--scrollbar);
}
html {
scrollbar-color: var(--scrollbar) var(--bg);
}
#searchresults a,
.content a:link,
a:visited,
a > .hljs {
color: var(--links);
}
/* Menu Bar */
#menu-bar,
#menu-bar-hover-placeholder {
z-index: 101;
margin: auto calc(0px - var(--page-padding));
}
#menu-bar {
position: relative;
display: flex;
flex-wrap: wrap;
background-color: var(--bg);
border-bottom-color: var(--bg);
border-bottom-width: 1px;
border-bottom-style: solid;
}
#menu-bar.sticky,
.js #menu-bar-hover-placeholder:hover + #menu-bar,
.js #menu-bar:hover,
.js.sidebar-visible #menu-bar {
position: -webkit-sticky;
position: sticky;
top: 0 !important;
}
#menu-bar-hover-placeholder {
position: sticky;
position: -webkit-sticky;
top: 0;
height: var(--menu-bar-height);
}
#menu-bar.bordered {
border-bottom-color: var(--table-border-color);
}
#menu-bar i, #menu-bar .icon-button {
position: relative;
padding: 0 8px;
z-index: 10;
line-height: var(--menu-bar-height);
cursor: pointer;
transition: color 0.5s;
}
@media only screen and (max-width: 420px) {
#menu-bar i, #menu-bar .icon-button {
padding: 0 5px;
}
}
.icon-button {
border: none;
background: none;
padding: 0;
color: inherit;
}
.icon-button i {
margin: 0;
}
.right-buttons {
margin: 0 15px;
}
.right-buttons a {
text-decoration: none;
}
.left-buttons {
display: flex;
margin: 0 5px;
}
.no-js .left-buttons {
display: none;
}
.menu-title {
display: inline-block;
font-weight: 200;
font-size: 2rem;
line-height: var(--menu-bar-height);
text-align: center;
margin: 0;
flex: 1;
white-space: nowrap;
overflow: hidden;
text-overflow: ellipsis;
}
.js .menu-title {
cursor: pointer;
}
.menu-bar,
.menu-bar:visited,
.nav-chapters,
.nav-chapters:visited,
.mobile-nav-chapters,
.mobile-nav-chapters:visited,
.menu-bar .icon-button,
.menu-bar a i {
color: var(--icons);
}
.menu-bar i:hover,
.menu-bar .icon-button:hover,
.nav-chapters:hover,
.mobile-nav-chapters i:hover {
color: var(--icons-hover);
}
/* Nav Icons */
.nav-chapters {
font-size: 2.5em;
text-align: center;
text-decoration: none;
position: fixed;
top: 0;
bottom: 0;
margin: 0;
max-width: 150px;
min-width: 90px;
display: flex;
justify-content: center;
align-content: center;
flex-direction: column;
transition: color 0.5s, background-color 0.5s;
}
.nav-chapters:hover {
text-decoration: none;
background-color: var(--theme-hover);
transition: background-color 0.15s, color 0.15s;
}
.nav-wrapper {
margin-top: 50px;
display: none;
}
.mobile-nav-chapters {
font-size: 2.5em;
text-align: center;
text-decoration: none;
width: 90px;
border-radius: 5px;
background-color: var(--sidebar-bg);
}
.previous {
float: left;
}
.next {
float: right;
right: var(--page-padding);
}
@media only screen and (max-width: 1080px) {
.nav-wide-wrapper { display: none; }
.nav-wrapper { display: block; }
}
@media only screen and (max-width: 1380px) {
.sidebar-visible .nav-wide-wrapper { display: none; }
.sidebar-visible .nav-wrapper { display: block; }
}
/* Inline code */
:not(pre) > .hljs {
display: inline;
padding: 0.1em 0.3em;
border-radius: 3px;
}
:not(pre):not(a) > .hljs {
color: var(--inline-code-color);
overflow-x: initial;
}
a:hover > .hljs {
text-decoration: underline;
}
pre {
position: relative;
}
pre > .buttons {
position: absolute;
z-index: 100;
right: 5px;
top: 5px;
color: var(--sidebar-fg);
cursor: pointer;
}
pre > .buttons :hover {
color: var(--sidebar-active);
}
pre > .buttons i {
margin-left: 8px;
}
pre > .buttons button {
color: inherit;
background: transparent;
border: none;
cursor: inherit;
}
pre > .result {
margin-top: 10px;
}
/* Search */
#searchresults a {
text-decoration: none;
}
mark {
border-radius: 2px;
padding: 0 3px 1px 3px;
margin: 0 -3px -1px -3px;
background-color: var(--search-mark-bg);
transition: background-color 300ms linear;
cursor: pointer;
}
mark.fade-out {
background-color: rgba(0,0,0,0) !important;
cursor: auto;
}
.searchbar-outer {
margin-left: auto;
margin-right: auto;
max-width: var(--content-max-width);
}
#searchbar {
width: 100%;
margin: 5px auto 0px auto;
padding: 10px 16px;
transition: box-shadow 300ms ease-in-out;
border: 1px solid var(--searchbar-border-color);
border-radius: 3px;
background-color: var(--searchbar-bg);
color: var(--searchbar-fg);
}
#searchbar:focus,
#searchbar.active {
box-shadow: 0 0 3px var(--searchbar-shadow-color);
}
.searchresults-header {
font-weight: bold;
font-size: 1em;
padding: 18px 0 0 5px;
color: var(--searchresults-header-fg);
}
.searchresults-outer {
margin-left: auto;
margin-right: auto;
max-width: var(--content-max-width);
border-bottom: 1px dashed var(--searchresults-border-color);
}
ul#searchresults {
list-style: none;
padding-left: 20px;
}
ul#searchresults li {
margin: 10px 0px;
padding: 2px;
border-radius: 2px;
}
ul#searchresults li.focus {
background-color: var(--searchresults-li-bg);
}
ul#searchresults span.teaser {
display: block;
clear: both;
margin: 5px 0 0 20px;
font-size: 0.8em;
}
ul#searchresults span.teaser em {
font-weight: bold;
font-style: normal;
}
/* Sidebar */
.sidebar {
position: fixed;
left: 0;
top: 0;
bottom: 0;
width: var(--sidebar-width);
font-size: 0.875em;
box-sizing: border-box;
-webkit-overflow-scrolling: touch;
overscroll-behavior-y: contain;
background-color: var(--sidebar-bg);
color: var(--sidebar-fg);
}
.sidebar-resizing {
-moz-user-select: none;
-webkit-user-select: none;
-ms-user-select: none;
user-select: none;
}
.js:not(.sidebar-resizing) .sidebar {
transition: transform 0.3s; /* Animation: slide away */
}
.sidebar code {
line-height: 2em;
}
.sidebar .sidebar-scrollbox {
overflow-y: auto;
position: absolute;
top: 0;
bottom: 0;
left: 0;
right: 0;
padding: 10px 10px;
}
.sidebar .sidebar-resize-handle {
position: absolute;
cursor: col-resize;
width: 0;
right: 0;
top: 0;
bottom: 0;
}
.js .sidebar .sidebar-resize-handle {
cursor: col-resize;
width: 5px;
}
.sidebar-hidden .sidebar {
transform: translateX(calc(0px - var(--sidebar-width)));
}
.sidebar::-webkit-scrollbar {
background: var(--sidebar-bg);
}
.sidebar::-webkit-scrollbar-thumb {
background: var(--scrollbar);
}
.sidebar-visible .page-wrapper {
transform: translateX(var(--sidebar-width));
}
@media only screen and (min-width: 620px) {
.sidebar-visible .page-wrapper {
transform: none;
margin-left: var(--sidebar-width);
}
}
.chapter {
list-style: none outside none;
padding-left: 0;
line-height: 2.2em;
}
.chapter ol {
width: 100%;
}
.chapter li {
display: flex;
color: var(--sidebar-non-existant);
}
.chapter li a {
display: block;
padding: 0;
text-decoration: none;
color: var(--sidebar-fg);
}
.chapter li a:hover {
color: var(--sidebar-active);
}
.chapter li a.active {
color: var(--sidebar-active);
}
.chapter li > a.toggle {
cursor: pointer;
display: block;
margin-left: auto;
padding: 0 10px;
user-select: none;
opacity: 0.68;
}
.chapter li > a.toggle div {
transition: transform 0.5s;
}
/* collapse the section */
.chapter li:not(.expanded) + li > ol {
display: none;
}
.chapter li.chapter-item {
line-height: 1.5em;
margin-top: 0.6em;
}
.chapter li.expanded > a.toggle div {
transform: rotate(90deg);
}
.spacer {
width: 100%;
height: 3px;
margin: 5px 0px;
}
.chapter .spacer {
background-color: var(--sidebar-spacer);
}
@media (-moz-touch-enabled: 1), (pointer: coarse) {
.chapter li a { padding: 5px 0; }
.spacer { margin: 10px 0; }
}
.section {
list-style: none outside none;
padding-left: 20px;
line-height: 1.9em;
}
/* Theme Menu Popup */
.theme-popup {
position: absolute;
left: 10px;
top: var(--menu-bar-height);
z-index: 1000;
border-radius: 4px;
font-size: 0.7em;
color: var(--fg);
background: var(--theme-popup-bg);
border: 1px solid var(--theme-popup-border);
margin: 0;
padding: 0;
list-style: none;
display: none;
}
.theme-popup .default {
color: var(--icons);
}
.theme-popup .theme {
width: 100%;
border: 0;
margin: 0;
padding: 2px 10px;
line-height: 25px;
white-space: nowrap;
text-align: left;
cursor: pointer;
color: inherit;
background: inherit;
font-size: inherit;
}
.theme-popup .theme:hover {
background-color: var(--theme-hover);
}
.theme-popup .theme:hover:first-child,
.theme-popup .theme:hover:last-child {
border-top-left-radius: inherit;
border-top-right-radius: inherit;
}

@ -0,0 +1,174 @@
/* Base styles and content styles */
@import 'variables.css';
:root {
/* Browser default font-size is 16px, this way 1 rem = 10px */
font-size: 62.5%;
}
html {
font-family: "Open Sans", sans-serif;
color: var(--fg);
background-color: var(--bg);
text-size-adjust: none;
}
body {
margin: 0;
font-size: 1.6rem;
overflow-x: hidden;
}
code {
font-family: "Source Code Pro", Consolas, "Ubuntu Mono", Menlo, "DejaVu Sans Mono", monospace, monospace !important;
font-size: 0.875em; /* please adjust the ace font size accordingly in editor.js */
}
/* Don't change font size in headers. */
h1 code, h2 code, h3 code, h4 code, h5 code, h6 code {
font-size: unset;
}
.left { float: left; }
.right { float: right; }
.boring { opacity: 0.6; }
.hide-boring .boring { display: none; }
.hidden { display: none !important; }
h2, h3 { margin-top: 2.5em; }
h4, h5 { margin-top: 2em; }
.header + .header h3,
.header + .header h4,
.header + .header h5 {
margin-top: 1em;
}
h1 a.header:target::before,
h2 a.header:target::before,
h3 a.header:target::before,
h4 a.header:target::before {
display: inline-block;
content: "»";
margin-left: -30px;
width: 30px;
}
h1 a.header:target,
h2 a.header:target,
h3 a.header:target,
h4 a.header:target {
scroll-margin-top: calc(var(--menu-bar-height) + 0.5em);
}
.page {
outline: 0;
padding: 0 var(--page-padding);
margin-top: calc(0px - var(--menu-bar-height)); /* Compensate for the #menu-bar-hover-placeholder */
}
.page-wrapper {
box-sizing: border-box;
}
.js:not(.sidebar-resizing) .page-wrapper {
transition: margin-left 0.3s ease, transform 0.3s ease; /* Animation: slide away */
}
.content {
overflow-y: auto;
padding: 0 15px;
padding-bottom: 50px;
}
.content main {
margin-left: auto;
margin-right: auto;
max-width: var(--content-max-width);
}
.content p { line-height: 1.45em; }
.content ol { line-height: 1.45em; }
.content ul { line-height: 1.45em; }
.content a { text-decoration: none; }
.content a:hover { text-decoration: underline; }
.content img { max-width: 100%; }
.content .header:link,
.content .header:visited {
color: var(--fg);
}
.content .header:link,
.content .header:visited:hover {
text-decoration: none;
}
table {
margin: 0 auto;
border-collapse: collapse;
}
table td {
padding: 3px 20px;
border: 1px var(--table-border-color) solid;
}
table thead {
background: var(--table-header-bg);
}
table thead td {
font-weight: 700;
border: none;
}
table thead th {
padding: 3px 20px;
}
table thead tr {
border: 1px var(--table-header-bg) solid;
}
/* Alternate background colors for rows */
table tbody tr:nth-child(2n) {
background: var(--table-alternate-bg);
}
blockquote {
margin: 20px 0;
padding: 0 20px;
color: var(--fg);
background-color: var(--quote-bg);
border-top: .1em solid var(--quote-border);
border-bottom: .1em solid var(--quote-border);
}
:not(.footnote-definition) + .footnote-definition,
.footnote-definition + :not(.footnote-definition) {
margin-top: 2em;
}
.footnote-definition {
font-size: 0.9em;
margin: 0.5em 0;
}
.footnote-definition p {
display: inline;
}
.tooltiptext {
position: absolute;
visibility: hidden;
color: #fff;
background-color: #333;
transform: translateX(-50%); /* Center by moving tooltip 50% of its width left */
left: -8px; /* Half of the width of the icon */
top: -35px;
font-size: 0.8em;
text-align: center;
border-radius: 6px;
padding: 5px 8px;
margin: 5px;
z-index: 1000;
}
.tooltipped .tooltiptext {
visibility: visible;
}
.chapter li.part-title {
color: var(--sidebar-fg);
margin: 5px 0px;
font-weight: bold;
}

@ -0,0 +1,54 @@
#sidebar,
#menu-bar,
.nav-chapters,
.mobile-nav-chapters {
display: none;
}
#page-wrapper.page-wrapper {
transform: none;
margin-left: 0px;
overflow-y: initial;
}
#content {
max-width: none;
margin: 0;
padding: 0;
}
.page {
overflow-y: initial;
}
code {
background-color: #666666;
border-radius: 5px;
/* Force background to be printed in Chrome */
-webkit-print-color-adjust: exact;
}
pre > .buttons {
z-index: 2;
}
a, a:visited, a:active, a:hover {
color: #4183c4;
text-decoration: none;
}
h1, h2, h3, h4, h5, h6 {
page-break-inside: avoid;
page-break-after: avoid;
}
pre, code {
page-break-inside: avoid;
white-space: pre-wrap;
}
.fa {
display: none !important;
}
Loading…
Cancel
Save