You can not select more than 25 topics
Topics must start with a letter or number, can include dashes ('-') and can be up to 35 characters long.
304 lines
15 KiB
304 lines
15 KiB
<!DOCTYPE html>
|
|
<html lang="tr">
|
|
|
|
<head>
|
|
<meta charset="utf-8">
|
|
<meta http-equiv="x-ua-compatible" content="ie=edge">
|
|
<title>SSS - Zarola</title>
|
|
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1">
|
|
|
|
<link rel="icon" href="https://zarola.oyd.org.tr/favicon.png">
|
|
|
|
|
|
|
|
<link rel="stylesheet" href="/css/style.min.5834bc3863b827725e62284c61c4f9dbc0cc2c036128310a31dceb252d8db411.css">
|
|
|
|
<link rel="stylesheet" href="/css/fonts.css">
|
|
|
|
|
|
</head>
|
|
|
|
<body class='page page-default-single'>
|
|
<div id="main-menu-mobile" class="main-menu-mobile">
|
|
<ul>
|
|
|
|
|
|
<li class="menu-item-nasıl yaparım?">
|
|
<a href="/belgeler/">
|
|
<span>Nasıl yaparım?</span>
|
|
</a>
|
|
</li>
|
|
|
|
<li class="menu-item-sss">
|
|
<a href="/belgeler/sss/">
|
|
<span>SSS</span>
|
|
</a>
|
|
</li>
|
|
|
|
<li class="menu-item">
|
|
<a href="https://www.oyd.org.tr">
|
|
<img src="/oyd_logo_beyaz.svg" height="50px" alt="ÖYD"/>
|
|
</a>
|
|
</li>
|
|
</ul>
|
|
</div>
|
|
<div class="wrapper">
|
|
<div class='header'>
|
|
<div class="container">
|
|
<div class="logo">
|
|
<a href="https://zarola.oyd.org.tr"><img alt="Zarola" src="/zarola40.png" /></a>
|
|
</div>
|
|
<div class="logo-mobile">
|
|
<a href="https://zarola.oyd.org.tr"><img alt="Logo" src="/zarola40.png" /></a>
|
|
</div>
|
|
<div id="main-menu" class="main-menu">
|
|
<ul>
|
|
|
|
|
|
<li class="menu-item-nasıl yaparım?">
|
|
<a href="/belgeler/">
|
|
<span>Nasıl yaparım?</span>
|
|
</a>
|
|
</li>
|
|
|
|
<li class="menu-item-sss">
|
|
<a href="/belgeler/sss/">
|
|
<span>SSS</span>
|
|
</a>
|
|
</li>
|
|
|
|
<li class="menu-item">
|
|
<a href="https://www.oyd.org.tr">
|
|
<img src="/oyd_logo.svg" height="50px" alt="ÖYD"/>
|
|
</a>
|
|
</li>
|
|
</ul>
|
|
</div>
|
|
<button id="toggle-main-menu-mobile" class="hamburger hamburger--slider" type="button">
|
|
<span class="hamburger-box">
|
|
<span class="hamburger-inner"></span>
|
|
</span>
|
|
</button>
|
|
</div>
|
|
</div>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<h1 class="title">SSS</h1>
|
|
<div class="content ">
|
|
<p><strong>0. Zarola nedir?</strong></p>
|
|
<p>Zarola (İng. <em>diceware</em>), zarlar kullanarak, kolayca hatırlanabilir
|
|
güvenli parolalar oluşturmanızı sağlayan bir tekniktir. Zarola yöntemi
|
|
ile oluşturulan parolalar, <code>mekik posta ekran semer toprak kalem ustura</code> gibi görünür.</p>
|
|
<p><strong>1. Zarolam ne kadar uzun olmalıdır?</strong></p>
|
|
<p>En az <strong>yedi</strong> kelime oluşturmanızı tavsiye ediyoruz. Kelimelerin
|
|
arasına veya sonuna ekstra karakterler eklemeniz parola güvenliğini
|
|
artıracaktır.
|
|
1996 yılında Matt Blaze, Whitfield Diffie, Ronald Rivest, Bruce
|
|
Schneier, Tsutomo Shimomura, Eric Thompson ve Michael Weiner’dan oluşan
|
|
bir grup bilgi güvenliği ve kriptografi uzmanından oluşan heyet,
|
|
“Simetrik Şifrelerde Yeterli Kurumsal Güvenliği Sağlamak için Minimum
|
|
Anahtar Uzunlukları” başlıklı raporunda, verileri 20 yıl daha güvende
|
|
tutabilmek için gereken minimum anahtar uzunluğunun 75 bit uzunluğunda
|
|
olması gerektiğini ifade etmişler ve yeni oluşturulan anahtarların en az
|
|
90 bit uzunluğunda olmasını tavsiye etmişlerdir.
|
|
Beş kelimelik bir Zarola en az 64.6 bit entropiye sahiptir. Altı
|
|
kelimede bu değer 77.5 bite, yedi kelimede 90.4 bite, sekiz kelimede 103
|
|
bite, dokuz kelimede 116 bite, on kelimede ise 129 bite çıkmaktadır.
|
|
Dört kelimelik bir parola yalnızca 51.6 bit entropiye sahiptir. Bu
|
|
parola, 24 adet grafik işlemci ile bir günden kısa bir süre içerisinde
|
|
kırılabilmektedir.
|
|
Eklediğiniz her bir rastgele karakter, yaklaşık olarak 10 bit entropi
|
|
eklemektedir.
|
|
Altı kelimelik bir parola, yüksek bütçeli bir kurum (örneğin devlet veya
|
|
çok uluslu bir şirket) tarafından kırılabilir durumdadır. Yedi kelimelik
|
|
bir parola ise, şimdilik bilinen hiçbir teknoloji tarafından kırılabilir
|
|
durumda değildir. Ancak 2030’larda yüksek bütçeli kurumlar tarafından
|
|
kırılabilir hale gelebilir. Sekiz kelimeli parolalar ise muhtemelen
|
|
2050’lere kadar güvenli olacaktır.
|
|
İstediğiniz güvenlik seviyesine göre parola seçmenizi tavsiye ediyoruz.
|
|
Örneğin kişisel Wi-Fi ağınızı altı kelimeli bir parolayla saklamayı
|
|
düşünebilirsiniz, çünkü sabit bir noktada ve sürekli denetiminizde
|
|
olacaktır. Ancak her an erişilebilen veya çalınabilecek mobil
|
|
cihazlarınızı daha güçlü bir Zarola ile saklamanız tavsiye edilir.
|
|
Kullandığınız GnuPG veya PGP anahtarınızı mutlaka ve mutlaka en az
|
|
<strong>yedi</strong> kelimeden oluşan Zarola ile korumanız şiddetle tavsiye
|
|
edilir.
|
|
Eğer bir kasada uzun süre saklayacağınız şifreli belgeler (örn. GnuPG
|
|
anahtarlarınızın kağıt yedekleri), elektronik imzalar, yok etmek veya
|
|
korumak istediğiniz diskler gibi noktalarda zarola kullanmayı
|
|
düşünüyorsanız, yedi kelimenin üzerine çıkmanız ve fazladan karakterler
|
|
eklenmeniz <strong>şiddetle</strong> tavsiye edilir.</p>
|
|
<p><strong>2. Parolamı bir yere yazmalı mıyım?</strong></p>
|
|
<p>Parolanızı ezberlediğinize emin olduktan sonra yazılı tutmayın.
|
|
Genellikle insanlar
|
|
parolalarını kaybetmekten ziyade unutmaktan korkar. Parolanızı
|
|
hatırlamak için hikayeleştirebilir, kelimeler arasında anlam ilişkileri
|
|
oluşturmayı deneyebilirsiniz. Parolanızı oluştururken ve ezberlerken
|
|
altında başka kağıt olmayan bir
|
|
kağıt parçasına yazabilirsiniz, ama ezberledikten sonra bu kağıt
|
|
parçasını yakarak imha etmeniz tavsiye edilir.</p>
|
|
<p><strong>3. Eğer birisi benim Zarola kullanığımı biliyorsa, kelime listesini
|
|
kullanarak parolamı bulamaz mı?</strong></p>
|
|
<p>Kısa cevap: Hayır, bulamaz.
|
|
Uzun cevap: Zarola yöntemi, bir saldırgan sizin bu yöntemi kullandığınızı,
|
|
hatta kaç kelime kullandığınızı biliyor olsa bile ziyadesiyle
|
|
güvenlidir. Zarola’nın güvenliği çok fazla kombinasyon olmasından gelir.
|
|
Bir zarola listesinde 7776 kelime bulunur. Eğer yedi kelimeli bir zarola
|
|
oluşturursanız,
|
|
<strong>7776*7776*7776*7776*7776*7776*7776=2*10<!-- raw HTML omitted -->27<!-- raw HTML omitted --> ihtimal
|
|
vardır (ortalama 2 oktilyon)</strong>. Her bir parola denemesi için 10 ms
|
|
harcansa, bütün ihtimalleri denemek yaklaşık <strong>10<!-- raw HTML omitted -->18<!-- raw HTML omitted --> yıl</strong>
|
|
alacaktır (1 kentilyon). Evrenin oluşumundan bugüne yaklaşık 13,5 milyar
|
|
yıl geçtiğini varsayacak olursak, ne kadar büyük bir süre olduğunu hayal
|
|
edebilirsiniz.</p>
|
|
<p><strong>4. Oluşturduğum zarolaları nasıl hatırlayabilirim?</strong></p>
|
|
<p>Kelimeler arasında anlamsal ilişkiler oluşturmayı deneyebilir veya
|
|
parolanızı hikayeleştirebilirsiniz. Örneğin:</p>
|
|
<p><code>sörf uçmuş lifli hijyen amblem gümrük parca</code></p>
|
|
<p>şeklindeki bir parola için, “sörf yaparken uçmuş sörfçü, üzerine yapışan
|
|
lifli yosunları yıkarken, hijyen için kullandığı amblemli kabini
|
|
gümrükten parça parça geçirdiğini hatırladı.” gibi bir hikaye
|
|
uydurabilirsiniz. Uzun görünebilir ama, birkaç kez okuduğunuzda
|
|
aklınızda kalacaktır.</p>
|
|
<p><strong>5. Hala zarolamı hatırlamakta güçlük çekiyorum. Ne yapmalıyım?</strong></p>
|
|
<p>Parolayı ezberleme süresi, birkaç saatten bir haftaya kadar kişiye göre
|
|
değişebilir. Eğer yine de ezberlemekte güçlük çekiyorsanız, yeni
|
|
bir parola oluşturmayı deneyin ama sadece beğenmediğiniz bir kelimeyi
|
|
değiştirmeyin.</p>
|
|
<p><strong>6. Parolamı unuttum! Verilerimi kurtarabilir miyim?</strong></p>
|
|
<p>Panik yapmayın ve şifrelenmiş dosyalarınızı silmeyin. İnsan beyni bazen
|
|
böyle oyunlar oynar. Yarın rastgele bir anda, örneğin yemek yerken veya
|
|
üç gün sonra ellerinizi yıkarken parolanızı bir anda
|
|
hatırlayabilirsiniz. Eğer birkaç kez yazdığınızda giremiyor iseniz,
|
|
harfleri tek tek girmeyi deneyebilirsiniz. Parolanızın bir harfini
|
|
yanlış hatırlıyor veya Türkçe karakter hatası yapıyor olabilirsiniz, bir
|
|
metin editörüne yazıp kontrol edebilirsiniz. Güçlü bir şifreleme
|
|
yazılımı üzerinde zarola kullanıyorsanız ve parolanızı gerçekten
|
|
unuttuysanız maalesef yapabileceğiniz hiçbir şey yok.</p>
|
|
<p>**7. Büyük harf kullanmalı mıyım? **</p>
|
|
<p>Zarola listesindeki her kelime küçük harfle yazılmıştır. Belirtilen
|
|
entropi değerleri, her şeyin küçük harflerle yazıldığı durumlarda
|
|
geçerlidir. Büyük harfler kullanarak, entropiyi artırabilirsiniz.
|
|
Eklediğiniz her büyük harf, yaklaşık olarak 3 ila 4 bit entropi ekler.
|
|
Ancak her büyük harf, Shift tuşuna basmayı gerektirir. Eğer parolanızın
|
|
yarısında büyük harf kullanacak olursanız, tuşa basışlarınız 1.5 kat
|
|
artacaktır. Bu da, tıklama başına oluşan entropiyi 2.67 bite
|
|
indirecektir. Yani tıklama başına küçük harfle yazdığınız paroladan daha
|
|
düşük bir entropi oluşacaktır.
|
|
Bunun haricinde, büyük harf kullanımı parolanızı hatırlamanızı
|
|
zorlaştıracaktır. Eğer zorundaysanız, kelimelerin ilk harfi gibi
|
|
hatırlaması kolay karakterleri büyük harf yapmanız şiddetle tavsiye edilir.</p>
|
|
<p><strong>8. Kelimeler arasına boşluk koymalı mıyım?</strong></p>
|
|
<p>Kelimeler arasına boşluk koymamak, parolayı zayıflatan bir durumdur.
|
|
Ancak boşluk tuşunun kendine has bir sesi olması ve baş parmak ile
|
|
basılması, parolanızın güvenliğini olumsuz etkileyebilir. Parolanızı
|
|
girerken sizi izleyen birisi, Zarolanızda kaç kelime kullandığınızı ve
|
|
kelimelerinizin uzunluklarını bu sayede takip edebilir. Bu yüzden
|
|
kelimelerin arasında, kullandığınız klavye düzeninde tek tıklamayla
|
|
basılabilecek bir özel karakter kullanmanız veya bir harf koymanız daha
|
|
uygun olacaktır. Bunun haricinde, bazı sistemler parolalarda boşluk
|
|
karakterini kullanmayı desteklememektedir.</p>
|
|
<p><strong>9. Parolamı hangi sıklıkla değiştirmeliyim?</strong></p>
|
|
<p>Parolanızı, değiştirme tercihi tehdit algınıza bağlıdır. Tavsiyemiz;
|
|
ortak alanlarda kullandığınız dizüstü ve cep telefonu gibi cihazların
|
|
erişimini sağlayan PIN/Parolalarını birkaç aylık sürelerde
|
|
değiştirmeniz, ortak alanlarda girdiğiniz tam disk şifreleme ve simetrik
|
|
şifrelerinizin parolalarını yıllık olarak ve GnuPG gibi asimetrik
|
|
şifreleme anahtarlarınızı da gerekmedikçe değiştirmemenizdir.</p>
|
|
<p>Parolanızı, şifreleme anahtarınızı her değiştirdiğinizde veya herhangi
|
|
bir güvenlik tehdidi algıladığınızda değiştirimenizi tavsiye ederiz.
|
|
Yeni bir parola oluşturmak birkaç dakikanızı alacaktır.</p>
|
|
<p><strong>10. Eğer başka birisinin parolamı bildiğinden şüphelenirsem ne
|
|
yapmalıyım?</strong></p>
|
|
<p>Parolanızı bir başkasının bildiğinden şüpheleniyorsanız, acilen
|
|
anahtarınızı ve parolanızı değiştirin.</p>
|
|
<p><strong>11. Herhangi bir sebepten mahkemeye çıkarsam parolamı vermek zorunda
|
|
mıyım?</strong></p>
|
|
<p>Türkiye Cumhuriyeti için konuşacak olursak, herhangi bir şekilde
|
|
mahkemede parolanızı vermek <strong>zorunda değilsiniz</strong>.</p>
|
|
<p><strong>12. Entropi nedir?</strong></p>
|
|
<p>Entropi, rastgeleliğin ölçütüdür. Bir sistemin rastgele olması,
|
|
çıktısının ne olacağının tahmin edilememesidir. Bunu bir bir dizi bozuk
|
|
para atışı ile hayal edebilirsiniz; arka arkaya atılacak 100 bozuk
|
|
paranın sonucunu doğru olarak kaç kere tahmin edebilirsiniz veya bir
|
|
atışı tahmin etmiş olmanız bir sonrakini de tahmin edebileceğiniz
|
|
anlamına gelir mi? Bu bakımdan bir olasılık kümesindeki her sonucun
|
|
olası olması bir saldırganın belirli bir özelliği hedefleyerek başarıya
|
|
ulaşmasını engeller. Bu sebeple Zarola parolaların güvenliği için
|
|
entropi kaynağı olarak zar kullanır.</p>
|
|
<p><strong>13. Bir parolanın entropisini nasıl hesaplayabilirim?</strong></p>
|
|
<p>Eğer bir parola n olasılıktan oluşan bir uzaydan seçildiyse ve bu
|
|
olasılıklar eşit olarak seçilebilir durumdaysa, entropi log2(n) değerini
|
|
taşır. x sembolden teşkil bir parolanın entropisi, x<em>log2(n) değeridir.
|
|
Örneğin, 16 harften oluşan rastgele oluşturulmuş bir parolanın entropisi
|
|
16</em>log2(26) yani 75,2 bit olacaktır. Eğer parolanın elemanları doğal
|
|
dillerden oluşuyorsa, durum daha karmaşık hale gelebilir. <em>Schneier’s
|
|
Applied Cryptography</em> kitabında İngilizce dilindeki yazılı bir metnin
|
|
ortalama entropisinin karakter başına 1.3 bit olduğu ifade edilmiştir.
|
|
Ancak bu varsayımı parolalara uygulamanın ne kadar doğru olduğu
|
|
tartışılabilir. Çünkü insanlar, zannedilenden daha çok tahmin
|
|
edilebilirdir. Genel anlamda insan faktörü devreye girdiğinde, parola
|
|
için entropi tahmini yapmak zorlaşır.
|
|
Gerçek anlamda parola güvenliği için, olabildiğince rastgelelik gerekir.
|
|
Zarola yöntemi bunun için iyi bir seçenektir, kelime başına 12.9 bit
|
|
entropi sunar.</p>
|
|
<p><strong>14. Kumarhane zarı nedir?</strong></p>
|
|
<p>Kumarhane zarları, ince işçilik ürünü olan şeffaf zarlardır. Tavla
|
|
zarlarından en önemli farkı, üzerindeki numaraların zara oyularak
|
|
yapılmamasıdır. Tavla zarları üzerine yapılan bir çalışmada, 4-5-6
|
|
numaralarının gelme olasılığının daha yüksek olduğu; bunun sebebinin ise
|
|
o numaraların bulunduğu yüzeylere numarayı yazmak için daha büyük
|
|
delikler açılması olduğu saptanmıştır (Guy Macon tarafından yapılan
|
|
araştırma). Ayrıca daha önce kullanılmış zarların kenarları zamanla
|
|
aşınacak ve olasılıkların eşitliğini bozacaktır. Tavla zarları şeffaf
|
|
olmadığından, üzerinde hile yapılması daha yüksek bir ihtimaldir. Olağan
|
|
zarlar kullanmanız zarolanızın gücüne çok etki edecek değildir ama yine
|
|
de kaliteli zarlar kullanmanız şayet mümkünse önerilir.</p>
|
|
<p>Bu sebeplerle, zarola oluştururken kaliteli zarlar kullanmanızı öneriyoruz.</p>
|
|
<p><strong>15. Zar atma uygulaması veya cihazı kullansam olur mu?</strong></p>
|
|
<p>Zar atma uygulamaları, <strong>gerçek rastgelelik</strong> içermez. Bu sebeple
|
|
parolalarınızı zar kullanarak oluşturmalısınız.</p>
|
|
<p>**16. Zarım yoksa ne yapabilirim?</p>
|
|
<p>Şayet zarınız yoksa, zarolanızı üretmek için bir başka entropi kaynağına
|
|
ihtiyaç duyacaksınız. Bunun için en kolay erişilebilir şey bozuk
|
|
paradır. 3 farklı boyutta bozuk parayı bir masada çevirerek ve aşağıdaki
|
|
tabloyu kullanarak zar atışlarına dönüştürebilirsiniz. Zar atmaktan
|
|
biraz daha uzun sürecek olsa da rastgele bir sonuç elde edeceğinizden
|
|
zarolanızın gücünde bir eksilme olmayacaktır.</p>
|
|
|
|
</div>
|
|
</div>
|
|
|
|
|
|
</div>
|
|
|
|
<div class="sub-footer">
|
|
<div class="container">
|
|
<div class="row">
|
|
<div class="sub-footer-inner" style="text-align: left;">
|
|
© 2019 Özgür Yazılım Derneği. <br>Bu web sitesindeki tüm içerik Creative Commons Atıf-BenzeriPaylaşım (CC BY-SA) 4.0 Uluslararası lisansı altında lisanslanmıştır.
|
|
</div>
|
|
</div>
|
|
</div>
|
|
</div>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<script type="text/javascript" src="/js/scripts.min.1237ff71925bb8625c97a9af8db4c54525258bedfd7c47493daaff723bea755e.js"></script>
|
|
|
|
|
|
</body>
|
|
|
|
</html>
|
|
|