oyd-web/public/categories/ozgurluk/index.xml

<?xml version="1.0" encoding="utf-8" standalone="yes" ?>
<rss version="2.0" xmlns:atom="http://www.w3.org/2005/Atom">
  <channel>
    <title>Ozgurluk on Özgür Yazılım Derneği</title>
    <link>https://www.oyd.org.tr/categories/ozgurluk/</link>
    <description>Recent content in Ozgurluk on Özgür Yazılım Derneği</description>
    <generator>Hugo -- gohugo.io</generator>
    <language>tr-tr</language>
    <lastBuildDate>Tue, 17 Sep 2019 20:38:03 +0300</lastBuildDate>
    
    <atom:link href="https://www.oyd.org.tr/categories/ozgurluk/index.xml" rel="self" type="application/rss+xml" />
    
    
    <item>
      <title>Özgür yazılım nedir?</title>
      <link>https://www.oyd.org.tr/yazilar/ozgur-yazilim/</link>
      <pubDate>Tue, 17 Sep 2019 20:38:03 +0300</pubDate>
      
      <guid>https://www.oyd.org.tr/yazilar/ozgur-yazilim/</guid>
      <description>

&lt;h3 id=&#34;özgür-yazılım-nereden-çıktı&#34;&gt;Özgür yazılım nereden çıktı?&lt;/h3&gt;

&lt;p&gt;Doğrusunu söylemek gerekirse özgür yazılım, &lt;strong&gt;özel mülk&lt;/strong&gt; yazılımlardan daha önceden vardı.&lt;/p&gt;

&lt;p&gt;Eskiden bilgisayarlar, delikli kartlar ile programlanıyordu. Delikli kartlar, &amp;ldquo;At yarışı kuponu&amp;rdquo; benzeri üzerinde delinecek noktalar olan kartondan kartlardı. Delinen her nokta mantıksal &amp;ldquo;1&amp;rdquo; delinmeyen kısımlar ise mantıksal &amp;ldquo;0&amp;rdquo; anlamına geliyordu. Ayrıca kartın üzerinde hangi deliğin ne anlama geldiğini gösteren bir tablo da mevcuttu (aynı ÖSYM optik formlarındaki gibi). Dolayısıyla yazılımın kendisi aslında o kart olduğundan, karta bakan herhangi biri yazılımın nasıl çalıştığını anlayabilmekte ve &amp;ldquo;kaynak koduna&amp;rdquo; erişebilmekteydi. Bu yüzden, yapılan bir yazılım her koşulda özgürdü. Yazılıma baktığınızda &lt;em&gt;nasıl çalıştığını anlayabiliyor, onu değiştirebiliyor veya yeni bir karta kolayca delikleri geçirip onu kopyalayabiliyordunuz.&lt;/em&gt; Ayrıca yazılımı &lt;em&gt;değiştirip dağıtmanızda&lt;/em&gt; da hiçbir engel yoktu elbette.&lt;/p&gt;

&lt;p&gt;Ardından geçen birçok yılın ardından, teknoloji ilerlemiş ve C dili ortaya çıkmıştı. Ayrıca bilgisayarlar birkaç &amp;ldquo;0 veya 1&amp;rdquo; ile değil, yüz binlerle ifade edilen &amp;ldquo;0 veya 1&amp;rdquo; lerle çalışır hale gelmişti. Ayrıca yazdığınız bir C kodu, &lt;strong&gt;derleme&lt;/strong&gt; adı verilen bir işlemden geçiriliyor ve bu işlemin sonucunda 0-1&amp;rsquo;lere yani makina diline dönüşüyordu. Bu işlemin ise geri döndürülmesi çok zordu. Dolayısıyla derlenmiş bir C programının yanında kaynak kodu verilmez ise ilgili yazılımın nasıl çalıştığını anlamak veya onu değiştirmeye çalışmak imkansız hale gelmişti. Yazılım geliştiricileri de artık yazılımları birer &lt;strong&gt;meta&lt;/strong&gt; olarak görmekteydi. Yazılımların yalnızca çalıştırılabilir &amp;ldquo;binary&amp;rdquo; dosyaları, birçok kısıtlama ile birlikte kullanıcıya veriliyordu. Yazılımlar üzerinde çalışmak, değişiklik yapmak &lt;strong&gt;yazılım lisanslarına göre&lt;/strong&gt; suçtu.&lt;/p&gt;

&lt;p&gt;MIT&amp;rsquo;de ise, 70&amp;rsquo;lerden o zamana kadar devam eden &lt;strong&gt;hacker&lt;/strong&gt; kültürü bir nebze sekteye uğramıştı. MIT AI laboratuvarında çalışan &lt;strong&gt;hacker&lt;/strong&gt;&amp;lsquo;ların önemli bir kısmı yazılım firmaları için çalışmaya başlamıştı.&lt;/p&gt;

&lt;p&gt;Bir gün, MIT AI laboratuvarındaki &lt;strong&gt;hacker&lt;/strong&gt;lardan biri olan &lt;strong&gt;Richard M. Stallman&lt;/strong&gt;, orada bulunan bir Xerox yazıcının kağıt sıkıştırdığını fark etti ve Xerox ile iletişime geçti. Xerox&amp;rsquo;a hatayı kendinin çözebileceğini, ancak yazıcıda çalışan yazılımın kaynak koduna ihtiyaç duyduğunu belirtti. Xerox, bu yazılımın kendilerine ait olduğunu söyleyip, Stallman&amp;rsquo;ın talebini reddetti.&lt;/p&gt;

&lt;p&gt;Bu olay, Stallman&amp;rsquo;ın kafasında bir fikir oluşturmuştu: &lt;strong&gt;Özgür yazılım.&lt;/strong&gt;&lt;/p&gt;

&lt;h3 id=&#34;ilk-duyuru&#34;&gt;İlk duyuru&lt;/h3&gt;

&lt;p&gt;Bahsedilen dönemde, bilgisayarların büyük çoğunluğu UNIX adı verilen bir işletim sistemini çalıştırmaktaydı. UNIX işletim sistemi de, Amerikan telekomünikasyon şirketi olan AT&amp;amp;T&amp;rsquo;nin mülküydü. Fahiş lisans ücretleri altında dağıtıldığı için çoğu bir kişinin UNIX&amp;rsquo;e erişimi yoktu. UNIX, yüksek oranda ancak büyük kurumların bilgisayarlarında kullanılabiliyordu.&lt;/p&gt;

&lt;p&gt;27 Kasım 1983&amp;rsquo;te Richard M. Stallman, UNIX&amp;rsquo;in Usenet haber gruplarına &lt;strong&gt;Free Unix!&lt;/strong&gt; başlıklı bir duyuru gönderdi. Bu duyuru ile dünya ilk defa &lt;strong&gt;özgür yazılım&lt;/strong&gt; kavramıyla tanışıyordu.&lt;/p&gt;

&lt;p&gt;Richard M. Stallman, dönemin popüler özel mülk işletim sistemi UNIX ile birebir uyumlu bir işletim sistemi geliştirmeye başladı. Bu işletim sisteminin adı ise &lt;strong&gt;GNU&lt;/strong&gt; idi. &lt;strong&gt;GNU&lt;/strong&gt;, özgür olarak dağıtılacaktı.&lt;/p&gt;

&lt;h3 id=&#34;özgür-yazılım-nedir&#34;&gt;Özgür yazılım nedir?&lt;/h3&gt;

&lt;p&gt;Bir yazılımın özgür yazılım olabilmesi için sağlaması gereken dört temel özgürlük vardır.&lt;/p&gt;

&lt;ol&gt;
&lt;li&gt;Yazılımı herhangi bir amaç için herhangi bir koşulda çalıştırma özgürlüğü. (Kullan)&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Yazılımın nasıl çalıştığını anlama ve onu değiştirme özgürlüğü. (Araştır)&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Yazılımı kopyalama ve dağıtma özgürlüğü. (Paylaş)&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Yazılımın değiştirilmiş ve geliştirilmiş kopyalarını dağıtma özgürlüğü. (Geliştir)&lt;/li&gt;
&lt;/ol&gt;

&lt;p&gt;Bu dört özgürlüğün tamamını sağlayan yazılımlar, özgür yazılımlardır.&lt;/p&gt;

&lt;p&gt;Özgürlük, para ile ilişkili değildir. Özgür yazılım, &amp;ldquo;ticari olmayan yazılım&amp;rdquo; veya &amp;ldquo;ücretsiz yazılım&amp;rdquo; anlamına gelmez. Özgür yazılımlar &lt;strong&gt;ticari amaçlarla kullanılabilir&lt;/strong&gt;, ayrıca kopyaları ücret karşılığında &lt;strong&gt;satılabilir&lt;/strong&gt;. Yazılımı nasıl edindiğiniz bu konuda hiçbir şey değiştirmez, satın aldığınız bir özgür yazılımı ücretsiz veya ücretli olarak dağıtabilirsiniz.&lt;/p&gt;

&lt;p&gt;Özgür bir yazılım, kopyalarını edinen tüm kullanıcılara dört temel özgürlüğü sağlamalıdır. &amp;ldquo;Kübalılar ve Kuzey Koreliler bu yazılımı kullanamaz&amp;rdquo;, &amp;ldquo;bu yazılım yalnızca araştırma amaçlı kullanılabilir&amp;rdquo;, &amp;ldquo;bu yazılımı yalnızca geliştiricisine yıllık 2000 Türk lirası öderseniz kullanılabilir&amp;rdquo; gibi durumlar içeren yazılımlar &lt;strong&gt;özgür değildir&lt;/strong&gt;.&lt;/p&gt;
</description>
    </item>
    
  </channel>
</rss>