@ -15,7 +15,7 @@ Zaman sıkıntısı mı çekiyorsunuz? Baskıyla mücadele etmek ve daha iyi bir
Bilgi ve iletişim (bilişim) teknolojilerinin giderek yükselen önemi bir başka olguyu daha hayatımıza getirdi: *gözetim toplumunun* yükselişi. Gözetimi, güç sahiplerinin [_hakimiyetlerini korumak için iletişim üzerinde kontrol kurması_] olarak düşünebilirsiniz.
**Devletler;** yeni bilişim teknolojilerine, iletişimi ve kitleleri topluca kontrol etmek için gerekli altyapıları geliştirerek tepki vermiştir. Keza daha önce yapamayacakları gözetim her saniye İnternetten akan verilerle mümkün olmuştur. Pek çok devlet aynı zamanda ahlaki değerleri olmayan özel şirketlerle, insanların ve sivil toplumun iletişimine ve cihazlarına girmek için işbirliği yapmaktadır.
**Devletler;** yeni bilişim teknolojilerine, iletişimi ve kitleleri topluca kontrol etmek için gerekli altyapıları geliştirerek tepki vermiştir. Keza daha önce yapamayacakları gözetim her saniye İnternetten akan verilerle mümkün olmuştur. Pek çok devlet aynı zamanda ahlaki değerleri olmayan özel şirketlerle, insanların ve sivil toplumun iletişimine ve cihazlarına girmek için işbirliği yapmaktadır.
**Şirketler;** İnternet sayesinde ortaya çıkan veriye dayalı düzende rekabette sağ kalabilmek için insanların kişisel verilerini toplayıp, inceleyip sonuç çıkarmakta çok kar olduğunu fark etti. Özellikle reklamcılık sektörü tamamen kişilerin takip edilmesi ve davranışlarının incelenmesi üzerine kurulu bir sisteme geçiş yaptı. Bunun sonucu ortaya saçılmış kişisel veriler ve tarihin görmediği toplu bir gözetim oldu.
@ -25,7 +25,7 @@ Bu bağlamda, sayısal güvenlik bireylerin yaşamı için hayati bir öneme sah
* [Devlet gözetiminin](https://en.wikipedia.org/wiki/Stasi), [sosyal hareket](https://en.wikipedia.org/wiki/COINTELPRO) ve ilerlemeyi bastırdığı gerçeği tarihi olarak bilinen bir gerçektir.
* Dolaylı bile olsa, kontrolsüz gözetimin sosyal hareketler ve insanlar üzerinde olumsuz etkileri vardır.
* Şirket gözetimi devletlerinki kadar ciddi bir tehlikedir. Sadece şirketlerin insanlar hakkında topladığı sınırsız bilginin devletler tararfından başka amaçlarla kullanılması değil, [şirketlerin insanlar üzerinde ve dolayısı ile sosyal düzen üzerinde hiç olmadığı şekilde kontrol sahibi olması](https://en.wikipedia.org/wiki/Facebook%E2%80%93Cambridge_Analytica_data_scandal) da tehlikenin bir parçasıdır.
* Şirket gözetimi devletlerinki kadar ciddi bir tehlikedir. Sadece şirketlerin insanlar hakkında topladığı sınırsız bilginin devletler tarafından başka amaçlarla kullanılması değil, [şirketlerin insanlar üzerinde ve dolayısı ile sosyal düzen üzerinde hiç olmadığı şekilde kontrol sahibi olması](https://en.wikipedia.org/wiki/Facebook%E2%80%93Cambridge_Analytica_data_scandal) da tehlikenin bir parçasıdır.
İnsanlar toplu gözetimin yükselişi ve boyutları hakkında bilgi edinmeye başladıklarında çoğunlukla yenik hissetmektedirler. Kimi bu durumdan kurtuluş olmadığına karar verip tüm benliklerini gözetim altında yaşamaya razı gelmekte veya tüm sayısal iletişimlerini kendilerini korumak adına sonlandırmaktadırlar. Biz üçüncü bir yol olduğuna inanıyor ve güvenlik ile mahremiyetin herkese erişilebilir olması için çalışıyoruz.
@ -37,6 +37,6 @@ Bu bağlamda, sayısal güvenlik bireylerin yaşamı için hayati bir öneme sah
|[Beşeri Güvenlik](./beseri_guvenlik)|**Davranışlarınız** ile ilgili yapabileceğiniz küçük değişiklikler.|İnsan hatalarının bir güvenlik sistemindeki *zayıf halka* olmasını engeller.|
|[Cihaz Güvenliği](./cihaz_guvenligi)|**Bilgisayar ve telefonlarınızı** saldırılara daha dayanıklı kılacak adımlar.|Cihazınızın *fiziksel* olarak saldırganların eline geçmesi durumunda bilinen saldırılara karşı dayanıklı kılmak yararlıdır.|
|[Yazışma Güvenliği](./yazisma_guvenligi)|**her mesajı** gönderir veya alırken şifrelenin yolları.|Eğer belirli bir mesajın gönderilir ve depolanırken **mahremiyetini** teminat altına almak için gereklidir.|
|[Ağ Güvenliği](./ag_guvenligi)|Sizi takip eden siteleri engellemek ve **İnternet trafiğinizi** şifrelemek.|Davranışsal takiplere, hesap çalınmalarına, sansüre, sosyal ağ takibine, dinlemlere ve reklamlara karşı korunmaya yardımcı olur|
|[Ağ Güvenliği](./ag_guvenligi)|Sizi takip eden siteleri engellemek ve **İnternet trafiğinizi** şifrelemek.|Davranışsal takiplere, hesap çalınmalarına, sansüre, sosyal ağ takibine, dinlemlere ve reklamlara karşı korunmaya yardımcı olur.|
Ayrıca daha fazla güvenlik rehberi için [güvenlik okuma listesi](./resources.md) sayfasını inceleyebilirsiniz.
Çift aşamalı doğrulama veya kısa adı ile 2FA (Two Factor Authentication) bir sisteme veya hesaba erişim için iki farklı girdinin gerekmesi demektir. Genellikle girdilerin kaynaklarının veya elde edilme şekillerinin farklı olması istenir. Sadece parola ile giriş yapılan sistemlerde "parola" bilinen bir şey olarak bir aşamayı ifade eder. Bunun yanında bir başka "şey" daha gerekmesi durumunda ikinci aşama elde edilmiş olur.
Bugün bankacılık işlemleri yapan neredeyse herkes 2FA'nın en yaygın metoduna aşinadır. Bankacılık sistemine giriş yaptığınızda banka sizden parolanızı girmenizi istediği gibi bir de atılan SMS'teki kodu girmenizi ister. Bu durumda parolanız **bildiğiniz** bir şey olarak ilk aşamayı SMS'in gönderdildiği SIM kart da **sahip olduğunuz** ikinci aşamayı oluşturur. Bu bakımdan bir kişinin hesabınıza erişmek için hem parolanızı öğrenmesi hem de SIM kartınız ile birlikte onun parolasını da bilmesi gereklidir.
Bugün bankacılık işlemleri yapan neredeyse herkes 2FA'nın en yaygın metoduna aşinadır. Bankacılık sistemine giriş yaptığınızda banka sizden parolanızı girmenizi istediği gibi bir de atılan SMS'teki kodu girmenizi ister. Bu durumda parolanız **bildiğiniz** bir şey olarak ilk aşamayı, SMS'in gönderildiği SIM kart da **sahip olduğunuz** ikinci aşamayı oluşturur. Bu bakımdan bir kişinin hesabınıza erişmek için hem parolanızı öğrenmesi hem de SIM kartınız ile birlikte onun parolasını da bilmesi gereklidir.
@ -8,7 +8,7 @@ Güvenlik insanda başlar. Her sistemin güvenliğinin insanda başlayıp insand
Sadece mahremiyetinizi koruyor olsanız da dünyanın en önemli haberlerini savaş bölgelerinden de geçiriyor olsanız güvenlik amacını yerine getirebilmenin koşulu öğrenmek ve eğitimden geçmektedir. İhtiyaçlarınızı ve tehlikeleri belirledikten sonra hiç aksatmadan planınıza sağdık kalmak ve değişimlere uyum sağlamak zorundasınız. Aksi halde bugün değil ise yarın güvenliğiniz aşınacaktır.
Birkaç basit adımla çok ciddi tehlikeleri berteraf edebilirsiniz. Aşağıdaki rehberlerimiz size bu konuda yol göstermeye hazırdır.
Birkaç basit adımla çok ciddi tehlikeleri bertaraf edebilirsiniz. Aşağıdaki rehberlerimiz size bu konuda yol göstermeye hazırdır.
Bir cihazın güvenliği sadece yazılımsal değil aynı zamanda donanımsal koşullara da bağlıdır. Teknik olarak cihazınıza uzaktan gelebilecek tehlikelere karşı tedbir alsanız bile cihazınıza fiziken erişimi olan bir saldırganın, çok daha etkili ve görünmez saldırılarına maruz kalmanız işten bile değildir. Bu tip saldırılara karşı alınabilecek tedbirler yine fiziki olmaktadır.
Bir cihazın güvenliği sadece yazılımsal değil aynı zamanda donanımsal koşullara da bağlıdır. Teknik olarak cihazınıza uzaktan gelebilecek tehlikelere karşı tedbir alsanız bile cihazınıza fiziki erişimi olan bir saldırganın, çok daha etkili ve görünmez saldırılarına maruz kalmanız işten bile değildir. Bu tip saldırılara karşı alınabilecek tedbirler yine fiziki olmaktadır.
Fiziki erişimi ile gerçekleştirilebilecek saldırılar, basit bir web araması ile elde öğrenilebileceklerden ulus devlet seviyesinde kaynakları gerektiren yöntemlere uzanmaktadır. Bu bakımdan fiziki erişim ile yapılabilecek saldırılar sadece filmlerde görülebilecek cinsten zorlukta değildir.
@ -22,7 +22,7 @@ Bu iki koşulu size tehlike oluşturabilecek saldırıların imkanları ile kıy
## Cihazlarınızı gözetim altında tutun
Şayet cihazlarınızı taşıyamıyor veya taşımak istemiyorsanız, cihazlarınızı sürekli gözetim altında bulundurmayı değerlendirebilirsiniz. Bu cihazlarınıza yapılacak bir müdahaleyi engellemeyecek olsa da saldırganı caydırabilir, sizden habersiz müdahale edemeyecek olduğundan dolayı saldırının anlamını yitirmesine neden olabilir veya durumun farkında olmayan bir saldırganı kayıt altına alabilir. Her halukarda kayıt sisteminizin de güvenliğini düşünmeniz ve gözetim sisteminizin sizi olası durumlarda uyaracağından ve kayıtlara kolayca müdahale edilemeyeceğinden emin olmanız gerekir. Şayet hiç bakmadığınız veya baktığınızda silinmiş bir kamera kaydı bir girişimi kaydetse bile çok işinize yaramayacaktır.
Şayet cihazlarınızı taşıyamıyor veya taşımak istemiyorsanız, cihazlarınızı sürekli gözetim altında bulundurmayı değerlendirebilirsiniz. Bu cihazlarınıza yapılacak bir müdahaleyi engellemeyecek olsa da saldırganı caydırabilir, sizden habersiz müdahale edemeyecek olduğundan dolayı saldırının anlamını yitirmesine neden olabilir veya durumun farkında olmayan bir saldırganı kayıt altına alabilir. Her halükarda kayıt sisteminizin de güvenliğini düşünmeniz ve gözetim sisteminizin sizi olası durumlarda uyaracağından ve kayıtlara kolayca müdahale edilemeyeceğinden emin olmanız gerekir. Şayet hiç bakmadığınız veya baktığınızda silinmiş bir kamera kaydı bir girişimi kaydetse bile çok işinize yaramayacaktır.
Bu amaçla tasarlanmış ilginç projelerden biri olarak [Guardian Project](https://guardianproject.info/) tarafından geliştirilen [Haven](https://github.com/guardianproject/haven/releases) dikkate değerdir. Bir android telefonu güvenli bir gözetim aracına çevirmeye yarayan Haven, cihazın sensörleri ve kamerası ile izlediği alandaki değişiklikleri kaydedip kullanıcısına Signal ve TOR üzerinden haber verebilmekte.
@ -46,7 +46,7 @@ Cihazınızın /boot sektörünü ve tüm açılış aşamalarını kriptografik
### Fiziki güvenlik tedbirleri
Cihazınıza fiziken girişimde bulunmak genellikle bir biçimde cihazınızın açılmasını gerektirebilir. Bu cihazın donanımlarına bir ekleme yapmak veya ram ve sabit sürücü gibi donanımların çıkarılarak/değiştirilerek müdahale edilmesi olabileceği gibi kabaca kilidi açık cihazınızın elinizden kapılması da olabilir. Bir saldırganın yapacağı değişikliklerin ifşa olacağını fark etmesi hem caydırıcı hem de genel olarak güven verici bir önlemdir.
Cihazınıza fiziki girişimde bulunmak genellikle bir biçimde cihazınızın açılmasını gerektirebilir. Bu cihazın donanımlarına bir ekleme yapmak veya ram ve sabit sürücü gibi donanımların çıkarılarak/değiştirilerek müdahale edilmesi olabileceği gibi kabaca kilidi açık cihazınızın elinizden kapılması da olabilir. Bir saldırganın yapacağı değişikliklerin ifşa olacağını fark etmesi hem caydırıcı hem de genel olarak güven verici bir önlemdir.
* [Simli Oje ve Entropi ile Fiziki Güvenlik](oje.md)
@ -42,7 +42,7 @@ Güçlü parolalar rastgele üretilirler. Bir parolanın gücünü, uzunluğu ve
Hatırlamanız gereken parolalar üretmek için pek çok yol bulunmaktadır. Eğer parola yöneticisi kullanıyorsanız bırakın uygulama sizin için üretsin. Ancak kendiniz hatırlaması kolay güçlü parolalar oluşturmak istiyorsanız biz [Zarola](https://zarola.oyd.org.tr) kullanmanızı öneriyoruz.
[Zarola](https://zarola.oyd.org.tr), kolayca hatırlanabilir ve yüksek derecede güvenli parolalar oluşturabilmenizi sağlayan bir yöntemdir. İnsanlar rastgele şeyler üretemeyeceklerinden rastgelelik kaynağı olarak zar veya bozukpara kullanılır. 7776 Tane kelime içinden seçilen 7 adet ile parola oluşturulur ve hikayeleştirilerek ezberlenir. Bazen komik hikayeler bile çıkar!
[Zarola](https://zarola.oyd.org.tr), kolayca hatırlanabilir ve yüksek derecede güvenli parolalar oluşturabilmenizi sağlayan bir yöntemdir. İnsanlar rastgele şeyler üretemeyeceklerinden rastgelelik kaynağı olarak zar veya bozukpara kullanılır. 7776 Tane kelime içinden seçilen 7 adet ile parola oluşturulur ve hikayeleştirilerek ezberlenir. Bazen komik hikayeler bile çıkar!
Konuya ilişkin Security Self-defense'in "[Güçlü Parolalar Üretmek](https://ssd.eff.org/en/module/creating-strong-passwords)" rehberine bakabilirsiniz.
Sayısal dünya ile kurduğunuz her iletişim, sayısal bir cins cihaz ile etkileşim gerektirmekte. Bu dünyanın kapıları olan cihazlarımız bizimle ilgili her türlü bilgiyi, en derin sırlarımızı bilmekle en çok güven duyulması ve korunması gereken nesneler konumundalar. Fakat günümüzde yazılımların özgürlüğünün mücadelesi sürdüğü gibi donanımlarında özgürlüğü benzer bir mücadele içindedir.
Elbette günümüzdeki üretim sistemlerinin ve üretilen donanımların karmaşıklığı bireysel olarak bu cihazların incelenmesini ve kesinlikle güvenilirliğinin kanıtlanmasını çok zorlaştırmakta fakat basit birkaç adım ile birçok tehdide karşı koyabilecek şekilde cihazlarınızı güvenli kılabilirsiniz.
Elbette günümüzdeki üretim sistemlerinin ve üretilen donanımların karmaşıklığı bireysel olarak bu cihazların incelenmesini ve kesinlikle güvenilirliğinin kanıtlanmasını çok zorlaştırmakta fakat basit birkaç adım ile birçok tehdide karşı koyabilecek şekilde cihazlarınızı güvenli kılabilirsiniz.
* [Özgür Yazılım Derneği / Donanım Özgürlüğü](https://oyd.org.tr/yazilar/donanim-ozgurlugu/)
Bilgisayarınız düğmesine basmanızdan işletim sisteminin sizi kullanılabilir şekilde karşılayacağı ana kadar sırası ile pek çok yazılım çalıştırarak açılır. Bu süreç bilgisayarınızın donanımların yüklenmesinden işletim sisteminizin açılış ayarlarına kadar pek çok süreci yöneten farklı yazılımlarca yönetilir. sürecin başından sonuna kadar istediğiniz gibi güvenli gitmesi fiziki ve yazılımsal kimi güvence ve varsayımlara bağlıdır.
Bilgisayarınız düğmesine basmanızdan işletim sisteminin sizi kullanılabilir şekilde karşılayacağı ana kadar sırası ile pek çok yazılım çalıştırarak açılır. Bu süreç bilgisayarınızın donanımların yüklenmesinden işletim sisteminizin açılış ayarlarına kadar pek çok süreci yöneten farklı yazılımlarca yönetilir. Sürecin başından sonuna kadar istediğiniz gibi güvenli gitmesi fiziki ve yazılımsal kimi güvence ve varsayımlara bağlıdır.
## Boot güvenliğini neden önemsemelisiniz?
Cihazınızın boot sürecini ele geçirmiş bir saldırgan işletim sistemi seviyesinde farkına bile varılamayacak saldırılar gerçekleştirebilir. Özellikle tedbir alınmamış bilgisayarlarda bahsedilen saldırıların gerçekleştirilmesi ciddi bilgi birikimi de gerektirmemektedir. Bu tip saldırıları önlemek için çeşitli tedbirler alabilirsiniz.
Bilgisayarınızında ilk çalışan yazılım anakartınızda küçük bir ROM çipinde bulunan boot yazılımıdır. [BIOS](https://en.wikipedia.org/wiki/BIOS) Türkiye'de bilgisayar tarihinden bilinen bir yazılımdır. BIOS'un yerini çağdaş bilgisayarlda artık [UEFI-Unified Extensible Firmware Interface](https://en.wikipedia.org/wiki/Unified_Extensible_Firmware_Interface) almıştır. UEFI Microsoft'un da içinde bulunduğu bir konsorsiyum tarafından düzenlenmekle neredeyse satılan ana akım tüm bilgisayarların boot yazılımıdır.
Bilgisayarınızda ilk çalışan yazılım anakartınızda küçük bir ROM çipinde bulunan boot yazılımıdır. [BIOS](https://en.wikipedia.org/wiki/BIOS) Türkiye'de bilgisayar tarihinden bilinen bir yazılımdır. BIOS'un yerini çağdaş bilgisayarlda artık [UEFI-Unified Extensible Firmware Interface](https://en.wikipedia.org/wiki/Unified_Extensible_Firmware_Interface) almıştır. UEFI Microsoft'un da içinde bulunduğu bir konsorsiyum tarafından düzenlenmekle neredeyse satılan ana akım tüm bilgisayarların boot yazılımıdır.
Bilgisayarınızda ilk çalışan yazılım, cihazın anakartında özel bir çip üzerinde çalışan UEFI veya BIOS yazılımıdır. Bu yazılım sistemdeki cihazları kullanılabilir hale getirmek, cihazınızda boot imkanı tanıyan bir cihaz bulup bunun çalışmasını sağlamak ile görevlidir. Modern bilgisayarlda en sık görülecek yazılım [UEFI (Unified Extensible Firmware Interface)](https://en.wikipedia.org/wiki/Unified_Extensible_Firmware_Interface) idir.
UEFI aynı zamanda [Secureboot](https://en.wikipedia.org/wiki/Unified_Extensible_Firmware_Interface#Secure_boot_2) adında bir güvenlik sistemi de içermektedir. Secureboot günümüzdeki uygulaması ile bir [DRM](https://oyd.org.tr/yazilar/drm/) yani kullanıcıların özgürlüklerini sınırlayan bir sistemdir. Secureboot, Microsoft'a ait bir anahtar içerir ve bu anahtar ile imzalanmamış hiçbir kodun çalışmasına izin vermez. Bu sebeple pek çok GNU/Linux dağıtımı modern cihazlarda çalışabilmek için ya Secureboot'un kapatılmasını ya da Microsoft tarafından imzalanmış shim adında bir yazılımın sisteme dahil edilmesini gerektirmektedir. Secureboot'a kullanıcılar kendi anahtarlarını ekleyip kendi imzaladıkları kodların çalışmasını sağlayabilseler de bu çok zorlu bir süreç olmakla birlikte UEFI ve Secureboot'un özgür olmayan yazılımlar olduğu gerçeğini değiştirmemektedir.
UEFI aynı zamanda [Secureboot](https://en.wikipedia.org/wiki/Unified_Extensible_Firmware_Interface#Secure_boot_2) adında bir güvenlik sistemi de içermektedir. Secureboot günümüzdeki uygulaması ile bir [DRM](https://oyd.org.tr/yazilar/drm/) yani kullanıcıların özgürlüklerini sınırlayan bir sistemdir. Secureboot, Microsoft'a ait bir anahtar içerir ve bu anahtar ile imzalanmamış hiçbir kodun çalışmasına izin vermez. Bu sebeple pek çok GNU/Linux dağıtımı modern cihazlarda çalışabilmek için ya Secureboot'un kapatılmasını ya da Microsoft tarafından imzalanmış shim adında bir yazılımın sisteme dahil edilmesini gerektirmektedir. Secureboot'a kullanıcılar kendi anahtarlarını ekleyip kendi imzaladıkları kodların çalışmasını sağlayabilseler de bu çok zorlu bir süreç olmakla birlikte UEFI ve Secureboot'un özgür olmayan yazılımlar olduğu gerçeğini değiştirmemektedir.
Özgür [Libreboot](https://libreboot.org) desteklendiği cihazlarda bios yazılımının tamamen yerine geçerek olabilecek en özgür bilgisayar sistemine imkan sağlamaktadır. Libreboot doğrudan GRUB kullandığından, GRUB tarafından desteklenen şifreleme ve imzalama imkanlarını doğal olarak desteklemektedir. Bu sayede hem güvenli hemde özgür bir sistem oluşturmak mümkündür.
Özgür [Libreboot](https://libreboot.org) desteklendiği cihazlarda bios yazılımının tamamen yerine geçerek olabilecek en özgür bilgisayar sistemine imkan sağlamaktadır. Libreboot doğrudan GRUB kullandığından, GRUB tarafından desteklenen şifreleme ve imzalama imkanlarını doğal olarak desteklemektedir. Bu sayede hem güvenli hemde özgür bir sistem oluşturmak mümkündür.
Sisteminizdeki UEFI veya Libreboot bir önyükleyici çalıştıracaktır. GNU/Linux dağıtımlar için bu GRUB'dır. GRUB sürücünüzdeki /boot sektöründe Linux çekirdeği ile birlikte bulunur ve çekirdeğin yüklenmesinden sorumludur. Çekirdek sisteminizde donanımlarla işletim sisteminizin arasındaki iletişimden sorumlu olmakla güvenliğiniz için önemli bir konumdadır.
@ -31,7 +31,7 @@ Sisteminizdeki UEFI veya Libreboot bir önyükleyici çalıştıracaktır. GNU/L
* Bilgisayarınıza fiziki erişimi olan biri /boot sektörünüzdeki çekirdek ve GRUB yapılandırmanızı herhangi bir özel tekniğe ihtiyaç duymadan kolaylıkla değiştirebilir ve güvenliğinize zarar verebilir.
* Secureboot nihayetinde Microsoft gibi tarihi kullanıcı dostu olmayan olaylarla dolu olan bir şirkete ve 99 ABD doları karşılığında imzaladığı kodların güvenliğine dayanmaktadır. Bu bakımdan bir saldırganın özel bir tedbir almadıysanız. parasını verip secureboot'un güvenliğini geçmesi mümkündür.
* Secureboot nihayetinde Microsoft gibi tarihi kullanıcı dostu olmayan olaylarla dolu olan bir şirkete ve 99 ABD doları karşılığında imzaladığı kodların güvenliğine dayanmaktadır. Bu bakımdan bir saldırganın özel bir tedbir almadıysanız. Parasını verip secureboot'un güvenliğini geçmesi mümkündür.
* Özgürlük her zaman güvenlik ile eş anlamlı değildir. UEFI ve secureboot kullanmıyor ve libreboot yüklü bir cihaz kullanıyor olsanız da güvenliğiniz için gerekli adımları atmadığınız sürece benzer riskleri siz de taşıyor olacaksınız.
* "Ev Dizini" Şifreleme: Bu yaklaşımda ise işletim sistemi **şifrelenmez**. Kişisel verileriniz korunacaktır fakat bir saldırganın cihazınıza eriştiğinde işletim sisteminize etki edecek bir değişiklik yapmasını engellemeyecektir.
* **Windows**: [Security Planner / Windows Şifrelemesi](https://securityplanner.org/#/tool/windows-encryption)
* Önemli: Microsoft, standart olarak şifreleme anahtarlarınızı uzak sunucularda yedeklemektedir. Bu Microsoft'un ve işbirliği yaptığı her devletin cihazınızı kolaylıkla deşifre edebilmesi demektir. Eğer bir devletin cihazınızın içeriğine erişmesinden endişeli iseniz bu "özelliği" devre dışı bırakmalısınız ve [yeni anahtarlar üretmelisiniz](https://theintercept.com/2015/12/28/recently-bought-a-windows-computer-microsoft-probably-has-your-encryption-key/).
* Önemli: Microsoft, standart olarak şifreleme anahtarlarınızı uzak sunucularda yedeklemektedir. Bu Microsoft'un ve işbirliği yaptığı her devletin cihazınızı kolaylıkla deşifre edebilmesi demektir. Eğer bir devletin cihazınızın içeriğine erişmesinden endişeli iseniz bu "özelliği" devre dışı bırakmalısınız ve [yeni anahtarlar üretmelisiniz](https://theintercept.com/2015/12/28/recently-bought-a-windows-computer-microsoft-probably-has-your-encryption-key/).
* **macOS**: [Security Planner / Mac Şifreleme](https://securityplanner.org/#/tool/mac-encryption)
@ -31,7 +31,7 @@ Cep Telefonu Kurulumları:
## Cihaz şifrelemenin zorlukları
**Sınırları:** Cihaz şifreleme her derde deva değildir! Eğer [parolalarınız](../beseri_guvenlik/parolalar.html) yeterince güçlü değil ise bir bilgisayar rahatlıkla parolanızı tahmin edebilir ve cihazınıza erişilebilir. Ayrıca cihaz şifreleme virüslere ve kötücül yazılımlara karşı hiçbir koruma sağlamaz. Eğer verileriniz bir bulut hizmetine yedeklendiyse ve bu hizmeti sağlayan sunucular açığa çıkar veya devletle işbirliği yaparsalarsa cihaz şifrelemesi verilerinizi korumayacaktır (kullanılan hizmet özellikle uçtan uca şifreleme desteklemiyorsa).
**Sınırları:** Cihaz şifreleme her derde deva değildir! Eğer [parolalarınız](../beseri_guvenlik/parolalar.html) yeterince güçlü değil ise bir bilgisayar rahatlıkla parolanızı tahmin edebilir ve cihazınıza erişilebilir. Ayrıca cihaz şifreleme virüslere ve kötücül yazılımlara karşı hiçbir koruma sağlamaz. Eğer verileriniz bir bulut hizmetine yedeklendiyse ve bu hizmeti sağlayan sunucular açığa çıkar veya devletle işbirliği yaparsalarsa cihaz şifrelemesi verilerinizi korumayacaktır (kullanılan hizmet özellikle uçtan uca şifreleme desteklemiyorsa).
**Yetkilendirme etkinleştirilmelidir**
Cihaz şifrelemesi, yetkilendirme zorunlu değilse etkili değildir. Örneğin dizüstünü bilgisayarınıza giriş yapmanız veya cep telefonunuzun ekran kilidini bir PIN ile korumanız gibi...
@ -117,7 +117,7 @@ USB belleğinizi iki ayrı bölüme ayırarak bir kısmını LUKS ile şifreleyi
**NOT:**Şifresiz bölümün birinci bölümde olması gereklidir. Aksi halde Microsoft Windows cihazlar aygıtı tanımayacaktır.
Tüm belleğin LUKS ile şifrelendiği şekilde cihazınızı biçimlendirdikten sonra. Bölüm oluşturma aşamasında, LUKS bölümü oluşturmadan önce cihazı iki bölüme bölmek gereklidir. Bunun için biçimsiz sürücüde bölüm oluşturmak içn + simgesine basıp bölümlendirme menüsüne gelin.
Tüm belleğin LUKS ile şifrelendiği şekilde cihazınızı biçimlendirdikten sonra. Bölüm oluşturma aşamasında, LUKS bölümü oluşturmadan önce cihazı iki bölüme bölmek gereklidir. Bunun için biçimsiz sürücüde bölüm oluşturmak için + simgesine basıp bölümlendirme menüsüne gelin.
Şifresiz önbölüm için tercih ettiğiniz miktarı belirleyip "ileri" tıklayın.
@ -189,7 +189,7 @@ Bir süre sonra SiriKali ana ekranında aşağıdaki şekilde oluşturulmuş diz
Bağlanan bölümü çıkarmak için satıda sağ tıklayıp "unmount" seçeneğini seçin. Listeden bölümünüz eksilecektir.
SiriKali otomatik olarak ev dizininizin altında.SiriKali isminde bir noktaya yeni bölümünüzü bağlamaktadır. Bu standart noktayı ayarlardan değiştirebilir veya bağlama sırasında başka bir dizin seçebilirsiniz.
SiriKali otomatik olarak ev dizininizin altında.SiriKali isminde bir noktaya yeni bölümünüzü bağlamaktadır. Bu standart noktayı ayarlardan değiştirebilir veya bağlama sırasında başka bir dizin seçebilirsiniz.
USB belleğinizde kurulum sırasında verdiğiniz isimle yeni bir dizin oluştuğunu ve içinde saçma sapan dosyalar bulunduğunu görebilirsiniz. Bu sizin şifreli dosyalarınızın bulunduğu dizindir ve dosyalarınıza erişebilmek için SiriKali'ye bu dizini göstermeniz gerekecektir. Ana ekrandan "mount volume" seçeneğini seçerek işleme başlayın.
@ -209,7 +209,7 @@ SiriKali'nin kriptografik işlemi yapması bir süre alabilir.
Şifreleme araçları, özellikle özgür ve güvenilir olanlar, ne yazık ki haklı olarak GNU/Linux işletim sistemlerinde bulunmakta ve sadece LUKS gibi çok ender yazılımlar her dağıtımda standart olarak gelmekte. Bu sebepten neredeyse her şifreleme yazılımının bir şekilde kullanılan bilgisayarlara haricen kurulması gerekmekte.
Buna istisna olarak Veracrypt ve [Cryptomator](https://cryptomator.org/) verilebilecekse de çoğu zaman bu yazılımların bir mobil versiyonu usb bellek üzerinde bulundurulmak ve takılan cihazda çalıştırılarak deşifre işleminin gerçekleştirilmesi gerekmekte. Bu hem takılan cihazın yetkisine bağlı olarak işe yaramayabilir hem de bir binary dosyayı USB bellekte sağdan sola taşıyarak güvenlik sorunu yaratılmasına neden olur.
Buna istisna olarak Veracrypt ve [Cryptomator](https://cryptomator.org/) verilebilecekse de çoğu zaman bu yazılımların bir mobil versiyonu usb bellek üzerinde bulundurulmak ve takılan cihazda çalıştırılarak deşifre işleminin gerçekleştirilmesi gerekmekte. Bu hem takılan cihazın yetkisine bağlı olarak işe yaramayabilir hem de bir ikili(binary) dosyayı USB bellekte sağdan sola taşıyarak güvenlik sorunu yaratılmasına neden olur.
Aynı zamanda güvenilir olmayan cihazlarda hem parolanızı girmek hem de şifreli dosyalarınızı açmak onların güvenliğini ciddi oranda zedeleyecektir. Bu neden ile USB belleğinizde bulunan şifreli dosyalarınızı güvenmediğiniz cihazlarda açmanız önerilmez.
@ -233,7 +233,7 @@ Bu işlemi gerçekleştirmek için ne yazık ki uçbirim kullanmanız gerekmekte
Bu tip cihazlar her zaman cihaz üzerindeki bir donanıma bağlı olarak şifreleme yaparlar. Bu kimi tehdit modelleri için yeterli olsa bile bilmediğiniz bir donanıma ve muhtemelen zayıf bir parolanın güvenliğine kalırsınız. Şayet şifreleme sizin için küçük bir önlem ise ve usb belleğinize koşulsuz şartsız her cihazda ulaşmak istiyorsanız bu yolu kullanabilir çok önemli dosyalarınızı ayrıca şifreleyebilirsiniz.
2. Parmakizi ile çalışan bellekler gördüm bunlara ne demeli?
2. Parmakizi ile çalışan bellekler gördüm bunlara ne demeli?
Biyometrik veriler ile şifreleme güvenliği ne yazık ki kabul edilemez. Bu hem biyometrik verilerin düşük güvenlik seviyesinden kaynaklanır hem de bir saldırganın sizi kolaylıkla parmakiziniz için zorlaması veya kandırması mümkündür. Yukarıdaki önerimiz bu durum için de geçerlidir.
@ -10,7 +10,7 @@ Cihazınızı içinde bulunduğunuz duruma göre seçmelisiniz:
#### Yüksek risk
Eğer riskiniz yüksek ise, **cep telefonunuzu hassas hiçbir şey için kullanmayın**. Bunun sebebi, tüm telefonların sizi kablosuz telefon ağına (hücresel ağ) bağlayan, "[baseband modem][]" olarak adlandırılan bir donanım içermesidir. Bu modemler özel mülktür ve uzaktan kötüye kullanılabilecek pek çok güvenlik açığı içermektedir. Bir kere aşıldıktan sonra, [baseband modem] iletişiminizi takip etmek ve kişisel verilerinizi elde etmek için kullanılabilir.
Eğer riskiniz yüksek ise, **cep telefonunuzu hassas hiçbir şey için kullanmayın**. Bunun sebebi, tüm telefonların sizi kablosuz telefon ağına (hücresel ağ) bağlayan, "[baseband modem][]" olarak adlandırılan bir donanım içermesidir. Bu modemler özel mülktür ve uzaktan kötüye kullanılabilecek pek çok güvenlik açığı içermektedir. Bir kere aşıldıktan sonra, [baseband modem] iletişiminizi takip etmek ve kişisel verilerinizi elde etmek için kullanılabilir.
[Replicant][] tamamen özgür bir Android dağıtımı olarak sadece belirli cihazlar üzerinde çalışmaktadır. Çalıştığı cihazların temel özelliği [baseband modem]'i işlemciden izole etmenin bir imkanı olmasıdır. [Replicant] aynı zamanda, cihaz üzerindeki, Wi-Fi, Bluetooth, GPS gibi donanımları özgür sürücüleri bulunmadığı için çalıştırmaz. Şayet mobil cihaz kullanmanız gerekiyorsa ve bu cihaz ile önemli veriler işleyecekseniz [Replicant] kurulu bir telefon iyi bir tercih olabilir.
@ -121,9 +121,9 @@ Daha fazla bilgi için, [Security Planner / Signal](https://securityplanner.org/
Telefonunuzun kamerası, çektiğiniz her fotoğrafa yüksek olasılıkla hassas çokça veriyi eklemektedir. İnternet'te paylaştığınız bir gönderinin nasıl kullanılacağını bilemeyeceğinizden, fotoğrafların taşıdığı kişisel veriyi paylaşmadan önce silmek iyi bir fikirdir.
Fotoğraflarınızda "geotagging" sorununu engellemek için, kamera ayarlarınızı açın ve konum bilgisini kaydetme ayarlarını kapatın.
Fotoğraflarınızda "konum etiketi(geotagging)" sorununu engellemek için, kamera ayarlarınızı açın ve konum bilgisini kaydetme ayarlarını kapatın.
Geotagging kapalı iken bile kamera yazılımınız cihazınızın modelini ve diğer potansiyel olarak hassas veriyi fotoğraflara kaydedecektir. Bu durumdan kurtulmanın en iyi yolu ayrı bir yazılımla EXIF verisini fotoğraf dosyalarından silmektir. Bu yazılımlar aynı zamanda konum bilgisini de çektiğiniz geçmiş fotoğraflardan silmek için de kullanılabilir.
Konum etiketi kapalı iken bile kamera yazılımınız cihazınızın modelini ve diğer potansiyel olarak hassas veriyi fotoğraflara kaydedecektir. Bu durumdan kurtulmanın en iyi yolu ayrı bir yazılımla EXIF verisini fotoğraf dosyalarından silmektir. Bu yazılımlar aynı zamanda konum bilgisini de çektiğiniz geçmiş fotoğraflardan silmek için de kullanılabilir.
Daha fazla bilgi için: [Fotoğraflardan EXIF üstverisini silmenin 3 yolu](https://www.makeuseof.com/tag/3-ways-to-remove-exif-metadata-from-photos-and-why-you-might-want-to/).
Boot sektöründe bulunan çekirdek ve grub yapılandırma dosyalarınından doğabilecek tehlikeleri /boot sektörünü şifreleyerek yüksek oranda bertaraf edebilirsiniz.
Boot sektöründe bulunan çekirdek ve grub yapılandırma dosyalarınızdan doğabilecek tehlikeleri /boot sektörünü şifreleyerek yüksek oranda bertaraf edebilirsiniz.
GNU/Linux dağıtımlarının kurulum aşamasında sunduğu tam disk şifreleme /boot sektörünü **şifrelemez**. Bu tercihin pratik sebepleri bulunmakla birlikte bir gün tercihen bu yapılandırmanın seçilebilmesi dağıtımlar yönünden gereklidir.
@ -24,14 +24,14 @@ Bugün iletişim için kullanılan en yaygın şifreleme yöntemi [açık anahta
Asimetrik şifreleme pek çok sistemde kullanılmakla en yaygın ve bilinen uygulaması [GnuPG](openpgp.md) ile şifreli e-posta yazışmasıdır. GPG kendini kanıtlamış çok amaçlı bir yazılım olarak pek çok amaçla şifreleme yapmak için kullanılabilir.
GnuPG gibi yazılımlar kullanıcıların anahtarlarını yönetmesini gerektirse bile günümüzde pek çok yazılım bu gerekliliği ortadan kaldırmakta. Özellikle [anlık yazışma](anlik_yazisma.md) yazılımları kullanıcılarına basit arayüzler aracılığı ile görece kolay şifreleme imkanları sunmaktadır. Arkaplanda çalışan kriptografi açık/özel anahtar ikilisine dayalı olsa da kullanıcıların bu anahtarlarla hiçbir ilgileri olmamaktadır. Bu durum kimi taraflarca güvenli yazışmayı kolaylaştırdığı için övülmekte kimileri tarafından ise kullanıcıları bilgiden yalıtarak özel sistemlere mahkum ettiği iddia edilmektedir.
GnuPG gibi yazılımlar kullanıcıların anahtarlarını yönetmesini gerektirse bile günümüzde pek çok yazılım bu gerekliliği ortadan kaldırmakta. Özellikle [anlık yazışma](anlik_yazisma.md) yazılımları kullanıcılarına basit arayüzler aracılığı ile görece kolay şifreleme imkanları sunmaktadır. Arkaplanda çalışan kriptografi açık/özel anahtar ikilisine dayalı olsa da kullanıcıların bu anahtarlarla hiçbir ilgileri olmamaktadır. Bu durum kimi taraflarca güvenli yazışmayı kolaylaştırdığı için övülmekte kimileri tarafından ise kullanıcıları bilgiden yalıtarak özel sistemlere mahkum ettiği iddia edilmektedir.
### Şifreli yazışmaya giriş yapmak için öneriler
Şifreleme teknolojileri çağdaş yaşamın en güvenli iletişim imkanlarını sağlayacak olsa da kimi zaman zorluklar ve anlaşılmazlıklar da getirebilmektedir. Şayet güvenliğinizi şifreleme teknolojileri ile sağlamaya hazırlanıyorsanı aşağıdaki önerilerimizi aklınızda tutmanızı dileriz:
Şifreleme teknolojileri çağdaş yaşamın en güvenli iletişim imkanlarını sağlayacak olsa da kimi zaman zorluklar ve anlaşılmazlıklar da getirebilmektedir. Şayet güvenliğinizi şifreleme teknolojileri ile sağlamaya hazırlanıyorsanız aşağıdaki önerilerimizi aklınızda tutmanızı dileriz:
* __Kendinizi adamaya hazır olun__: Şifreleme teknolojileri, pek çok insan için hiç duyulmamış terimler ve becerileri de yanında getirmektedir. Şayet kullanıcısına kolaylık(!) sunan bir yazılım kullanmıyoranız bu jargon ve becerileri de elde etmeniz gerekecektir. Hali ile okumaya ve öğrenmeye zaman ve emek ayırmaya hazır olmalısınız. Aynı zamanda edindiğiniz deneyimi çevrenizle paylaşıp başkaca insanların güvenlik süreçlerini kolaylaştırabilirsiniz.
* __Kendinizi adamaya hazır olun__: Şifreleme teknolojileri, pek çok insan için hiç duyulmamış terimler ve becerileri de yanında getirmektedir. Şayet kullanıcısına kolaylık(!) sunan bir yazılım kullanmıyorsanız bu jargon ve becerileri de elde etmeniz gerekecektir. Hali ile okumaya ve öğrenmeye zaman ve emek ayırmaya hazır olmalısınız. Aynı zamanda edindiğiniz deneyimi çevrenizle paylaşıp başkaca insanların güvenlik süreçlerini kolaylaştırabilirsiniz.
* __Şifreli arkadaşlar edinin__: Komik gelse de çoğu zaman şifreli iletişim yapmanın en zor tarafı konuşacak birini bulmaktır. Günümüzde şifreli iletişim teknolojileri yaygınlık kazansa da hala [özür olmayan yazılımlar](https://oyd.org.tr/yazilar/ozgur-yazilim/) kullananlar çoğunlukta. Bu sebepten çevrenize yardım ederek sizinle ve başkaları ile güvenli yazışmalarını sağlamak zorunda kalabilirsiniz.
Bir zamanlar İnternet üzerinden yapılan iletişimin küçük bir kısmı olan "chat" taşınabilir cihazların, özellikle mobil İnternet bağlantısının gelişmesi ile tüm günlük iletişimin en temel özelliği haline gelmiş durumda. Özellikle klasik GSM hizmeti olan SMS ve MMS'in dudak uçuklatan fiyatlarının yanında neredeyse hiçbir maliyet olmadan her türlü veriyi sorunsuzca aktarabilme gücü iletişimin yönünü anlık yazışma yönünde değiştirmiştir. Süreç, SMS fiyatlarının da maliyetiyle arasındaki farkın azalmasını beraberinde getirmiştir.
Bir zamanlar İnternet üzerinden yapılan iletişimin küçük bir kısmı olan "chat" taşınabilir cihazların, özellikle mobil İnternet bağlantısının gelişmesi ile tüm günlük iletişimin en temel özelliği haline gelmiş durumda. Özellikle klasik GSM hizmeti olan SMS ve MMS'in dudak uçuklatan fiyatlarının yanında neredeyse hiçbir maliyet olmadan her türlü veriyi sorunsuzca aktarabilme gücü iletişimin yönünü anlık yazışma yönünde değiştirmiştir. Süreç, SMS fiyatlarının da maliyetiyle arasındaki farkın azalmasını beraberinde getirmiştir.
Keza anlık yazışma yaygınlaşana kadar İnternet'te kullanılan en yaygın iletişim aracı e-posta, uzunca düşünülmüş bir mektup gibi anlık iletişim ihtiyaçlarını karşılamadığından, günlük iletişimin anlık yazışma yazılımlarına akması doğaldır. Aynı zamanda grup yazışmaları ve hiyerarşik sıralama pek çok topluluk için de örgütlenme açısından çok faydalı sonuçlar verebilmektedir.
@ -27,4 +27,4 @@ Bu durumun değişmesi gerekiyor! Hem Facebook'un elinde kullanıcılarının ve
| [OTR](otr.md) | Perfect forward secrecy (mutlak gizlilik), inkar edilebilirlik, federatif | [XMPP](https://en.wikipedia.org/wiki/XMPP)(Jabber) üzerinden her platform üzerinde kullanılabilir. 2004'ten beri kullanılmaktadır. |
| [OMEMO](./omemo.md) | Perfect forward secrecy (mutlak gizlilik), inkar edilebilirlik, federatif | OTR'nin çoklu cihaz desteği getirilmiş modern versiyonu. |
| [Signal](./signal.md) | Modern kriptografi, kullanıcı dostu arayüz, grup desteği, yaygın kullanım | Sıkça tavsiye edilen modern görünümlü bir mobil temelli yazılım. Kullanıcı sayısı giderek artmakta fakat [federasyon düşmanı](https://www.oyd.org.tr/en/articles/signal/). |
| [Silence]() | GSM ve SMS üzerinden çalışmaktadır | İnterten olmadan kullanılır |
| [Silence]() | GSM ve SMS üzerinden çalışmaktadır | İnternet olmadan kullanılır |
Doğru bir anahtar yönetiminin birkaç unsuru bulunmakta:
* __Yedekleme__ GPG ile tüm şifreleme cihazınızda gerçekleştiğinden ve sorumluluğu da size ait olduğundan, anahtarınızı bir aksilik durumunda geri verecek bir otorite(!) bulunmaz. Gizli anaharınızın yedeğini uygun şekilde almanız gereklidir.
* __Yedekleme__ GPG ile tüm şifreleme cihazınızda gerçekleştiğinden ve sorumluluğu da size ait olduğundan, anahtarınızı bir aksilik durumunda geri verecek bir otorite(!) bulunmaz. Gizli anahtarınızın yedeğini uygun şekilde almanız gereklidir.
* __Saklama__ GPG anahtarınızı yedeklediğiniz kayıt medyasının ve konumunun doğru ve ihtiyaçlarınıza uygun olarak seçilmiş olması gereklidir. Her kayıt medyasının bir tür saklama sorunu içerdiğini ve bu yedekleri kime teslim ettiğiniz veya nereye koyduğunuz gelecek için önemlidir.
* __Planlama__ GPG anahtarınızın başına gelebilecekleri düşünerek buna uygun planlama yapmanız gerekir. Aksi halde tedbirin sınırı olmayacağından gereğinden fazla çaba harcamanız mümkündür.
@ -16,8 +16,7 @@ Planlamanızı sağduyu ile yapın. Her tedbir planlaması gibi bir risk yöneti
Dizüstünüzü kaybetmeniz, sabit sürücünüzün bozulması, telefonunuzu kaybetmeniz, evinizi su basması vs..
2. Anahtarımı kaybetmeme sebep olacak tehlikelerin gerçekleşme ihtimalleri nedir?
Mesela sıklıkla seyyahat ediyorsanız ve anahtarınızın tek kopyası dizüstünüzde ise kaybetme olasılığınız yüksek
Bir afete uğrama ihtimaliniz ise düşük.
Mesela sıklıkla seyahat ediyorsanız ve anahtarınızın tek kopyası dizüstünüzde ise kaybetme olasılığınız yüksek. Bir afete uğrama ihtimaliniz ise düşük.
3. Anahtarımı kaybedersem ne kadar üzülürüm?
Tüm e-postalarınızı, dosyalarınızı anahtarınız ile şifreliyorsanız kesinlikle günlerce ağlarsınız.
@ -31,7 +30,7 @@ Bu işe ayırabilecek bir saatiniz var ise hızlıca elinizdekileri kullanabilir
Yedeklemek anlam bakımından elinizdeki bir verinin kötü bir ihtimale karşı bir kopyasının alınmasını ve saklanmasını ifade eder. GPG anahtarınızı kullanabilmek için muhtemelen bir cihazda tutuyor olacaksınız. İki veya daha fazla cihazınızda bu anahtarın olması kötü de olsa bir nevi yedekleme sayılabilir.
Şayet vaktiniz yoksa veya anahtarınız o kadar önemli değil ise basitçe anahtarınızı dilediğiniz bir kayıt medyasına kopyasını alıp evinizin bir köşesine kaldırabiliriniz. Bu her halukarda offline bir yedeğinizin bildiğiniz bir yerde durmasının rahatlığını size verir.
Şayet vaktiniz yoksa veya anahtarınız o kadar önemli değil ise basitçe anahtarınızı dilediğiniz bir kayıt medyasına kopyasını alıp evinizin bir köşesine kaldırabilirsiniz. Bu her halükarda offline bir yedeğinizin bildiğiniz bir yerde durmasının rahatlığını size verir.
Anahtarınıza önem veriyorsanız veya kaybetmenizin ciddiyeti her türlü önlemi almanızı gerektirecek düzeydeyse en az iki kopyanın mümkünse farklı kayıt ortamlarında (dvd vd usb bellek gibi) aynı tehlike modelini içermeyen farklı konumlarda (eviniz ve şehir dışındaki arkadaşınız gibi) bulundurulması gerekliliklerinizi karşılayabilir.
@ -51,7 +50,7 @@ kurulumunuza bağlı olarak size anahtarınızın parolasını soracaktır. Paro
* Kleopatra size isminizi ve e-posta adresinizi soracaktır. Burada doğru bilgiler vermek zorunda değilsiniz. __Lakin__ GnuPG insanların kimliklerini oluşturmak ve buna güven duyulmasını sağlamak amacı ile kullanılmaktadır. Bu anahtar sizin kimliğinizi ve sizi tanıyan insanların size güvenmesi demek olacağından bu anahtarla yapacağınız işlemlerin size ait olduğunu kanıtlamanızı sağlar. Bu sebep ile gerçek bilgiler kullanmanızı öneririz. **Her halde** dilediğiniz bu bilgileri değiştirmenize engel olan bir durum yok.
* Kleopatra size isminizi ve e-posta adresinizi soracaktır. Burada doğru bilgiler vermek zorunda değilsiniz. __Lakin__ GnuPG insanların kimliklerini oluşturmak ve buna güven duyulmasını sağlamak amacı ile kullanılmaktadır. Bu anahtar sizin kimliğinizi ve sizi tanıyan insanların size güvenmesi demek olacağından bu anahtarla yapacağınız işlemlerin size ait olduğunu kanıtlamanızı sağlar. Bu sebep ile gerçek bilgiler kullanmanızı öneririz. **Her halükarda** dilediğiniz bu bilgileri değiştirmenize engel olan bir durum yok.
* 'Gelişmiş Ayarlar' tıklandığında üretilecek anahtarınıza ilişkin birtakım teknik veriler karşınıza çıkacaktır. "Anahtar Malzemesi" olarak garipçe çevrilmiş bölümde kullanılacak anahtarın tipi ve boyutu girilmekte. RSA standart olmakla anahtar boyutunu en yüksek olan **4096** bit'e yükseltmeniz anahtarınızın geleceği için **hararetle** tavsiye edilir. Şayet anahtarınız ile [SSH](https://en.wikipedia.org/wiki/Secure_Shell) kullanma arzunuz varsa şu aşamada "Yetkilendirme/Authentication" kutusunu işaretleyerek devam edebilirsiniz. Geçerlilik süresi ise anahtarınızı kaybetmeniz durumunda belirli bir tarihten sonra anahtarınızın kendiliğinden kullanılmaz olmasını sağlar. O tarih geldiğinde anahtarınızı tekrar yenileyebilirsiniz. Tercihen **2-3** yıl seçmeniz önerilir.
* 'Gelişmiş Ayarlar' tıklandığında üretilecek anahtarınıza ilişkin birtakım teknik veriler karşınıza çıkacaktır. "Anahtar Malzemesi" olarak garipçe çevrilmiş bölümde kullanılacak anahtarın tipi ve boyutu girilmekte. RSA standart olmakla anahtar boyutunu en yüksek olan **4096** bit'e yükseltmeniz anahtarınızın geleceği için **hararetle** tavsiye edilir. Şayet anahtarınız ile [SSH](https://en.wikipedia.org/wiki/Secure_Shell) kullanma arzunuz varsa şu aşamada "Yetkilendirme/Authentication" kutusunu işaretleyerek devam edebilirsiniz. Geçerlilik süresi ise anahtarınızı kaybetmeniz durumunda belirli bir tarihten sonra anahtarınızın kendiliğinden kullanılmaz olmasını sağlar. O tarih geldiğinde anahtarınızı tekrar yenileyebilirsiniz. Tercihen **2-3** yıl seçmeniz önerilir.
@ -48,11 +48,11 @@ Android işletim sistemlerinde GnuPG kullanmak neredeyse diğer tüm imkanlardan
* Android mobil işletim sistemleri için [OpenKeychain](https://openkeychain.org) yazılımını [F-Droid](https://f-droid.org) reposundan veya özgür olmayan bir başka repodan indirerek telefonunuza kurun.
* OpenKeychain sizi şirin asmakilit karakteri ile karşılayacak ve anahtar kullanımı için seçenekler sunacaktır. Buradan "Anahtarımı oluştur" seçeneğini seçerek ilerleyin.
* OpenKeychain sizi şirin asmakilit karakteri ile karşılayacak ve anahtar kullanımı için seçenekler sunacaktır. Buradan "Anahtarımı oluştur" seçeneğini seçerek ilerleyin.
* OpenKeychain size adınızı veya rumuzunuzu soracaktır. Burada doğru bilgiler vermek zorunda değilsiniz. __Lakin__ GnuPG insanların kimliklerini oluşturmak ve buna güven duyulmasını sağlamak amacı ile kullanılmaktadır. Bu anahtar sizin kimliğinizi ve sizi tanıyan insanların size güvenmesi demek olacağından bu anahtarla yapacağınız işlemlerin size ait olduğunu kanıtlamanızı sağlar. Bu sebep ile gerçek bilgiler kullanmanızı öneririz. **Her halde** dilediğiniz bu bilgileri değiştirmenize engel olan bir durum yok.
* OpenKeychain size adınızı veya rumuzunuzu soracaktır. Burada doğru bilgiler vermek zorunda değilsiniz. __Lakin__ GnuPG insanların kimliklerini oluşturmak ve buna güven duyulmasını sağlamak amacı ile kullanılmaktadır. Bu anahtar sizin kimliğinizi ve sizi tanıyan insanların size güvenmesi demek olacağından bu anahtarla yapacağınız işlemlerin size ait olduğunu kanıtlamanızı sağlar. Bu sebep ile gerçek bilgiler kullanmanızı öneririz. **Her halükarda** dilediğiniz bu bilgileri değiştirmenize engel olan bir durum yok.
@ -66,7 +66,7 @@ Android işletim sistemlerinde GnuPG kullanmak neredeyse diğer tüm imkanlardan
__ÖNEMLİ NOT:__ Anahtar sunucusuna yüklediğiniz anahtarlar **SONSUZA** kadar sunucularda kalacaktır. Bu bakımdan anahtarınızı kullanacağınızdan ve/veya anahtarı iptal etmek için gerekenlere sahip olduğunuzdan emin olmadan anahtarı sunuculara göndermeyin. Gizli anahtara ve parolasına veya bir iptal sertifikasına sahip değilseniz sunucudaki anahtarlar son kullanma tarihine kadar geçerli kalır.
* Anahtarınızı üretmeye geçmeden, sağ üst köşede bulunan menüden "Anahtar yapılandırmasını değiştir" seçeneğini seçerek anahtarınızın bazı standart ayarlarını deiştirmek isteyebilirsiniz.
* Anahtarınızı üretmeye geçmeden, sağ üst köşede bulunan menüden "Anahtar yapılandırmasını değiştir" seçeneğini seçerek anahtarınızın bazı standart ayarlarını değiştirmek isteyebilirsiniz.
**Parola:** OpenKeychain üretilen anahtarlara bir parola ile korumamaktadır. Bu sebepten bir [**zarola**](https://zarola.oyd.org.tr) ile anahtarınızı şifrelemenizi öneririz.
**Alt Anahtarlar:** OpenKeychain standart olarak en yüksek güvenlikteki anahtar boyutu olan 4096 bit kullanmamakta. Bunu şifreleme hızı için yapsa da uzun vadede kullanacağınız anahtarlarınızın boyutunun 4096 bit olması uzun vadede faydalı olabilir. Dilerseniz bu aşamada SSH gibi yetkilendirme sistemlerinde kullanılmak üzere başkaca bir alt anahtar daha ekleyebilirsiniz.
@ -10,7 +10,7 @@ Anahtarın üretimi sırasında kullanılan bilgisayar çok önemli bir girdinin
[Tails rehberinin yazılmasına katkı verebilirsiniz](https://git.oyd.org.tr/oyd/guvenlik/issues/46)
Bir diğer seçenek ise anahtarınızı bir güvenlik donanımı olan [Gnupg akıllı kart](https://www.floss-shop.de/en/security-privacy/smartcards/13/openpgp-smart-card-v3.3?number=654010) veya [Yubikey](https://www.yubico.com/products/) üzerinde üretmektir. Bu yöntemin faydası güvenlik donanımından başka bilgisayarın hiçbir sistemi anahtarla temas etmemiş olacaktır. Tüm kriptografik işlemler bu cihaz üzerinde güvenli olarak gerçekleşeceğinden birden fazla cihazda güvenli şekilde anahtarınızı kullanmak da kolaylaşmaktadır. Akıllı kart üzerinde anahtar oluşturmanın kötü tarafı ise yedekleme imkanınızın olmamasıdır. Şayet kartınızı kaybeder veya bir sebepten bozarsanız anahtarınız sonsuza kadar şifrelediğiniz verilerle birlikte kaybolacaktır. Akıllı kart kullanmak ama yedek de almak istiyorsanız anahtarınızı bilgisayarda üretip ardından akıllı karta yüklemeniz de mümkündür.
Bir diğer seçenek ise anahtarınızı bir güvenlik donanımı olan [Gnupg akıllı kart](https://www.floss-shop.de/en/security-privacy/smartcards/13/openpgp-smart-card-v3.3?number=654010) veya [Yubikey](https://www.yubico.com/products/) üzerinde üretmektir. Bu yöntemin faydası güvenlik donanımından başka bilgisayarın hiçbir sistemi anahtarla temas etmemiş olacaktır. Tüm kriptografik işlemler bu cihaz üzerinde güvenli olarak gerçekleşeceğinden birden fazla cihazda güvenli şekilde anahtarınızı kullanmak da kolaylaşmaktadır. Akıllı kart üzerinde anahtar oluşturmanın kötü tarafı ise yedekleme imkanınızın olmamasıdır. Şayet kartınızı kaybeder veya bir sebepten bozarsanız anahtarınız sonsuza kadar şifrelediğiniz verilerle birlikte kaybolacaktır. Akıllı kart kullanmak ama yedek de almak istiyorsanız anahtarınızı bilgisayarda üretip ardından akıllı karta yüklemeniz de mümkündür.
[Akıllı kart ve Yubikey rehberi yazarak bu rehbere katkı verebilirsiniz](https://git.oyd.org.tr/oyd/guvenlik/issues/59)
@ -54,7 +54,7 @@ Fakat tehdit modelinize bağlı olarak daha güvenlik işlevi gösterebilecek bi
* Şifreleme anahtarınız çalınan dizüstü bilgisayarınız ile birlikte açığa çıkarsa geçmişe dönük olarak tüm iletişim ve şifreli dosyalarınızın açılması mümkündür.
* İmza anahtarınız benzer bir talihi paylaşırsa bir salırgan bu anahtarı kullanarak sizi taklit edebilir; kullandığınız amaca bağlı olarak size ait görünen metin, dosya ve kod yaratabilir.
* İmza anahtarınız benzer bir talihi paylaşırsa bir saldırgan bu anahtarı kullanarak sizi taklit edebilir; kullandığınız amaca bağlı olarak size ait görünen metin, dosya ve kod yaratabilir.
* yetkilendirme anahtarınızın ortaya çıkması bu anahtara bağlı olarak giriş yaptığınız tüm sistemlerin ele geçirilmesi anlamına gelebilir.
Ana anahtarı alt anahtarlardan ayırmanın GPG'de belirgin bir yolu bulunmamakta. Bu amacı gerçekleştirmek için biraz dolambaçlı bir yol kullanmak gerekiyor.
**ÖNEMLİ NOT:** Bu bölümde anahtar üzerinde geri döndürülemez işlemler yapılacağından ve işlemlerin bir kısmı yedekten anahtar almayı gerekli kıldığından tüm anahtarınızın yedeğni aldığınızdan emin olun.
**ÖNEMLİ NOT:** Bu bölümde anahtar üzerinde geri döndürülemez işlemler yapılacağından ve işlemlerin bir kısmı yedekten anahtar almayı gerekli kıldığından tüm anahtarınızın yedeğini aldığınızdan emin olun.
Öncelikle anahtarınızın alt anahtarlarını dışarı çıkartmanız gerekmekte. Bu aşamada anahtarın UID'sini belirtmeniz gerekmekte keza e-posta ile bu işlem gerçekleşmiyor.
[Paperbackup](https://github.com/intra2net/paperbackup), ASCII olarak kodlanmış dijital verilerin kağıt yedeklerinin kolayca çıkartılmasını sağlayan bir yazılımdır. Python ile geliştirilmiştir.
Her Python kodu gibi `paperbackup` da birtakım bağımlılıklara sahiptir. Aşağıdaki komutu çalıştırarak gereken bağımlılıkları sisteminize indirip kurabilirsiniz.
Her Python kodu gibi `paperbackup` da birtakım bağımlılıklara sahiptir. Aşağıdaki komutu çalıştırarak gereken bağımlılıkları sisteminize indirip kurabilirsiniz.
RPM kullanan dağıtımlar için (Red Hat, Fedora, CentOS vb.):
@ -48,7 +48,7 @@ Detached veya ayrık imza, imzalanan veri ile imza bloğunun ayrı dosyalar olma
`gpg --detached-sign [dosya dizini]`
Şayet imzayı metin olarak aktarmayı düşünüyorsanız `--armor` paramteresini ekleyerek base64 kodlama ile aynı işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
Şayet imzayı metin olarak aktarmayı düşünüyorsanız `--armor` parameteresini ekleyerek base64 kodlama ile aynı işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
`gpg --detached-sign --armor [dosya dizini]`
@ -64,7 +64,7 @@ GPG ile imzalanmış bir metni doğrulamak için aşağıdaki komutu kullanıp m
## Umumi anahtarları listeleme
GPG kullanımı iletişime geçeceğiniz kişilerin umumi anahtarlarını da bulundurmanızı gerektirmekte. Bu anahtarlar bir firhist gibi cihazınızda tutulmaktadır. Bunları listelemek için aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.
GPG kullanımı iletişime geçeceğiniz kişilerin umumi anahtarlarını da bulundurmanızı gerektirmekte. Bu anahtarlar bir fihrist gibi cihazınızda tutulmaktadır. Bunları listelemek için aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.
GnuPG sadece bir şifreleme aracı değil aynı zamanda bir kimlik aracıdır. Bu kriptografik imza yöntemi ile anahtarın sahibinin bir bilginin kendisine ait olduğunu kanıtlaması gibi kendisinin söylediği kişi olduğunu da kanıtlamasını sağlar. Bu neden ile GPG inkar edilebilir şifreleme sunmaz ve bu neden ile çoğu GPG kullanıcı anahtarlarında gerçek adlarını ve e-posta adreslerini bulundurur. Çünkü amaç kişinin kendini kanıtlamasıdır.
Pek çok devlet ve şirket kaynaklı kimlik yönetim sisteminin aksine GPG merkezi bir otoriteye dayanmaz. Bu neden ile herhangi bir kişi istediği isimle veya bilgiyle [bir anahtar oluşturabilir](gpg-anahtar-uretimi.md) ve bunu hiçbir sorunun sorulmadığı anahtar sunucularına yükleyebilir. Bu sebepten [tanınmış kişilerin ismine pek çok sahte anahtar bulunmakta](https://keyserver.ubuntu.com/pks/lookup?search=richard+stallman&fingerprint=on&op=index), [gerçek insanların anahtarlarında da belki binlerce sahte imza](https://keyserver.ubuntu.com/pks/lookup?search=0xF2AD85AC1E42B367&fingerprint=on&op=index) bulunmakta. Bu vahşi batı düzenine çözüm olarak kısmen daha [merkezi sistemler](https://keys.openpgp.org) ve [başkaca güven kaynakları ile desteklenmiş çözümler](wkd.md) önerilmekte ise de güven ağı hala bireyin en güçlü olduğu, en özgürlükçü sistemdir.
Pek çok devlet ve şirket kaynaklı kimlik yönetim sisteminin aksine GPG merkezi bir otoriteye dayanmaz. Bu neden ile herhangi bir kişi istediği isimle veya bilgiyle [bir anahtar oluşturabilir](gpg-anahtar-uretimi.md) ve bunu hiçbir sorunun sorulmadığı anahtar sunucularına yükleyebilir. Bu sebepten [tanınmış kişilerin ismine pek çok sahte anahtar bulunmakta](https://keyserver.ubuntu.com/pks/lookup?search=richard+stallman&fingerprint=on&op=index), [gerçek insanların anahtarlarında da belki binlerce sahte imza](https://keyserver.ubuntu.com/pks/lookup?search=0xF2AD85AC1E42B367&fingerprint=on&op=index) bulunmakta. Bu vahşi batı düzenine çözüm olarak kısmen daha [merkezi sistemler](https://keys.openpgp.org) ve [başkaca güven kaynakları ile desteklenmiş çözümler](wkd.md) önerilmekte ise de güven ağı hala bireyin en güçlü olduğu, en özgürlükçü sistemdir.
## Güven ağı nasıl kurulur
@ -48,7 +48,7 @@ Kendi güven ağınızı oluşturduktan sonra yapmanız gereken tek şey bu ağ
Neredeyse 30 yıldır hayatta olan güven ağı dünyada kabul edilmiş kimi kurallara göre işler. Bu kurallara bağlı olarak güven ağınızı oluşturmak hem sizin hem de **tüm GPG kullanıcıları için çok ama çok önemlidir.**
@ -4,7 +4,7 @@ Kmail GNU/Linux dağıtımlarında yaygın olarak kullanılan KDE masaüstü ort
## Kmail kurulumu
Kmail'i bilgisayarnıza işletim sisteminizin paket yöneticisinden kolaylıkla kurabilirsiniz. Şayet KDE masaüstü ortamını kullanmıyorsanız KDE'ye özel birtakım bağımlılıkları da indirmeniz ve kurmanız gerekeceğinden kurulum boyutunuz bir miktar büyüyebilir.
Kmail'i bilgisayarnıza işletim sisteminizin paket yöneticisinden kolaylıkla kurabilirsiniz. Şayet KDE masaüstü ortamını kullanmıyorsanız KDE'ye özel birtakım bağımlılıkları da indirmeniz ve kurmanız gerekeceğinden kurulum boyutunuz bir miktar büyüyebilir.
Bilgisayarınıza Kmail kurulumu yapmak için:
@ -37,7 +37,7 @@ Bir parola belirleyip anahtar kurulumunuzu "next" tuşu ile ilerleyerek başlata
**ÖNEMLİ NOT:** Şayet bu anahtarı kullanmaya ve saklamaya hazır değilseniz veya sadece bir deneme yapıyorsanız paroladan sonra gelen "publish this key on public key server" tıkını kaldırmanız önerilir. Keza sunucuya yüklenen GPG anahtarları bir daha silinemez sadece iptal edilebilir. Bu konuda detaylı bilgi almak için [GPG rehberine](gpg/gpg.md) danışabilirsiniz.
Ayarlarınızı tamamladıktan ve anahtarınızı belirledikten sonra Kmail sunucu ayarlarınızın bulunamamış olması durumunda yapmanız için aşağıdak seçenekler sunacaktır. Buradan Generic IMAP veya POP3 tercih edileblir.
Ayarlarınızı tamamladıktan ve anahtarınızı belirledikten sonra Kmail sunucu ayarlarınızın bulunamamış olması durumunda yapmanız için aşağıdak seçenekler sunacaktır. Buradan Generic IMAP veya POP3 tercih edilebilir.
@ -32,7 +32,7 @@ Bu noktadan sonra Mailvelop'da bir özel anahtarınız bulunmakla size gelen şi
## E-posta alan adının yetkilendirilmesi
Mailvelope hangi alan adlarında çalışacağına dair izin istemektedir. şayet önceden e-posta hizmet sağlayıcı olarak Mailvelope tarafından tanınan e-postalardan birini kullanmıyorsanız (ör: Riseup) e-postanıza tarayıcınızdan gidiğinizde Mailvelope'ı bu alan adına yetkilendirmeniz gereklidir.
Mailvelope hangi alan adlarında çalışacağına dair izin istemektedir. Şayet önceden e-posta hizmet sağlayıcı olarak Mailvelope tarafından tanınan e-postalardan birini kullanmıyorsanız (ör: Riseup) e-postanıza tarayıcınızdan gidiğinizde Mailvelope'ı bu alan adına yetkilendirmeniz gereklidir.
Bunu yapmanın en kolay yolu e-postanıza girip Mailvelope eklenti simgesine tıklayıp "Authorize this domain" tuşu ile alan adını yetkilendirmektir.
@ -17,7 +17,7 @@ OTR ile OMEMO'yu ayıran iki önemli fark vardır.
* OTR iki cihazın da oturum başlangıcında İnternet'e bağlı olmalarını gerektirmekte. Bu sebepten offline olarak atılan mesajların alıcısına ulaşması mümkün olmamakta. OMEMO ise çift anahtarlama imkanı ile offline olarak atılan mesajların sunucuda belirli bir süre saklanarak daha sonra bağlanan alıcısına gönderilmesine imkan veriyor.
* OTR insana dayalı bir güven sistemine sahip. İnsanların kişisel olmayan cihazları kullanmalarının çok yaygın olduğu dönemde iletişimde bulundukları kişilerin gerçekten iddia ettikleri kişi olduklarını doğrulanması elzem görülmüş. Bugün ise herkes kişisel cihaz sahibi ve cihazları kriptografik anahtarlar aracılığı ile doğrulamak çok daha kolay bir yöntem olduğundan OMEMO tarafından cihaza günven prensibi kabul edilmiştir.
* OTR insana dayalı bir güven sistemine sahip. İnsanların kişisel olmayan cihazları kullanmalarının çok yaygın olduğu dönemde iletişimde bulundukları kişilerin gerçekten iddia ettikleri kişi olduklarını doğrulanması elzem görülmüş. Bugün ise herkes kişisel cihaz sahibi ve cihazları kriptografik anahtarlar aracılığı ile doğrulamak çok daha kolay bir yöntem olduğundan OMEMO tarafından cihaza güven prensibi kabul edilmiştir.
## OMEMO'yu Yükleme
@ -79,7 +79,7 @@ Kayıt için (kullanıcı adı)@jabber.calyxinstitute.org alan adı kullanılabi
## Arkadaşları Doğrulama
OMEMO ile yazışmaya başlamak için öncelikle konuşma penceresinde mesja kutusunun yanındaki asma kilit sembolünden OMEMO'yu seçmekle başlayın.
OMEMO ile yazışmaya başlamak için öncelikle konuşma penceresinde mesaj kutusunun yanındaki asma kilit sembolünden OMEMO'yu seçmekle başlayın.
@ -38,7 +38,7 @@ E-posta gibi asimetrik bir iletişim yöntemini şifrelemeye çalışmanın baz
* GnuPG, kullandığınız yönteme göre e-postalarınızın başlığını **şifrelemeyebilir**. Çoğunlukla e-postanın başlığı e-postanızın içeriği hakkında çok şey söyleyebileceği için bu hususa dikkat edilmelidir. Başlıkları şifrelemek de posta kutusunda e-posta aramayı çok zor kılmaktadır. Bu bakımdan tercihin bilinçli yapılması önemlidir.
* GnuPG ile şifrelemiş olsanız dahi e-postalarınızın iletilebilmesi için birtakım bilgilerin açık olarak aktarılması gereklidir. Bunu üzerine adres ve isim yazmadığınız bir postanın iletilememesi ile kıyaslayabilirsiniz. Bu durumdan dolayı kullandığınız sunucuyu veya ağ iletişiminizi gözleyebilen biri kimlerle ilişki içinde olduğunuzu [üstveri](https://en.wikipedia.org/wiki/Metadata) (metadata) aracılığıyla öğrenebilir.
* GnuPG ile şifrelemiş olsanız dahi e-postalarınızın iletilebilmesi için birtakım bilgilerin açık olarak aktarılması gereklidir. Bunu üzerine adres ve isim yazmadığınız bir postanın iletilememesi ile kıyaslayabilirsiniz. Bu durumdan dolayı kullandığınız sunucuyu veya ağ iletişiminizi gözleyebilen biri kimlerle ilişki içinde olduğunuzu [üstveri](https://en.wikipedia.org/wiki/Metadata) (metadata) aracılığıyla öğrenebilir.
* GnuPG anahtarları uzun vadeli ve sizinle ilişkilendirilmiş anahtarlar kullanır. Bu bakımdan imzalanmış bir e-postanın kimden geldiğini inkar etmek mümkün olmadığı gibi kullanılan anahtarların bir şekilde ortaya çıkması durumunda, eski iletişimler de okunabilir hale gelecektir. Şifreli e-postaları ileride bir zaman açabilme ümidi ile saklayan bir kurum (bkz. NSA) bir gün anahtarınızın ifşa olması durumunda e-postalarınızı geriye dönük olarak okuyabilir. Bu elbette e-postaları şifrelememek için bir bahane değildir ama bazı durumlarda dikkate alınması gereken bir risktir.
@ -51,7 +51,7 @@ Bir GnuPG anahtarına olan güven tamamen o anahtarı kullanan kişinin o kişi
Güven ağı (web of trust) GnuPG'nin güven ilişkisinin temelidir. GnuPG kullanıcıları tanıdıkları ve güvendikleri kişilerin anahtarlarını imzalarlar. Bu imzalar bir süre sonra tanıdıkların tanıdıkları şekilde bir ağa dönüşür ve iki kişi birbirini tanımasa dahi bir seviyeye kadar birbirlerinin anahtarına güven duyabilirler.
Bu sistem elbette mükemmel değildir. Bugün anahtar sunucuları, özellikle tanınan kişilerin, sahte anahtarları ile doludur. Bu sahte anahtarlarda pek çok sahte imza bulmak da mümkündür. Bu sebeple [WKS](https://www.gnupg.org/documentation/manuals/gnupg/gpg_002dwks_002dserver.html) gibi sistemler görece güvenli ve kolay anahtar dağıtımı yöntemleri geliştirilmektedir. Lakin hiçbir sistem sorunsuz değildir ve anahtar güvenliğine sağduyu ile yaklaşılmalıdır.
Bu sistem elbette mükemmel değildir. Bugün anahtar sunucuları, özellikle tanınan kişilerin, sahte anahtarları ile doludur. Bu sahte anahtarlarda pek çok sahte imza bulmak da mümkündür. Bu sebeple [WKS](https://www.gnupg.org/documentation/manuals/gnupg/gpg_002dwks_002dserver.html) gibi sistemler görece güvenli ve kolay anahtar dağıtımı yöntemleri geliştirilmektedir. Lakin hiçbir sistem sorunsuz değildir ve anahtar güvenliğine sağduyu ile yaklaşılmalıdır.
[Protonmail](https://protonmail.com) şifreli bir e-posta hizmetidir. Güvenlik rehberinin detaylıca incelediği şifreli e-posta hizmet sağlayıcıları arasında Protonmail'i ayıran özellik GnuPG şifrelemenin hizmetin temelinde olmasıdır. Bu Protonmail kullanıcılarının Protonmail dışındak diğer e-posta adreslerine GnuPG şifreli e-posta atabilmelerini ve diğer e-posta adreslerinden GnuPG şifreli e-posta alıp tarayıcıdan okuyabilmelerine imkan veriyor. Bu bakımdan Protonmail kullanıcıları uçtan uca şifrelemeye sadece Protonmail kullanıcıları arasında değil tüm GnuPG kullanıcıları arasında sahip oluyorlar.
[Protonmail](https://protonmail.com) şifreli bir e-posta hizmetidir. Güvenlik rehberinin detaylıca incelediği şifreli e-posta hizmet sağlayıcıları arasında Protonmail'i ayıran özellik GnuPG şifrelemenin hizmetin temelinde olmasıdır. Bu Protonmail kullanıcılarının Protonmail dışındaki diğer e-posta adreslerine GnuPG şifreli e-posta atabilmelerini ve diğer e-posta adreslerinden GnuPG şifreli e-posta alıp tarayıcıdan okuyabilmelerine imkan veriyor. Bu bakımdan Protonmail kullanıcıları uçtan uca şifrelemeye sadece Protonmail kullanıcıları arasında değil tüm GnuPG kullanıcıları arasında sahip oluyorlar.
Protonmail kullanmak elde edebileceğiniz en güvenli GnuPG kurulumu değildir. Protonmail'e her girdiğinizde tarayıcınıza gelen javascript kodunu doğrulamanız mümkün değildir. Protonmail'in istemcileri de ne yazık ki hala özgür değil. Bunun tek istisnası smtp ile Protonmail hesabınıza bağlanmanızı sağlayan [köprü(bridge)](https://protonmail.com/bridge) yazılımı. Her ne kadar Protonmail size yukarıdaki gerekçeler ile en iyi sonucu vermeyecek de olsa, pek çok Protonmail kullanıcısı ile çokça tehdit modeline yeterli güvenli yazışma yapmak ve gerekirse diğer GnuPG kullanıcıları ile yazışmanız çok kolay. Karar size kalmış.
@ -18,7 +18,7 @@ GnuPG şifrelemesi yapmak için ilk gereken şey yazışacağınız Protonmail a
Anahtar sunucuları GnuPG kullanımının temel araçlarından biri. Bir firhist olan bu sunuculardan Protonmail'de sadece kendi anahtarlarını içerecek şekilde bir tane bulunduruyor. Protonmail'in sunucusu diğer sunucularla eşitlenmediğinden sadece bu sunucuya tam Protonmail adresi ile istek atarak cevap almanız mümkün.
Anahtar sunucuları GnuPG kullanımının temel araçlarından biri. Bir fihrist olan bu sunuculardan Protonmail'de sadece kendi anahtarlarını içerecek şekilde bir tane bulunduruyor. Protonmail'in sunucusu diğer sunucularla eşitlenmediğinden sadece bu sunucuya tam Protonmail adresi ile istek atarak cevap almanız mümkün.
[Protonmail](https://protonmail.com) şifreli bir e-posta hizmetidir. Güvenlik rehberinin detaylıca incelediği şifreli e-posta hizmet sağlayıcıları arasında Protonmail'i ayıran özellik GnuPG şifrelemenin hizmetin temelinde olmasıdır. Bu Protonmail kullanıcılarının Protonmail dışındak diğer e-posta adreslerine GnuPG şifreli e-posta atabilmelerini ve diğer e-posta adreslerinden GnuPG şifreli e-posta alıp tarayıcıdan okuyabilmelerine imkan veriyor. Bu bakımdan Protonmail kullanıcıları uçtan uca şifrelemeye sadece Protonmail kullanıcıları arasında değil tüm GnuPG kullanıcıları arasında sahip oluyorlar.
[Protonmail](https://protonmail.com) şifreli bir e-posta hizmetidir. Güvenlik rehberinin detaylıca incelediği şifreli e-posta hizmet sağlayıcıları arasında Protonmail'i ayıran özellik GnuPG şifrelemenin hizmetin temelinde olmasıdır. Bu Protonmail kullanıcılarının Protonmail dışındaki diğer e-posta adreslerine GnuPG şifreli e-posta atabilmelerini ve diğer e-posta adreslerinden GnuPG şifreli e-posta alıp tarayıcıdan okuyabilmelerine imkan veriyor. Bu bakımdan Protonmail kullanıcıları uçtan uca şifrelemeye sadece Protonmail kullanıcıları arasında değil tüm GnuPG kullanıcıları arasında sahip oluyorlar.
Protonmail kullanmak elde edebileceğiniz en güvenli GnuPG kurulumu değildir. Protonmail'e her girdiğinizde tarayıcınıza gelen javascript kodunu doğrulamanız mümkün değildir. Protonmail'in istemcileri de ne yazık ki hala özgür değil. Bunun tek istisnası smtp ile Protonmail hesabınıza bağlanmanızı sağlayan [köprü(bridge)](https://protonmail.com/bridge) yazılımı. Her ne kadar Protonmail size yukarıdaki gerekçeler ile en iyi sonucu vermeyecek de olsa, pek çok Protonmail kullanıcısı ile çokça tehdit modeline yeterli güvenli yazışma yapmak ve gerekirse diğer GnuPG kullanıcıları ile yazışmanız çok kolay. Karar size kalmış.
@ -10,7 +10,7 @@ Protonmail kullanmak elde edebileceğiniz en güvenli GnuPG kurulumu değildir.
GnuPG şifrelemesi yapmak için ilk gereken şey yazışacağınız Protonmail adresine ait anahtarı elde etmek. Bunun için;
* Yazıştığınız kişiden anahtarını e-posta ekine koymasını isteyebilirsiniz. Bu durumda gelen anahtarı import edip hiç sorun çekmeden kullanmaya başlayabilirsiniz.
* Yazıştığınız kişiden anahtarını e-posta ekine koymasını isteyebilirsiniz. Bu durumda gelen anahtarı içeri aktarıp hiç sorun çekmeden kullanmaya başlayabilirsiniz.
* E-posta şifreli ise arkanıza yaslanıp şifreli cevap verebilirsiniz. Keza Enigmail otomatik olarak şifreli gelen e-postanın anahtarını bulacaktır.
@ -18,7 +18,7 @@ GnuPG şifrelemesi yapmak için ilk gereken şey yazışacağınız Protonmail a
Anahtar sunucuları GnuPG kullanımının temel araçlarından biri. Bir firhist olan bu sunuculardan Protonmail'de sadece kendi anahtarlarını içerecek şekilde bir tane bulunduruyor. Protonmail'in sunucusu diğer sunucularla eşitlenmediğinden sadece bu sunucuya tam Protonmail adresi ile istek atarak cevap almanız mümkün.
Anahtar sunucuları GnuPG kullanımının temel araçlarından biri. Bir fihrist olan bu sunuculardan Protonmail'de sadece kendi anahtarlarını içerecek şekilde bir tane bulunduruyor. Protonmail'in sunucusu diğer sunucularla eşitlenmediğinden sadece bu sunucuya tam Protonmail adresi ile istek atarak cevap almanız mümkün.
@ -40,7 +40,7 @@ Uçtan uca şifreli e-posta hizmeti veren şirketler her kullanıcısı için ü
* Devletlerden gelen taleplere şirketlerin sağlayabileceği sadece üstveri, anahtarın şifreli hali ve şifreli yazışmalar olmaktadır.
Her ne kadar anahtarın üretimi ve hizmetin kullanımı için gereken yazılımlar "özgür" ve tarayıcıda yerel olarak çalışsa da her giriş yaptığınızda tarayıcınıza yüklenen javascript kodunun doğruluğunu denetleme imkanının olmayışı ve her halukarda şifreli de olsa gizli anahtarınızın şirketin sunucusuna yüklenmesi ile [bruteforce](https://en.wikipedia.org/wiki/Brute-force_attack) saldırılara imkan vermesi tatsız sonuçlardır. Sayılan sebepler ile belirli bir güvenin hizmet sağlayana aktarıldığı ve bu **güvenin haksız çıkması** ihtimalinin değerlendirilmesi önemlidir.
Her ne kadar anahtarın üretimi ve hizmetin kullanımı için gereken yazılımlar "özgür" ve tarayıcıda yerel olarak çalışsa da her giriş yaptığınızda tarayıcınıza yüklenen javascript kodunun doğruluğunu denetleme imkanının olmayışı ve her halükarda şifreli de olsa gizli anahtarınızın şirketin sunucusuna yüklenmesi ile [kaba kuvvet(bruteforce)](https://en.wikipedia.org/wiki/Brute-force_attack) saldırılarına imkan vermesi tatsız sonuçlardır. Sayılan sebepler ile belirli bir güvenin hizmet sağlayana aktarıldığı ve bu **güvenin haksız çıkması** ihtimalinin değerlendirilmesi önemlidir.
Uçtan uca şifreli e-posta hizmeti veren en tanınmış iki isim [Tutanota](https://tutanota.com) ve [Protonmail](https://protonmail.com) idir. Benzer hizmetler vermelerine rağmen bu amaçla kullandıkları teknolojiler ve yaklaşımlar bir hayli farklıdır.
@ -56,7 +56,7 @@ Teoride her iki şirket de anonim üyelik veriyor ve cryptoparalar ile ödeme ka
#### Fiyat
Protonmail'in gün itibari ile en ucuz ücretli üyeliği 4 Avro/aylık olmakla ayda 1 Avro'ya hizmet veren Tutanotaya göre 4 kat daha pahalı durumda. Protonmail bunu nükleer sığınaklarının maliyetine ve İsviçre'de bulunmalarına bağlamakta. Tutanota ise Almanya'da çeşitli veri merkezlerinde sunuuclarını çalıştırmakta. Fiyatlandırma konusundaki inandırıcılık kullanıcıya kalmış durumda.
Protonmail'in gün itibari ile en ucuz ücretli üyeliği 4 Avro/aylık olmakla ayda 1 Avro'ya hizmet veren Tutanotaya göre 4 kat daha pahalı durumda. Protonmail bunu nükleer sığınaklarının maliyetine ve İsviçre'de bulunmalarına bağlamakta. Tutanota ise Almanya'da çeşitli veri merkezlerinde sunucularını çalıştırmakta. Fiyatlandırma konusundaki inandırıcılık kullanıcıya kalmış durumda.
Android veya IOS çalıştıran cihazlarda Signal kullanmak, herhangi bir yazılımı kurmak kadar kolaydır. Playstore veya Appstore'dan arama yapıp Signal'i kurabilirsiniz.
Bu şekilde kurulum yaptığınız durumda Signal'in Google'ın bildirim ve harita hizmetlerine ait bağımlılıklarını içeren versiyonunu kuracağınızı aklınızda bulundurmalısınız. Ne yazık ki Signal bu bağımlılıkları kullanmakta israr ettiği ve belirli yazılım özgürlüklerini göz ardı ettiğinden F-droid depolarında yer bulmamakta. Bu yüzden Android versiyonunun [APK](https://signal.org/android/apk/) kurulum dosyasını indirmelisiniz. **MUTLAKA** indirdiğiniz dosyanın parmak izi doğrulamasını yapın. Bunun için bir GNU/Linux bilgisayarda uç birimde aşağıdaki komutu çalıştırarak Signal'in indirme sayfasında verdiği parmak izi karşılaştırılabilir;
Bu şekilde kurulum yaptığınız durumda Signal'in Google'ın bildirim ve harita hizmetlerine ait bağımlılıklarını içeren versiyonunu kuracağınızı aklınızda bulundurmalısınız. Ne yazık ki Signal bu bağımlılıkları kullanmakta ısrar ettiği ve belirli yazılım özgürlüklerini göz ardı ettiğinden F-droid depolarında yer bulmamakta. Bu yüzden Android versiyonunun [APK](https://signal.org/android/apk/) kurulum dosyasını indirmelisiniz. **MUTLAKA** indirdiğiniz dosyanın parmak izi doğrulamasını yapın. Bunun için bir GNU/Linux bilgisayarda uç birimde aşağıdaki komutu çalıştırarak Signal'in indirme sayfasında verdiği parmak izi karşılaştırılabilir;
@ -34,9 +34,9 @@ Flatpak kullananlar dağıtımlarından bağımsız olarak Signal masaüstü ist
## İpuçları ve Öneriler
* Signal mahremiyet vaadeden bir platform değildir. Tüm kullanıcılarını, kimliklerine sıkı sıkıya bağlı ve anonimlikten uzak cep telefonu numarası ile tanımlar. Telefon numarası anonimliğin güvenlik için gerektiği durumlarda ciddi tehlikeli bir veridir. Bu bakımdan Signal'den beklentiniz anonimlik olmamalıdır.
* Signal mahremiyet vadeden bir platform değildir. Tüm kullanıcılarını, kimliklerine sıkı sıkıya bağlı ve anonimlikten uzak cep telefonu numarası ile tanımlar. Telefon numarası anonimliğin güvenlik için gerektiği durumlarda ciddi tehlikeli bir veridir. Bu bakımdan Signal'den beklentiniz anonimlik olmamalıdır.
* Signal'i kullandığınız kişiler ile anahtarlarınızı doğrulamazsanız şifrelemenin güvenliğini ciddi miktarda zayıflatmış olursunuz. Bu tip saldırılar hem [devletler tarafından](https://yro.slashdot.org/story/18/11/07/2156241/police-decrypt-258000-messages-after-breaking-pricey-ironchat-crypto-app) hem de kötücül amaçlı bireyler tarafından gerçekleştirilebilmekte. Konuşma penceresinde kişi ismine tıkladıktan sonra açılan menünün en altında "Güvenlik numarasını görüntüle" bölümündeki numaraları **SIGNAL HARİCİ** bir kanaldan doğrulayabilir. Yanyana iken gösterilen karekodu taratarak doğrulama yapabilirsiniz.
* Signal'i kullandığınız kişiler ile anahtarlarınızı doğrulamazsanız şifrelemenin güvenliğini ciddi miktarda zayıflatmış olursunuz. Bu tip saldırılar hem [devletler tarafından](https://yro.slashdot.org/story/18/11/07/2156241/police-decrypt-258000-messages-after-breaking-pricey-ironchat-crypto-app) hem de kötücül amaçlı bireyler tarafından gerçekleştirilebilmekte. Konuşma penceresinde kişi ismine tıkladıktan sonra açılan menünün en altında "Güvenlik numarasını görüntüle" bölümündeki numaraları **SIGNAL HARİCİ** bir kanaldan doğrulayabilir. Yanyana iken gösterilen karekodu taratarak doğrulama yapabilirsiniz.
[SMS veya kısa mesaj servisi](https://en.wikipedia.org/wiki/Short_Message_Service) cep telefonlarına gelen ilk yazılı iletişim sistemidir. Bu amaçla günümüzde artık kişiler arasındaki iletişim için pek kullanılmasa da GSM sistemleri tarafından hala desteklenmekte ve [2FA](/beseri_guvenlik/2fa.md) için sıklıkla kullanılmaktadır.
SMS'ler operatörlerin elinde bulunan anahtarlarla telefon ile baz istasyonu arasında şifrelenmektedir. Lakin anahtar kullanıcının kontorlünde olmadığından uçtan uca şifrelemenin sağlayacağı güvenliği veya operatör ile uyması gereken kanunlara karşı mahremiyeti sunamayacaktır. [Aynı zamanda GSM ağındaki SMS şifrelemenin dayanıklılığı da şüphelidir.](https://www.schneier.com/blog/archives/2019/11/eavesdropping_o_8.html)
SMS'ler operatörlerin elinde bulunan anahtarlarla telefon ile baz istasyonu arasında şifrelenmektedir. Lakin anahtar kullanıcının kontrolünde olmadığından uçtan uca şifrelemenin sağlayacağı güvenliği veya operatör ile uyması gereken kanunlara karşı mahremiyeti sunamayacaktır. [Aynı zamanda GSM ağındaki SMS şifrelemenin dayanıklılığı da şüphelidir.](https://www.schneier.com/blog/archives/2019/11/eavesdropping_o_8.html)
## SMS şifreleme gerekli midir
@ -33,7 +33,7 @@ Sonrasında size gelen mesajlara iletildi raporu gönderip gördermemek konusund
Ardından Silence sizi ana ekranı ile başbaşa bırakacaktır. Bu noktadan sonra kimi ayarlara müdahale edebilir ve yazılımı tanımaya başlayabilirsiniz. Ana ekrande 3 adet düğme bulunur.
Ardından Silence sizi ana ekranı ile başbaşa bırakacaktır. Bu noktadan sonra kimi ayarlara müdahale edebilir ve yazılımı tanımaya başlayabilirsiniz. Ana ekrande 3 adet düğme bulunur.
@ -51,7 +51,7 @@ Mahremiyet (privacy) ayarları da Silence'ın kullanımına ilişkin önemli aya
Menü de "kimlik anahtarınız" (Your Identity Key) menüsünde, Silence'ın SMS'lerinizi şifrelemekte kullandığı anahtarın parmak izini bulabilirsiniz. Bu parmakizi sizi tanımlamakta ve Silence ile şifreli yazıştığınız kişiler bu anahtara güvenmektedirler. Bu kimlik bilgisini web sitenizde yayınlayabilir, çevrenize çeşitli kanallardan duyurabilirsiniz. Böylece size ilk defa şifreli SMS atacaklar yazışmanın güvenli olduğunu doğrulayabilir. Bu anahtar telefonunuzu değiştirmeniz, yeniden kurmanız veya Silence'ı yedeklemeden kaldırmanız durumunda **kaybolacaktır.** Bu neden ile şifreli bir yedeği dışa aktarıp güvenli şekilde saklayarak anahtarınızı koruyabilirsiniz.
Menü de "kimlik anahtarınız" (Your Identity Key) menüsünde, Silence'ın SMS'lerinizi şifrelemekte kullandığı anahtarın parmak izini bulabilirsiniz. Bu parmakizi sizi tanımlamakta ve Silence ile şifreli yazıştığınız kişiler bu anahtara güvenmektedirler. Bu kimlik bilgisini web sitenizde yayınlayabilir, çevrenize çeşitli kanallardan duyurabilirsiniz. Böylece size ilk defa şifreli SMS atacaklar yazışmanın güvenli olduğunu doğrulayabilir. Bu anahtar telefonunuzu değiştirmeniz, yeniden kurmanız veya Silence'ı yedeklemeden kaldırmanız durumunda **kaybolacaktır.** Bu neden ile şifreli bir yedeği dışa aktarıp güvenli şekilde saklayarak anahtarınızı koruyabilirsiniz.
Karşınıza gelen ekranda kişinin isminin yanında bulunan açık konumdaki asmakilit sembolüne tıklayın ve ardından "Güvenli oturum başlat" (start secure session) düğmesine tıklayın.
Karşınıza gelen ekranda kişinin isminin yanında bulunan açık konumdaki asmakilit sembolüne tıklayın ve ardından "Güvenli oturum başlat" (start secure session) düğmesine tıklayın.
Gelen soruyu "evet" olarak cevaplamanız durumunda Silence karşı tarafa anahtar değişimi için bir SMS gönderecektir. Konuşmak istediğiniz kişi Silence kullanıyor ise kendisine sizin onun ile güvenli oturum başlatmak istediğinize dair bir bildirim düşecektir. Kişinin bu bildirimi olumlu cevaplaması ile size anahtar değişimini tamamlayacak bir SMS gelecek ve kişinin isminin yanındaki asmakilit sembolü kapalı konuma geçecektir.
Gelen soruyu "evet" olarak cevaplamanız durumunda Silence karşı tarafa anahtar değişimi için bir SMS gönderecektir. Konuşmak istediğiniz kişi Silence kullanıyor ise kendisine sizin onun ile güvenli oturum başlatmak istediğinize dair bir bildirim düşecektir. Kişinin bu bildirimi olumlu cevaplaması ile size anahtar değişimini tamamlayacak bir SMS gelecek ve kişinin isminin yanındaki asmakilit sembolü kapalı konuma geçecektir.
## Anahtarların doğrulanması
Her uçtan uca şifreleme aracında olduğu gibi Silence kullanırken de konuştuğunuz kişiler ile anahtarlarınızı **mutlaka** doğrulamalısınız. Aksi halde iletişimizin arasına giren kötü niyetli bir kişinin iletişiminizi **[takip edebilir veya dilediği gibi değiştirebilir](https://en.wikipedia.org/wiki/Man-in-the-middle_attack).** Bunu engellemek için konuştuğunuz kişinin bölümüne gelip asmakilit simgesine tıklayıp "verify identity" (kimlik doğrula) bölümünü açıp ilgili alandaki size ve karşı tarafa ait anahtarların doğru olduğunu kontrol etmelisiniz.
Her uçtan uca şifreleme aracında olduğu gibi Silence kullanırken de konuştuğunuz kişiler ile anahtarlarınızı **mutlaka** doğrulamalısınız. Aksi halde iletişimizin arasına giren kötü niyetli bir kişinin iletişiminizi **[takip edebilir veya dilediği gibi değiştirebilir](https://en.wikipedia.org/wiki/Man-in-the-middle_attack).** Bunu engellemek için konuştuğunuz kişinin bölümüne gelip asmakilit simgesine tıklayıp "verify identity" (kimlik doğrula) bölümünü açıp ilgili alandaki size ve karşı tarafa ait anahtarların doğru olduğunu kontrol etmelisiniz.
Bunu doğrulamayı tercihen sesli bir iletişim kanalı üzerinden yapabilirsiniz. GSM araması yerine [signal](signal.md) veya Jitsi araması yaparak daha güvenli bir doğrulama gerçekleştirebilirsiniz. Her halukarda en iyisi bu karşılaştırmayı yüzyüze yapmaktır. Bu durumda anahtarların göründüğü ekranın sağ üst köşesindeki karekod okutma imkanı çok kolaylık sağlayacaktır. Açılan menüden kendi anahtarınızı karekod olarak göstermeyi veya karşı tarafın karekodunu taramayı seçebilirsiniz.
Bunu doğrulamayı tercihen sesli bir iletişim kanalı üzerinden yapabilirsiniz. GSM araması yerine [signal](signal.md) veya Jitsi araması yaparak daha güvenli bir doğrulama gerçekleştirebilirsiniz. Her halükarda en iyisi bu karşılaştırmayı yüz yüze yapmaktır. Bu durumda anahtarların göründüğü ekranın sağ üst köşesindeki karekod okutma imkanı çok kolaylık sağlayacaktır. Açılan menüden kendi anahtarınızı karekod olarak göstermeyi veya karşı tarafın karekodunu taramayı seçebilirsiniz.
Bu noktadan sonra Silence anahtar değişimi yaptığınız kişi ile şifreli olarak SMS alıp gönderecektir. Siz ise bu durumu asmakilit sembolünden başka hiçbir noktada fark etmeyecek ve rahatlık içinde iletişiminizi sürdürebileceksiniz.
Bu noktadan sonra Silence anahtar değişimi yaptığınız kişi ile şifreli olarak SMS alıp gönderecektir. Siz ise bu durumu asmakilit sembolünden başka hiçbir noktada fark etmeyecek ve rahatlık içinde iletişiminizi sürdürebileceksiniz.
Alıcınızın kullandığı anahtarda belirttiği e-posta adresini girip "enter" tuşuna basın ve başka bir alıcı yok ise tekrar gelen ekrande bir adres girmeden "enter" tuşlayın.
Alıcınızın kullandığı anahtarda belirttiği e-posta adresini girip "enter" tuşuna basın ve başka bir alıcı yok ise tekrar gelen ekranda bir adres girmeden "enter" tuşlayın.
Terminal sizi yanıp sönen imleci ile karşılayacaktır. Buraya mesajınızı yazın veya kopyalayın. Her şeyin yerinde göründüğünü düşündüğünüzde aşağıdaki tuş kombinasyonu ile işlemi tamamlayın.
