@ -44,7 +44,6 @@ Alternatif olarak, Firefox'un, Tor Projesi tarafından daha güvenli ve anonim o
### Varsayılan arama motorunuzu değiştirin
### Varsayılan arama motorunuzu değiştirin
Yine tercihlerden "Arama" kısmına gelin. Varsayılan arama motoru olarak [duckduckgo.com](https://duckduckgo.com)'u seçin. Riseup arama motoru olarak DuckDuckGo'yu öneriyor. [Masaüstü](https://duck.co/help/desktop/adding-duckduckgo-to-your-browser) veya [mobil](https://duck.co/help/mobile) tarayıcılar için kurulum talimatlarını inceleyin.
Yine tercihlerden "Arama" kısmına gelin. Varsayılan arama motoru olarak [duckduckgo.com](https://duckduckgo.com)'u seçin. Riseup arama motoru olarak DuckDuckGo'yu öneriyor. [Masaüstü](https://duck.co/help/desktop/adding-duckduckgo-to-your-browser) veya [mobil](https://duck.co/help/mobile) tarayıcılar için kurulum talimatlarını inceleyin.
@ -58,7 +57,6 @@ Eklentiler aksi belirtilmedikçe Firefox ve Chrome ile uyumludur.
Aşağıdaki eklentiler, herkesin sürekli olarak kullanmasını önerdiğimiz başlıca eklentilerdir. Stabil ve açık kaynak olan bu eklentiler, web sitelerinin bozulmasına çok nadir sebep olurlar.
Aşağıdaki eklentiler, herkesin sürekli olarak kullanmasını önerdiğimiz başlıca eklentilerdir. Stabil ve açık kaynak olan bu eklentiler, web sitelerinin bozulmasına çok nadir sebep olurlar.
|||
|||
|---|---|
|---|---|
||[uBlock Origin](https://github.com/gorhill/uBlock) ([Chrome](https://chrome.google.com/webstore/detail/ublock-origin/cjpalhdlnbpafiamejdnhcphjbkeiagm), [Firefox](https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/addon/ublock-origin/)) reklam ve takipçi ağların çoğunu engeller. Adblock Plus veya Disconnect'e benzerdir ama daha iyi ve daha hızlı çalışır.|
||[uBlock Origin](https://github.com/gorhill/uBlock) ([Chrome](https://chrome.google.com/webstore/detail/ublock-origin/cjpalhdlnbpafiamejdnhcphjbkeiagm), [Firefox](https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/addon/ublock-origin/)) reklam ve takipçi ağların çoğunu engeller. Adblock Plus veya Disconnect'e benzerdir ama daha iyi ve daha hızlı çalışır.|
@ -100,3 +98,75 @@ Popüler olmalarına rağmen, bu eklentileri kullanmaktan kaçınmanızı öneri
* [Adblock Plus](https://adblockplus.org/) reklam ve takipçileri engellemek için en iyi eklentilerden biriydi. Ancak, şu an reklamverenlerin kendi filtrelerini atlamaları için bir rüşvet programı yürütüyorlar. Ayrıca, uBlock kullandığı teknoloji açısından daha iyidir.
* [Adblock Plus](https://adblockplus.org/) reklam ve takipçileri engellemek için en iyi eklentilerden biriydi. Ancak, şu an reklamverenlerin kendi filtrelerini atlamaları için bir rüşvet programı yürütüyorlar. Ayrıca, uBlock kullandığı teknoloji açısından daha iyidir.
* [Disconnect](https://disconnect.me/disconnect) uBlock gibi çalışır ve kaynağı açıktır. uBlock kullanıyorsanız, uBlock'ta olmayan bazı görselleştirmeler sunmasına rağmen Disconnect gereksizdir.
* [Disconnect](https://disconnect.me/disconnect) uBlock gibi çalışır ve kaynağı açıktır. uBlock kullanıyorsanız, uBlock'ta olmayan bazı görselleştirmeler sunmasına rağmen Disconnect gereksizdir.
* [Ghostery](https://www.ghostery.com) uBlock gibi çalışır, ancak varsayılan olarak pek çok takipçiye izin verir ve kaynak kodu özel mülktür.
* [Ghostery](https://www.ghostery.com) uBlock gibi çalışır, ancak varsayılan olarak pek çok takipçiye izin verir ve kaynak kodu özel mülktür.
## Firefox'un Ayarlarını Güçlendirmek
Firefox ne yazık ki tam anlamı ile kullanıcı güvenliğini ve mahremiyetini koruyacak ayarlarla gelmemekte. [Mozilla Vakfı](https://foundation.mozilla.org/en/) genellikle kullanıcıların kolaylık beklentileri ile en yüksek güvenlik ve mahremiyet standartları arasında bir ortayol arama çabasında bulunmakta. Bu ortayol çabasını kendi güvenliğiniz lehine çevirmek için Firefox'un kimi gizli ayarlarını düzeltmeniz gerekli. Bunun için sırası ile aşağıdaki işlemleri uygulayabilirsiniz:
Öncelikle Firefox'u çalıştırıp adres çubuğuna aşağıdaki satırı yazıp giriş yapın:
`about:config`
Sizi satırlar dolusu bir tablo ve bir arama çubuğu karşılayacak. Aşağıdaki ayarlardan düzenlemek istediklerinizi arama çubuğuna yazıp belirtilen değişikliği yapabilisiniz.
[WebRTC](https://en.wikipedia.org/wiki/WebRTC) günümüzde Jitsi gibi pek çok tarayıcı üzerinden çalışan yazılımın kullandığı bir teknoloji. Lakin aynı zamanda tasarım itibari ile tarayıcınızın cihazınıza ait gerçek IP adresini sızdırmasına da sebep olmakta. Bu sebeple özellikle VPN ve TOR kullandığınız bir kurulumda WebRTC'nin devre dışı bırakılması önem arzediyor. Kimi web yazılımlarını bu sebepten dolayı çalışmayabilir.
`media.peerconnection.enabled`
Bu satıra çift tıklayarak `false` yazmasını sağlayın
[Fingerprint veya parmakizi](https://en.wikipedia.org/wiki/Device_fingerprint#Browser_fingerprint) tarayıcıların cihaza özel yapılandırmalardan kullanıcıları takip etmeye yarayan bir yöntem. Firefox bunu varsayılan olarak engellemek üzerine ayarlı. Lakin yine de kontrol etmek isteyebilirsini.
`privacy.resistfingerprinting` "true" olmalıdır.
Firefox'un doldurduğunuz formların içeriklerini hatırlayıp kaydetmesini mahremiyetiniz için tercih etmeyebilirsiniz. Keza bu bilgiler cihazınızda duracağından sizin için bir risk oluşturabilir. Bu özelliği kapatmak için aşağıdaki ayarı değiştirebilirsiniz.
`browser.formfill.enable` "false" olmalıdır.
Web'de gezindiğiniz sayfaların cihazınızın konumuna erişmesi sizin için bir mahremiyet riski olabilir. Firefox'un bu talepleri kendiliğinden berteraf etmesi için aşağıdaki ayarı değiştirebilirsiniz.
`geo.enabled` "false" olmalıdır.
Telemetri tarayıcınızın kimi eylemlerini bildirmesine sebep olabilir. Bu girdiğiniz sitelerin sizin hakkınızda bilgi edinmesine ve sizi takip etmelerini sağlayabilir. Bu telemetrileri kapatmanız tavsiye edilir. Aşağıdaki satırları bulup "false" olarak işaretleyebilirsiniz.
Firefox tarama deneyiminizi iyileştirmek için çeşitli içerikleri siz açıkça talep etmeseniz de yüklemeye çalışabilir veya tarama geçmişinizi girdiğiniz sitelere iletebilir. Bu hareketlerinizi ifşa ettiğinden mahremiyetiniz için bir sakınca oluşturabilir. Bu ayarları değiştirerek Firefox'un sadece talep ettiğiniz içeriklere erişmesini sağlayabilirsiniz.
`network.dns.disableprefetch` "true" olmalıdır.
`network.prefetch-next` "false" olmalıdır.
`dom.webnotifications.enabled` "false olmalıdır.
`network.http.sendRefererHeader` "0" olmalıdır.
`security.ssl.disable_session_identifiers` arama çubuğuna yazdıktan sonra "bolean" seçeneğini seçip + simgesine tıklayın ve değerin "true" olduğunu kontrol edin.
İnternetin ve Web'in temel şifreleme teknolojisi olan [TLS](https://en.wikipedia.org/wiki/Transport_Layer_Security) pek çok geçmişten kalan ve artık güvenli sayılmayan bağlantı standardını hala yaşatmaktadır. Eski sistemlerin desteklenmesi için süren bu uygulama sizin için bir güvenlik riski teşkil edebilir. Bu ayarları değiştirdiğinizde pek çok büyük şirketin ve kimi devlet kurumlarının sitelerinin çalışmaması sonucu ile karşılaşabilirsiniz. Güvenli bağlantı kurmayan bu sitelere erişmek için bu ayarları geçici olarak kaldırmanız gerekebilir.
`security.ssl3.rsa_des_ede3_sha` "false" olmalıdır.
`security.ssl.require_safe_negotiation` "true olmalıdır.
`security.tls.version.min` "3" değerinde olmalıdır.
`security.tls.enable_0rtt_data` "false" olmalıdır. Bu değer ile her şifreli bağlantı ile yeni bir anahtar oluşturulur.
[WebGL](https://en.wikipedia.org/wiki/WebGL) Web yazılımlarının cihazınızın grafik işlemcisine erişebilmesini sağlayan bir teknoloji. Bu çeşitli güvenlik sorunlarını da birlikte getirdiğinden bu ayarı kapatmanız güvenliğinizi arttırabilir.
`webgl.disabled` "true" olmalıdır.
Tarayıcınızın bilgisayarınızın batarya durumunu ziyaret ettiğiniz web sitelerine iletmesinin bir anlamı var mı gerçekten?
VPN temel olarak iki yerel ağ üzerinde güvensiz İnternet bağlantısı üzerinden birbirine güvenli şekilde bağlanabilmesi için geliştirilmiş bir teknolojidir. Basitçe iki bilgisayarın birbirine şifrelenmiş bir kanal üzerinden bağlanmasını sağlar. Temel olarak şirketlerin ağ altyapılarına uzaktan güvenli erişim için tasarlanmış olmasına rağmen günümüzde en yaygın kullanımı kullanıcıları tehlikeli ağlardan güvenli şekilde İnternet'e erişmesini sağlamak üzerinedir.
VPN temel olarak iki yerel ağın güvensiz İnternet bağlantısı üzerinden birbirine güvenli şekilde bağlanabilmesi için geliştirilmiş bir teknolojidir. Basitçe iki bilgisayarın birbirine şifrelenmiş bir kanal üzerinden bağlanmasını sağlar. Temel olarak şirketlerin ağ altyapılarına uzaktan güvenli erişim için tasarlanmış olmasına rağmen günümüzde en yaygın kullanımı kullanıcıları tehlikeli ağlardan güvenli şekilde İnternet'e erişmesini sağlamak üzerinedir.
## VPN ne işe yarar?
## VPN ne işe yarar?
@ -9,11 +8,10 @@ VPN temel olarak size şunları sağlar;
* İletişiminizi cihazınız ile VPN sağlayıcınız arasında şifreleyerek gözetime, engele veya değiştirilmeye uğramasına engel olur.
* İletişiminizi cihazınız ile VPN sağlayıcınız arasında şifreleyerek gözetime, engele veya değiştirilmeye uğramasına engel olur.
* VPN'e bağlı olduğunuz sürece sağlayıcınızın sunucusundan çıkış yapacağınız için girdiğiniz web sayfaları veya kullandığınız hizmetler VPN IP adresinizi göreceğinden kim olduğunuzu siz belirtmediğiniz sürece bilemeyecektir.
* VPN'e bağlı olduğunuz sürece VPN sağlayıcınızın sunucusundan çıkış yapacağınız için girdiğiniz web siteleri veya kullandığınız hizmetler VPN IP adresinizi göreceğinden kim olduğunuzu siz belirtmediğiniz sürece bilemeyecektir.
* VPN kimi koşullar için yeterince anonimlik sağlamamakla beraber, bağlı olduğunuz VPN sunucusundaki herkes ile aynı IP adresini paylaştığınızdan kalabalığın içine karışmış olursunuz.
* VPN kimi koşullar için yeterince anonimlik sağlamamakla beraber, bağlı olduğunuz VPN sunucusundaki herkes ile aynı IP adresini paylaştığınızdan kalabalığın içine karışmış olursunuz.
## Neden VPN kullanmalıyım?
## Neden VPN kullanmalıyım?
VPN kullanmak için çok çeşitli sebepleriniz olabilir;
VPN kullanmak için çok çeşitli sebepleriniz olabilir;
@ -22,12 +20,11 @@ VPN kullanmak için çok çeşitli sebepleriniz olabilir;
* Ağ üzerinden iletişiminizi denetleyen, takip eden, kaydeden kişilere karşı mahremiyetinizi korumak istiyorsunuzdur.
* Ağ üzerinden iletişiminizi denetleyen, takip eden, kaydeden kişilere karşı mahremiyetinizi korumak istiyorsunuzdur.
* Bağlı olduğunuz yerel ağ üzerindne size yöneltilebilecek saldırılara karşı korumaya ihtiyacınız vardır.
* Bağlı olduğunuz yerel ağ üzerinden size yöneltilebilecek saldırılara karşı korumaya ihtiyacınız vardır.
## Ücretsiz VPN olur mu?
## Ücretsiz VPN olur mu?
Türkiye'de ve dünyada yaşanan her engelleme ve sansür girişiminde akla ilk gelen şey VPN idir. Neredeyse her tavsiye ise "bedava" VPN hizmetleri üzerinden yürür. Doğal olarak çoğu insanın sansür durumunda tek amacı sansürü aşarak ihtiyaç duydukları bilgiye veya hizmete erişmek olduğundan ve VPN teknolojisi hakkında kısıtlı bilgiye sahip olmalarından dolayı, olası tehlikelerin üzerine düşünmedikleri söylenebilir. Bir VPN hizmet sağlayıcısı ona bağlı olduğunuz sürece;
Türkiye'de ve dünyada yaşanan her engelleme ve sansür girişiminde akla ilk gelen şey VPN idir. Neredeyse her tavsiye ise **bedava** VPN hizmetleri üzerinden yürür. Doğal olarak çoğu insanın sansür durumunda tek amacı sansürü aşarak ihtiyaç duydukları bilgiye veya hizmete erişmek olduğundan ve VPN teknolojisi hakkında kısıtlı bilgiye sahip olmalarından dolayı, olası tehlikelerin üzerine düşünmedikleri söylenebilir. Bir VPN hizmet sağlayıcısı sunucusuna bağlı olduğunuz sürece;
* Sizin IP adresinizi ve buna bağlı olarak konumunuzu bilebilir.
* Sizin IP adresinizi ve buna bağlı olarak konumunuzu bilebilir.
@ -37,9 +34,9 @@ Türkiye'de ve dünyada yaşanan her engelleme ve sansür girişiminde akla ilk
* Dikkatli olunmazsa kötücül bir VPN sunucusu iletişimizin arasına girip verilerinizi çalabilir, size istenmeyen reklamlar sunabilir veya cihazınıza zarar vermeye çalışabilir.
* Dikkatli olunmazsa kötücül bir VPN sunucusu iletişimizin arasına girip verilerinizi çalabilir, size istenmeyen reklamlar sunabilir veya cihazınıza zarar vermeye çalışabilir.
Bu sebeplerden ötürü VPN kullanmak hizmet sağlayıcıya bir güven gerektirir. Daha doğru bir ifade ile VPN **İnternet servis sağlayıcınıza olan güveninizi VPN sağlayıcınıza aktarır.** Nasıl ki evinizin anahtarını rastgele birine vermiyorsanız İnternet bağlantınızı da rastgele birinin eline vermemeniz gerekir. Bu sebepten ötürü İnternet hizmetlerine ilişkin **para vermiyorsanız ürün sizsiniz** sözüne dayanarak VPN'i satın almanız veya kendi sunucunuzu kurarak kullanmanız gerekir.
Bu sebeplerden ötürü VPN kullanmak hizmet sağlayıcıya bir biçimde güven gerektirir. Daha doğru bir ifade ile VPN;**İnternet servis sağlayıcınıza olan güveninizi VPN sağlayıcınıza aktarır.** Nasıl ki evinizin anahtarını rastgele birine vermiyorsanız İnternet bağlantınızı da rastgele birinin eline vermemeniz gerekir. Bu sebepten ötürü İnternet hizmetlerine ilişkin **para vermiyorsanız ürün sizsiniz** sözüne dayanarak VPN'i satın almanız veya kendi sunucunuzu kurarak kullanmanız gerekir.
Bu duruma istisna sayılabilecek birkaç örnek bulunmakta. Bu istisnalar, dünyada mahremiyet ve dijital hak mücadelesi altında olan toplulukların ücretsiz hizmetleri ve kimi güvenilir adledilen şirketin giriş seviyesi bedava verdikleri hizmetlerdir. Aşağıdaki liste dahilinde ücretsiz VPN sunan ve genel olarak güvenli görülen kurumlaır bulabilirsiniz.
Bu duruma istisna sayılabilecek birkaç örnek bulunmakta. Bu istisnalar, dünyada mahremiyet ve dijital hak mücadelesi içinde olan toplulukların ücretsiz hizmetleri ve kimi güvenilir adledilen şirketin giriş seviyesi bedava verdikleri hizmetlerdir. Aşağıdaki liste dahilinde ücretsiz VPN sunan ve genel olarak güvenli görülen kurumları bulabilirsiniz.
[Riseup](https://www.riseup.net/vpn)
[Riseup](https://www.riseup.net/vpn)
@ -47,32 +44,29 @@ Bu duruma istisna sayılabilecek birkaç örnek bulunmakta. Bu istisnalar, düny
[ProtonVPN](https://protonvpn.com)
[ProtonVPN](https://protonvpn.com)
## VPN hizmeti seçerken nelere dikkat etmeliyim?
## VPN hizmeti seçerken nelere dikkat etmeliyim?
* **[Özgür yazılım](https://oyd.org.tr/yazilar/ozgur-yazilim/)** kullanmayan hiç bir VPN sağlayıcıya güvenmeyin. VPN ile tüm ağ trafiğinizi teslim ettiğiniz bir şirketin kullandığı yazılımların sizin özgürlüğünüze karşı olması hiç güven telkin eden bir unsur değildir.
* **[Özgür yazılım](https://oyd.org.tr/yazilar/ozgur-yazilim/)** kullanmayan hiç bir VPN sağlayıcıya güvenmeyin. VPN ile tüm ağ trafiğinizi teslim ettiğiniz bir şirketin kullandığı yazılımların sizin özgürlüğünüze karşı olması hiç güven telkin eden bir unsur değildir.
* Kayıt tutmama politikası pek çok VPN servisinin iddiasıdır. Bu, sunucularına yapılan bağlantılara ilişkin kayıtların hiç tutulmadığını ifade eder. Elbette geçmişte bunun sadece bir iddia olduğu ve doğrulanamayacağını gösteren sözünü tutmamış [VPN şirketleri](https://www.comparitech.com/blog/vpn-privacy/ufo-vpn-data-exposure/) vardır. Bazı hizmet sağlayıcılar sunucularında sabit sürücü bile bulundurmadıklarını ifade etmektedir. Bu konuda diğer konularda olduğu gibi VPN sağlayıcının sözüne güvenmek zorunluluğu olduğundan daha önce devletlere bilgi sağlayıp sağlamadığına bakılması önemli olabilir. [PureVPN](https://restoreprivacy.com/vpn-logs-lies/) vakası incelemeye değer bir örnek bu konuda. Daha sonra VPN sağlayıcının geçmişi, kaç yıldır hizmette olduğu ve bağımsız birinci elden deneyim ve yorumları okumak faydalıdır.
* Kayıt tutmama politikası pek çok VPN servisinin iddiasıdır. Bu, sunucularına yapılan bağlantılara ilişkin kayıtların hiç tutulmadığını ifade eder. Elbette geçmişte bunun sadece bir iddia olduğu ve doğrulanamayacağını gösteren sözünü tutmamış [VPN şirketleri](https://www.comparitech.com/blog/vpn-privacy/ufo-vpn-data-exposure/) vardır. Bazı hizmet sağlayıcılar sunucularında sabit sürücü bile bulundurmadıklarını ifade etmektedir. Bu konuda diğer konularda olduğu gibi VPN sağlayıcının sözüne güvenmek zorunluluğu olduğundan daha önce devletlere bilgi sağlayıp sağlamadığına bakılması önemli olabilir. [PureVPN](https://restoreprivacy.com/vpn-logs-lies/) vakası incelemeye değer bir örnek bu konuda. Daha sonra VPN sağlayıcının geçmişi, kaç yıldır hizmette olduğu ve bağımsız birinci elden deneyim ve yorumları okumak faydalıdır.
* VPN sağlayıcınızın özgür yazılım olan [OpenVpn](https://openvpn.net/) desteklediğinden ve yapılandırm(config) dosyalarını sizin ile paylaştığından emin olun. Bu sayede GNU/Linux ve Android işletim sistemi sahip cihazlarınızda kolaylıkla yerleşik VPN istemcilerini kullanabilirsiniz. Bu aynı zamanda VPN sağlayıcının yazılımına mahkum kalmamanızı da garanti eder.
* VPN sağlayıcınızın özgür yazılım olan [OpenVpn](https://openvpn.net/) desteklediğinden ve yapılandırma (config) dosyalarını sizin ile paylaştığından emin olun. Bu sayede GNU/Linux ve Android işletim sistemi sahip cihazlarınızda kolaylıkla yerleşik VPN istemcilerini kullanabilirsiniz. Bu imkan aynı zamanda VPN sağlayıcının yazılımına mahkum kalmamanızı da garanti eder.
* ABD, Birleşik Krallık ve Almanya gibi ülkelerin Internet kullanıcılarını gözetlemek ve profillemek için çokça çabaya giriştiği ve yasal(!) imkanları kullanarak pek çok şirketten zorla veri aldığı bilinmektedir. Bu bakımdan VPN sağlayıcınızın bu konuda kötü bir geçmişi olmayan ve hukuki güvenlik bakımından iyi sayılan ülkelerden seçmeniz kesinlikle tavsiye edilir.
* ABD, Birleşik Krallık ve Almanya gibi ülkelerin Internet kullanıcılarını gözetlemek ve profillemek için çokça çabaya giriştiği ve yasal(!) imkanları kullanarak pek çok şirketten zorla veri aldığı bilinmektedir. Bu bakımdan VPN sağlayıcınızın bu konuda kötü bir geçmişi olmayan ve hukuki güvenlik bakımından iyi sayılan ülkelerden seçmeniz kesinlikle tavsiye edilir. Hollanda veri merkezlerinin hızından dolayı, İsviçre'de AB hukuk sisteminin dışında ve mahremiyet yanlısı sağlam hukuk sisteminden dolayı tercih edilmektedir.
* VPN sağlayıcınızın mutlaka bağlantı için farklı protokollere izin verdiğinden emin olun. Çoğu VPN engellemesi standart portlar ve protokollere yönelir. Şayet elinizde geniş bir bağlantı imkanı olursa bu tip yasakları aşmanız çok kolaylaşacaktır. Bunlar arasında en önemlileri [SSL tünelleme](https://en.wikipedia.org/wiki/Secure_Socket_Tunneling_Protocol), [SSH tünelleme](https://en.wikipedia.org/wiki/Tunneling_protocol#Secure_Shell_tunneling) yer almaktadır.
* VPN sağlayıcınızın mutlaka bağlantı için farklı protokollere izin verdiğinden emin olun. Çoğu VPN engellemesi standart portlar ve protokollere yönelir. Şayet elinizde geniş bir bağlantı imkanı olursa bu tip yasakları aşmanız çok kolaylaşacaktır. Bunlar arasında en önemlileri [SSL tünelleme](https://en.wikipedia.org/wiki/Secure_Socket_Tunneling_Protocol), [SSH tünelleme](https://en.wikipedia.org/wiki/Tunneling_protocol#Secure_Shell_tunneling) yer almaktadır.
* Herhangi bir bağlantı kısıtlaması özgürlüğünüze karşı bir harekettir. Bu bakımdan bir VPN sağlayıcı sizin torrent kullanmanıza veya indirme hızınıza karışıyorsa hem bir çeşit kayıt tutuyordur hem de bağlantı özgürlüğünüzü sınırlıyordur.
* Herhangi bir bağlantı kısıtlaması özgürlüğünüze karşı bir harekettir. Bu bakımdan bir VPN sağlayıcı sizin torrent kullanmanıza veya indirme hızınıza karışıyorsa hem bir çeşit kayıt tutuyordur hem de bağlantı özgürlüğünüzü sınırlıyordur.
* Bir VPN sağlayıcı sizden kayıt için hiç bir kişisel veri talep etmemelidir. Buna ödeme imkanları arasında kriptoparalar ve posta yolu ile nakit gibi anonim seçenekler bulundurmak da dahildir. Nihayetinde VPN sağlayıcınıza güveniyor olacaksınız kimliğiniz için fakat şirkete güvenseniz bile devletler ve kötücül saldırıların ihtimali hala asgari veriyi teslim etmeniz için geçerli gerekçelerdir.
* Bir VPN sağlayıcı sizden kayıt için hiç bir kişisel veri talep etmemelidir. Buna ödeme imkanları arasında kriptoparalar ve posta yolu ile nakit gönderimi gibi anonim seçenekler bulundurmak da dahildir. Nihayetinde VPN sağlayıcınıza güveniyor olacaksınız kimliğiniz için fakat şirkete güvenseniz bile devletler ve kötücül saldırıların ihtimali hala asgari veriyi teslim etmeniz için geçerli gerekçelerdir.
## VPN Kurulumu
## VPN Kurulumu
### VPN Kullanım Stratejisi
### VPN Kullanım Stratejisi
VPN kullanmaya başlamadan önce ihtiyacınız, kullandığınız cihazların durumu ve seçtiğiniz VPN sağlayıcının imkanlarını değerlendirmeniz gereklidir. Her VPN sağlayıcı sınırlı sayıda cihazın anlık bağlantısına izin vermektedir. Bu bakımdan; ne yazık ki basitçe cihazınıza sağlayıcınızın istemcisini kurup kullanmak her ne kadar en kolay seçenek olsa da ihtiyaçlarınızı karşılayamayabilir. Bu bakımdan elinizdekilere bakıp bir değerlendirme yapmalısınız.
VPN kullanmaya başlamadan önce ihtiyacınız, kullandığınız cihazların durumu ve seçtiğiniz VPN sağlayıcının imkanlarını değerlendirmeniz gereklidir. Her VPN sağlayıcı sınırlı sayıda cihazın anlık bağlantısına izin vermektedir. Bu bakımdan; ne yazık ki basitçe cihazınıza sağlayıcınızın istemcisini kurup kullanmak her ne kadar en kolay seçenek olsa da ihtiyaçlarınızı karşılayamayabilir. Bu bakımdan elinizdekilere bakıp bir değerlendirme yapmalısınız.
Elinizdeki cihazların sayısını ve konumlarını değerlendirin. Mobil cihazları bulundukları ağdan bağımsız olarak VPN'e bağlı kalmalarını isteyeceğinizden bu cihazların doğrudan bağlanmaları için kurulum yapmanız gerekecektir. Şayet ev ve işyeri gibi sabit bir alanda duran cihazları bağlamak veya ağ bağlantınızdaki tüm cihazları korumak istiyorsanız bir [yönlendiriciye](https://en.wikipedia.org/wiki/Router_(computing)) kurulum yapmanız faydalı olabilir. Bir yönlendiriciyi [LibreCMC](https://librecmc.org/) veya [OpenWRT](https://openwrt.org/) yükleyerek özgür kılabilir ve üzerinde OpenVPN ile tüm ağınızı kapsayacak şekilde VPN çalıştırabilirsiniz.
Elinizdeki cihazların sayısını ve konumlarını değerlendirin. Mobil cihazları bulundukları ağdan bağımsız olarak VPN'e bağlı kalmalarını isteyeceğinizden bu cihazların doğrudan bağlanmaları için kurulum yapmanız gerekecektir. Şayet ev ve işyeri gibi sabit bir alanda duran cihazları bağlamak veya ağ bağlantınızdaki tüm cihazları korumak istiyorsanız bir [yönlendiriciye](https://en.wikipedia.org/wiki/Router_(computing)) kurulum yapmanız faydalı olabilir. Bir yönlendiriciyi [LibreCMC](https://librecmc.org/), [OpenWRT](https://openwrt.org/) veya [DD-WRT](https://dd-wrt.com/) yükleyerek özgür kılabilir ve üzerinde OpenVPN ile tüm ağınızı kapsayacak şekilde VPN çalıştırabilirsiniz.
Eğer cihazlarınız sınırlı ve belirli bir ağa bağlı değil ise doğrudan VPN sağlayıcınızın sağladığı yazılımları cihazlarınızda çalıştırarak bağlantı kurmak en kolay yol olacaktır.
Eğer cihazlarınız sınırlı ve belirli bir ağa bağlı değil ise doğrudan VPN sağlayıcınızın sağladığı yazılımları cihazlarınızda çalıştırarak bağlantı kurmak en kolay yol olacaktır.
@ -85,11 +79,10 @@ Dezavantajları ise;
* Fazladan bir yazılımı cihazlarınıza kurma ve çalıştırma zorunluluğu.
* Fazladan bir yazılımı cihazlarınıza kurma ve çalıştırma zorunluluğu.
* Yazılımın cihaz kaynağınızı kullanması bu sebeple kimi eski donanımlarda çalışmama ihtimali.
* Yazılımın cihaz kaynağınızı kullanması bu sebeple kimi eski donanımlarda çalışmama ihtimali.
* Desteklenmeyen işletim sistemlerine kuramayacak olmak.
* Desteklenmeyen işletim sistemlerine kurulamayacak olması.
* Sistem ayarlarının yapılabilmesi için yazılımın yönetici yetkisi ile çalışmasının gerekmesi.
* Sistem ayarlarının yapılabilmesi için yazılımın yönetici yetkisi ile çalışmasının gerekmesi.
Diğer seçeneğiniz ise işletim sisteminiz tarafından desteklendiği durumlarda dahili OpenVPN istemcisi ile kurulum yapmaktır. Bu kullanım sistem kaynağınızı daha az kullanacak ve daha birleşik bir deneyim sunacaktır. Lakin ayarların bir kısmını kendiniz yapmak zorunda kalacağınızdan vakit ve emek harcamaya hazır olmanız gereklidir.
Diğer seçeneğiniz ise işletim sisteminiz tarafından desteklendiği durumlarda dahili OpenVPN istemcisi ile kurulum yapmaktır. Bu kullanım sistem kaynağınızı daha az kullanacak ve daha birleşik bir deneyim sunacaktır. Lakin ayarların bir kısmını kendiniz yapmak zorunda kalacağınızdan vakit ve emek harcamaya hazır olmanız gereklidir. Bunu VPN sisteminin arkaplanını öğrenmek ve hatalarınızı görmek için bir fırsat olarak düşünebilirsiniz.
### OpenVPN Sunucusu Kurulumu
### OpenVPN Sunucusu Kurulumu
@ -152,16 +145,15 @@ Option:
### Istemci Kurulumu
### Istemci Kurulumu
#### GNU/Linux
#### GNU/Linux
GNU/Linux dağıtımları Linux çekirdeğinde doğrudan Openvpn ve daha yeni bir teknoloji olarak artık [Wireguard](https://www.wireguard.com/) desteklemektedir. Masaüstü ortamları da Openvpn istemcisine doğrudan destek vermektedir. GNU/Linux dünyasında çokça masaüstü ortamı olmasından dolayı en yaygın kullanılan Gnome 3 ile rehberimiz hazırlandı lakin pek çok kullanıcı ayarların kendi cihazlarında da benzer olduklarını görecektir.
GNU/Linux dağıtımları Linux çekirdeğinde doğrudan Openvpn ve daha yeni bir teknoloji olarak artık [Wireguard](https://www.wireguard.com/) desteklemektedir. Masaüstü ortamları da Openvpn istemcisine doğrudan destek vermektedir. GNU/Linux dünyasında çokça masaüstü ortamı olmasından dolayı en yaygın kullanılan Gnome 3 ile rehberimiz hazırlandı lakin pek çok kullanıcı ayarların kendi cihazlarında da benzer olduklarını görecektir.
1. Öncelikle VPN sağlayıcınızdan .ovpn uzantısı ile OpenVPN config dosyasını indirin. ovpn dosyaları bir metindir ve sunucu ayarları ile bağlanmanız için gereken anahtarı içerir. Şayet VPN sağlayıcınız bağlantı için bir kullanıcı adı ve parola gerektiriyor ise bunu da bir kenara not alın.
1. Öncelikle VPN sağlayıcınızdan ".ovpn" uzantısı ile OpenVPN config dosyasını indirin. Ovpn dosyaları bir metindir ve sunucu ayarları ile bağlanmanız için gereken anahtarı içerir. Şayet VPN sağlayıcınız bağlantı için bir kullanıcı adı ve parola gerektiriyor ise bunu da bir kenara not alın.
2. Gnome'un ayarlarına isterseniz sağ üst köşeden açılan menüde **ağ ayarlarına** girerek veya etkinlikler köşesine tıklayarak menüden **ayarlara** girerek ağ ayarlarına girin.
2. Gnome'un ağ ayarlarına isterseniz sağ üst köşeden açılan menüde **ağ ayarlarına** girerek veya etkinlikler köşesine tıklayarak menüden **ayarlara** girerek ulaşabilirsiniz.
3. Sağda yer alan "+" düğmesine tıklayın.
3. Sağda yer alan "+" düğmesine tıklayın.
@ -212,12 +204,11 @@ sistem açılışında çalışması için de;
komutları kullanılabilir.
komutları kullanılabilir.
#### Android
#### Android
Android işletim sistemi 7 sürüm ve sonrasında VPN desteğini işletim seviyesinde sunmaya başlamıştır. Ne yazık ki OpenVPN hala bu seçenekler arasında olmamakla birlikte özgür bir OpenVPN istemcisini Android ayarlarında VPN sağlayıcısı olarak belirlediğinizde sistemle gayet uyumlu çalışmaktadır.
Android işletim sistemi 7. sürüm ve sonrasında VPN desteğini işletim seviyesinde sunmaya başlamıştır. Ne yazık ki OpenVPN hala bu seçenekler arasında olmamakla birlikte özgür bir OpenVPN istemcisini Android ayarlarında VPN sağlayıcısı olarak belirlediğinizde sistemle gayet uyumlu çalışmaktadır.
1. [OpenVPN for Android](https://f-droid.org/en/packages/de.blinkt.openvpn/) uygulamasını [F-Droid](https://f-droid.org/en) özgür yazılım deopsundan indirin ve cihazınıza kurun.
1. [OpenVPN for Android](https://f-droid.org/en/packages/de.blinkt.openvpn/) uygulamasını [F-Droid](https://f-droid.org/en) özgür yazılım deposundan indirin ve cihazınıza kurun.
2. OpenVPN for Android yazılımını çalıştırın ve açılan ekranda sağ üst köşedeki + simgesine tıklayarak ekleme arayüzünü açın.
2. OpenVPN for Android yazılımını çalıştırın ve açılan ekranda sağ üst köşedeki + simgesine tıklayarak ekleme arayüzünü açın.
@ -255,25 +246,21 @@ Android ayarlarını yaparak sisteminizin VPN bağlantısını korumasını ve k
#### Yönlendirici
#### Yönlendirici
[Bu bölüme katkı verebilirsiniz](https://git.oyd.org.tr/oyd/guvenlik)
[Bu bölüme katkı verebilirsiniz](https://git.oyd.org.tr/oyd/guvenlik)
## VPN Bağlantısının Kesilmesi Sorunsalı
## VPN Bağlantısının Kesilmesi Sorunsalı
VPN bağlantısı genellikle sorunsuz şekilde kurulu kalır. Fakat ağ sorunları, İnternet kesintisi veya mobil cihazlarda bağlantı kayıpları VPN bağlantısının kimi zaman düşmesine sebep olur. Bu durumda cihazınızda özellikle bir ayar yapmadıysanız tüm bağlantınız hiç kesintiye uğramadan yerel İnternet bağlantınız üzerinden sürecektir. Bu mahremiyetiniz ve güvenliğiniz için bir sorun oluşturabilir.
VPN bağlantısı genellikle sorunsuz şekilde kurulu kalır. Fakat ağ sorunları, İnternet kesintisi veya mobil cihazlarda bağlantı kayıpları VPN bağlantısının kimi zaman düşmesine sebep olur. Bu durumda cihazınızda özellikle bir ayar yapmadıysanız tüm bağlantınız hiç kesintiye uğramadan yerel İnternet bağlantınız üzerinden sürecektir. Bu mahremiyetiniz ve güvenliğiniz için bir sorun oluşturabilir.
### GNU/Linux
### GNU/Linux
GNU/Linux işletim sisteminde firewall kuralları ile cihazınızın İnternet bağlantısını VPN bağlantısına sınırlandırmanız gereklidir. Bunun için sisteminizde kurulu olan dağıtıma bağlı olarak çeşitli imkanlar mümkündür.
GNU/Linux işletim sisteminde firewall kuralları ile cihazınızın İnternet bağlantısını VPN bağlantısına sınırlandırmanız gereklidir. Bunun için sisteminizde kurulu olan dağıtıma bağlı olarak çeşitli imkanlar mümkündür.
#### UFW
#### UFW
Uncomplicated Firewall GNU/Linux dağıtımlarda firewall ayarlarını yapılandırmak için kullanılan grafik arayüzü de bulunan bir yazılım. VPN kurulumunuzun bilgisayarınızdan dışarı tek bağlantı olması için aşağıdaki yönergeyi takip edebilirsiniz.
Uncomplicated Firewall GNU/Linux dağıtımlarda firewall ayarlarını yapılandırmak için kullanılan grafik arayüzü de bulunan bir firewall yazılımı. VPN bağlantınızın bilgisayarınızdan dışarı tek bağlantı olması için aşağıdaki yönergeyi takip edebilirsiniz.
**IPv6 kullanımı kapatın**
**IPv6 kullanımı kapatın**
@ -331,7 +318,6 @@ Eğer İnternet üzerinden cihazınıza ulaşılması gerekli ise VPN bağlantı
`sudo ufw enable`
`sudo ufw enable`
### Android
### Android
Eğer Android sürümünüz sistem çapında VPN ayarları desteklemiyor ise OpenVPN for Android'in bağlantısı kesildiği durumda cihazınızın bağlantısını kontrol etmek için [AfWall](https://f-droid.org/en/packages/dev.ukanth.ufirewall/) yazılımını kullanabilirsiniz. Bu yazılımı çalıştırmak için cihazınızın rootlu olması gerekmektedir. Afwall kullanmanın bir diğer avantajı da cihazınızdaki hangi yazılımın İnternete erişip erişmeyeceğini ve erişecekse hangi kanal üzerinden olacağını belirtebiliyor olmanız.
Eğer Android sürümünüz sistem çapında VPN ayarları desteklemiyor ise OpenVPN for Android'in bağlantısı kesildiği durumda cihazınızın bağlantısını kontrol etmek için [AfWall](https://f-droid.org/en/packages/dev.ukanth.ufirewall/) yazılımını kullanabilirsiniz. Bu yazılımı çalıştırmak için cihazınızın rootlu olması gerekmektedir. Afwall kullanmanın bir diğer avantajı da cihazınızdaki hangi yazılımın İnternete erişip erişmeyeceğini ve erişecekse hangi kanal üzerinden olacağını belirtebiliyor olmanız.
Dünyanın en iyi algoritmaları, şifreleme yazılımları, güvenlik duvarları veya çelik kapıları bunları kullanan kişilerin dikkati ve özeni kadar güvenlidir. Parolanız "1234" ise veya gelen her e-postayı açıp içindekilere tıklayıp bilgisayarınıza kuruyorsanız sizi hiçbir şey koruyamaz. Her sistemin güvenliğinin insanda başlayıp insanda bittiğinin farkındalığı ile donanıp kullandığınız sistemleri bu disiplin içinde güvenli kılmalısınız. Unutmayın sizi güvende tutacak bir sihirli değnek yok, güvenliğinizi siz güvenebileceğiniz tek kişi olarak kendiniz sağlamalısınız!
Dünyanın en iyi algoritmaları, şifreleme yazılımları, güvenlik duvarları veya çelik kapıları, kullanan kişilerin dikkati ve özeni kadar güvenlidir. Parolanız "1234" ise veya gelen her e-postayı açıp içindekilere tıklayıp bilgisayarınıza kuruyorsanız sizi hiçbir şey koruyamaz.
Güvenlik insanda başlar. Her sistemin güvenliğinin insanda başlayıp insanda bittiğinin farkındalığı ile donanıp kullandığınız sistemleri bu disiplin içinde korumalısınız. Unutmayın sizi güvende tutacak bir sihirli değnek yok! Güvenliğinizi, güvenebileceğiniz tek kişi olarak kendiniz sağlamalısınız.
Sadece mahremiyetinizi koruyor olsanız da dünyanın en önemli haberlerini savaş bölgelerinden de geçiriyor olsanız güvenlik amacını yerine getirebilmenin koşulu öğrenmek ve eğitimden geçmektedir. İhtiyaçlarınızı ve tehlikeleri belirledikten sonra hiç aksatmadan planınıza sağdık kalmak ve değişimlere uyum sağlamak zorundasınız. Aksi halde bugün değil ise yarın güvenliğiniz aşınacaktır.
Birkaç basit adımla çok ciddi tehlikeleri berteraf edebilirsiniz. Aşağıdaki rehberlerimiz size bu konuda yol göstermeye hazırdır.
@ -16,7 +16,6 @@ Libreboot kendi dahilinde GRUB çalıştırır. Bu bakımdan Libreboot kurulu bi
GnuPG ile Libreboot'un GRUB'ın kurulumunu ve yüklenecek çekirdeklerin değiştirilmediğini doğrulaması için ayarlarda bir miktar değişiklik yapmak gerekli.
GnuPG ile Libreboot'un GRUB'ın kurulumunu ve yüklenecek çekirdeklerin değiştirilmediğini doğrulaması için ayarlarda bir miktar değişiklik yapmak gerekli.
## Bir GnuPG anahtarı edinin
## Bir GnuPG anahtarı edinin
GRUB, kriptografik olarak çekirdek ve ayar dosyalarını denetlemek için GnuPG kullanmakta ve kullanılacak anahtarı sizin üretmeniz gerekmekte. Şayet halihazırda bir GPG anahtarınız yok ise sadece bu amaçla veya genel olarak kullanılmak üzere bir GnuPG anahtarı üretebilirsiniz. Bunun için [GPG rehberinden](/yazisma_guvenligi/gpg/gpg-anahtar-uretimi.md) yararlanabilirsiniz.
GRUB, kriptografik olarak çekirdek ve ayar dosyalarını denetlemek için GnuPG kullanmakta ve kullanılacak anahtarı sizin üretmeniz gerekmekte. Şayet halihazırda bir GPG anahtarınız yok ise sadece bu amaçla veya genel olarak kullanılmak üzere bir GnuPG anahtarı üretebilirsiniz. Bunun için [GPG rehberinden](/yazisma_guvenligi/gpg/gpg-anahtar-uretimi.md) yararlanabilirsiniz.
@ -27,24 +26,22 @@ Bu noktada ihtiyaç ve beklentilerinize göre değerlendirmeniz gereken bir husu
Kullanmak konusunda karar verdiğiniz bir GPG anahtarınız olduktan sonra sonraki aşamaya geçebilrsiniz.
Kullanmak konusunda karar verdiğiniz bir GPG anahtarınız olduktan sonra sonraki aşamaya geçebilrsiniz.
## Gerekli yazılımları indirin
## Gerekli yazılımları indirin
Libreboot imajında değişiklikler yapabilmek ve bu değişiklikleri bios çipine yükleyebilmek için gerkeli yazılımları indirmelisiniz. [Libreboot'un arşivinden](https://www.mirrorservice.org/sites/libreboot.org/release/stable/20160907/) gerekli dosyaları indirebilir imzasını GPG ile doğrulayabilirsiniz. İhtiyacınız olan cbfstool ve flashrom (dizinde flash adında) yazılımları indirdiğiniz arşivin dizininde bulunacak.
Libreboot imajında değişiklikler yapabilmek ve bu değişiklikleri bios çipine yükleyebilmek için gerkeli yazılımları indirmelisiniz. [Libreboot'un arşivinden](https://www.mirrorservice.org/sites/libreboot.org/release/stable/20160907/) gerekli dosyaları indirebilir imzasını GPG ile doğrulayabilirsiniz. İhtiyacınız olan cbfstool ve flashrom (dizinde flash adında) yazılımları indirdiğiniz arşivin dizininde bulunacak.
Flashrom yazılımını dağıtımınızın paket depolarından da indirebilirsiniz.
Flashrom yazılımını dağıtımınızın paket depolarından da indirebilirsiniz.
Debian temelli dağıtımlarda:
Apt paket yöneticisi kullanan dağıtımlarda (Debian, Mint, Ubuntu vb.):
`sudo apt-get update`
`sudo apt-get update`
`sudo apt-get install flashrom`
`sudo apt-get install flashrom`
Yum paket yöneticisi kullanan dağıtımlarda (Fedora, CentOS vb)
Yum paket yöneticisi kullanan dağıtımlarda (Fedora, CentOS vb):
`sudo yum install flashrom`
`sudo yum install flashrom`
## Değiştirilecek Libreboot imajını elde edin
## Değiştirilecek Libreboot imajını elde edin
Bu noktada iki seçeneğiniz bulunuyor. Şayet cihazınızda halihazırda Libreboot yüklü ise cihazınızın ROM'undan doğrudan imajı alabilir ve üzerinde değişiklik yapabilirsiniz.
Bu noktada iki seçeneğiniz bulunuyor. Şayet cihazınızda halihazırda Libreboot yüklü ise cihazınızın ROM'undan doğrudan imajı alabilir ve üzerinde değişiklik yapabilirsiniz.
Dilediğiniz arşiv yöneticisi ile cihazınıza uygun olan imajı çıkarabilirsiniz.
Dilediğiniz arşiv yöneticisi ile cihazınıza uygun olan imajı çıkarabilirsiniz.
## ROM imajından grubtest.cfg dosyasını çıkarın
## ROM imajından grubtest.cfg dosyasını çıkarın
ROM imajında yapılacak değişiklikler için cbfstool yazılımı kullanılmakta. Bunun için çıkardığınız libreboot.rom dosyasını cbfstool'un bulunduğu dizine ekleyin.
ROM imajında yapılacak değişiklikler için cbfstool yazılımı kullanılmakta. Bunun için çıkardığınız libreboot.rom dosyasını cbfstool'un bulunduğu dizine ekleyin.
@ -79,12 +75,11 @@ cbfstool dizininde libreboot.rom'un bulunduğundan emin olup aşağıdaki komutu
Bir saldırganın GPG doğrulamasını aşmak için yapması gereken tek şey boot aşamasında GRUB'a doğrulama yapmamasını söylemek. Bu bakımdan Libreboot içinde çalışan GRUB'ın ayar değişiklikleri için parola talep etmesi güvenliğin anlamlı olabilmesi için şart.
Bir saldırganın GPG doğrulamasını aşmak için yapması gereken tek şey boot aşamasında GRUB'a doğrulama yapmamasını söylemek. Bu bakımdan Libreboot içinde çalışan GRUB'ın ayar değişiklikleri için parola talep etmesi güvenliğin anlamlı olabilmesi için şart.
Bunun için [Zarola](zarola.oyd.org.tr) yöntemini kullanmanızı hararetle tavsiye ederiz. Keza bilgisayarınızın güvenliğinin ilk adımı bu parolanın güvenliğine bağlı.
Bunun için [Zarola](https://zarola.oyd.org.tr) yöntemini kullanmanızı hararetle tavsiye ederiz. Keza bilgisayarınızın güvenliğinin ilk adımı bu parolanın güvenliğine bağlı.
Bunun için bir terminalde `grub-mkpasswd-pbkdf2` komutunu çalıştırıp parolanızı girin. Çıktı şuna benzeyecektir;
Bunun için bir terminalde `grub-mkpasswd-pbkdf2` komutunu çalıştırıp parolanızı girin. Çıktı şuna benzeyecektir;
#Default to first option, automatically boot after 1 seccond
#Default to first option, automatically boot after 1 seccond
```
```
@ -123,14 +117,12 @@ function try_user_config {
}
}
```
```
## Açık anahtarınızı hazırlayın
## Açık anahtarınızı hazırlayın
GRUB'ın kontrolleri yapacağı size ait GPG anahtarının açık anahtarının uygun formatta kaydetmeniz gerekli. Bunun için aşağıdaki komutu çalıştırın. boot.key sizin açık anahtarınız olarak dizine kaydedilecektir.
GRUB'ın kontrolleri yapacağı size ait GPG anahtarının açık anahtarının uygun formatta kaydetmeniz gerekli. Bunun için aşağıdaki komutu çalıştırın. boot.key sizin açık anahtarınız olarak dizine kaydedilecektir.
`gpg --export > boot.key`
`gpg --export > boot.key`
## GRUB'ın imza kontrolünü açın
## GRUB'ın imza kontrolünü açın
Libreboot GRUB'ın GPG anahtarınız ile imza kontrol etmesi için aşağıdaki parametreyi grubtest.cfg yapılandırma dosyasına menü girdilerinden üste koyun.
Libreboot GRUB'ın GPG anahtarınız ile imza kontrol etmesi için aşağıdaki parametreyi grubtest.cfg yapılandırma dosyasına menü girdilerinden üste koyun.
@ -162,7 +154,6 @@ Her işlem sonrasında imzalanan dosyanın adı ile bir .sig dosyası oluşacakt
her .sig dosyasını ilgili dosyanın yanına ekledikten sonra ROM'un hazırlanmasına ve yüklenmesine geçilebilir.
her .sig dosyasını ilgili dosyanın yanına ekledikten sonra ROM'un hazırlanmasına ve yüklenmesine geçilebilir.
## Libreboot ROM'una grubtest.cfg'nin yazılması
## Libreboot ROM'una grubtest.cfg'nin yazılması
Aşağıdaki dosyaları cbftool dizininin altına alın:
Aşağıdaki dosyaları cbftool dizininin altına alın:
@ -191,7 +182,6 @@ Ardından yeni dosyalarımızı Libreboot.rom'un içine eklenmesi gerekiyor.
Artık libreboot.rom dosyanız bios çipinize yazılmaya hazır.
Artık libreboot.rom dosyanız bios çipinize yazılmaya hazır.
## ROM'a libreboot.rom imajının yazılması
## ROM'a libreboot.rom imajının yazılması
libreboot.rom dosyasını "flash" dosyasının bulunduğu dizine alın ve ardından aşağıdaki komutu çalıştırarak çipe imajı yazın.
libreboot.rom dosyasını "flash" dosyasının bulunduğu dizine alın ve ardından aşağıdaki komutu çalıştırarak çipe imajı yazın.
@ -202,7 +192,6 @@ libreboot.rom dosyasını "flash" dosyasının bulunduğu dizine alın ve ardın
`sudo ./flash forceupdate libreboot.rom`
`sudo ./flash forceupdate libreboot.rom`
## Bilgisayarınızı yeniden başlatın ve denemenizi yapın
## Bilgisayarınızı yeniden başlatın ve denemenizi yapın
ROM yazıldıktan sonra bilgisayarınızı yeniden başlatıp yaptığınız değişikliklerin çalışıp çalışmadığını deneyebilirsiniz. Ekranınız açılır açılmaz birkaç kere boşluk tuşuna basıp gelen GRUB ekranında ` Load test configuration (grubtest.cfg) inside of CBFS` seçeneğini seçin. Gelen ekrandan bilgisayarınızı başlattığınızda sorunsuz şekilde çalışıyorsa her şey yolunda demektir.
ROM yazıldıktan sonra bilgisayarınızı yeniden başlatıp yaptığınız değişikliklerin çalışıp çalışmadığını deneyebilirsiniz. Ekranınız açılır açılmaz birkaç kere boşluk tuşuna basıp gelen GRUB ekranında ` Load test configuration (grubtest.cfg) inside of CBFS` seçeneğini seçin. Gelen ekrandan bilgisayarınızı başlattığınızda sorunsuz şekilde çalışıyorsa her şey yolunda demektir.
@ -211,14 +200,12 @@ Herhangi bir şey yanlış ise ve cihazınız açılmaz ise. Bilgisayarınızı
Eğer imza sisteminin çalışıp çalışmadığını denemek isterseni. Kasıtlı olarak imzalı dosyaların imzalarını kaldırıp grubtest.cfg ile bilgisayarınızı başlatırsanız hata almanız gerekir. Bu şekilde yapılandırmanızın doğru ve imza denetlediğini görebilirsiniz.
Eğer imza sisteminin çalışıp çalışmadığını denemek isterseni. Kasıtlı olarak imzalı dosyaların imzalarını kaldırıp grubtest.cfg ile bilgisayarınızı başlatırsanız hata almanız gerekir. Bu şekilde yapılandırmanızın doğru ve imza denetlediğini görebilirsiniz.
## Yapılandırmanızı kalıcı hale getirin
## Yapılandırmanızı kalıcı hale getirin
Şayet grubtest.cfg yapılandırmasından memnun kaldıysanız. grubtest.cfg dosyasını grub.cfg olarak adandırıp 7. adımdan itibaren işlemleri tekrarlayın. Bundan sonra bilgisayarınız libreboot ve GRUB'ın GPG denetimi altında açılacaktır.
Şayet grubtest.cfg yapılandırmasından memnun kaldıysanız. grubtest.cfg dosyasını grub.cfg olarak adandırıp 7. adımdan itibaren işlemleri tekrarlayın. Bundan sonra bilgisayarınız libreboot ve GRUB'ın GPG denetimi altında açılacaktır.
**Çekirdek veya GRUB yapılandırmalarınıza güncelleme geldiği durumlarda imzaları yenilemeyi ihmal etmeyin**
**Çekirdek veya GRUB yapılandırmalarınıza güncelleme geldiği durumlarda imzaları yenilemeyi ihmal etmeyin**
## İmzalama işlemini otomatik kılın
## İmzalama işlemini otomatik kılın
Güncellemeler size pek belli etmeden gerçekleşebilir kurulumunuza bağlı olarak. Bu durumlarda güncellenen çekirdek ve grub yapılandırma dosyası libreboot'un bir sonraki açılışta cihazınızı çalıştırmayı reddetmesi ile sonuçlanabilir. Bu durumda libreboot'u imza kontrolü olmadan çalıştırabilirsiniz parolasını girerek lakin gereksiz paniğe yol açmamak adına işletim sisteminizin çekirdeğinizi her güncellediği esnada imzalarını da yenilemesini sağlayabilirsiniz. Bunun için aşağıdakiler gereklidir;
Güncellemeler size pek belli etmeden gerçekleşebilir kurulumunuza bağlı olarak. Bu durumlarda güncellenen çekirdek ve grub yapılandırma dosyası libreboot'un bir sonraki açılışta cihazınızı çalıştırmayı reddetmesi ile sonuçlanabilir. Bu durumda libreboot'u imza kontrolü olmadan çalıştırabilirsiniz parolasını girerek lakin gereksiz paniğe yol açmamak adına işletim sisteminizin çekirdeğinizi her güncellediği esnada imzalarını da yenilemesini sağlayabilirsiniz. Bunun için aşağıdakiler gereklidir;
@ -277,13 +264,12 @@ Ardından çalıştırılabilir yapın:
Bu aşamanın ardından her çekirdek güncellemesinde ilgili betik çalışarak imzaların varlığını kontrol edecek, imza yok ise /boot dizinindeki her dosyayı imzalayacak ve ardından GRUB yapılandırmasını imzalayacaktır. Bu aşamada cihazınız sizden GPG anahtarınızın parolasını isteyecektir.
Bu aşamanın ardından her çekirdek güncellemesinde ilgili betik çalışarak imzaların varlığını kontrol edecek, imza yok ise /boot dizinindeki her dosyayı imzalayacak ve ardından GRUB yapılandırmasını imzalayacaktır. Bu aşamada cihazınız sizden GPG anahtarınızın parolasını isteyecektir.
Snowden'in kamuya açıkladığı gerçeklerden sonra şifreli e-posta hizmetleri fazlasıyla tartışılmış ve konuşulmuştur. Özellikle [Lavabit'in](https://en.wikipedia.org/wiki/Lavabit) muhtemelen [FBI](https://www.fbi.gov/) baskısı sebebi ile kapatılmasından sonra benzer şifreli e-posta hizmetlerine ilişkin merak ve tartışma daha da arttı. Bunun bir ihtiyaç olarak gören kimi kimseler çeşitli "şifreli e-posta" hizmeti vermeye başlamıştır.
[Edward Snowden'in](https://en.wikipedia.org/wiki/Edward_Snowden) kamuya açıkladığı gerçeklerden sonra şifreli e-posta hizmetleri fazlasıyla tartışılmış ve konuşulmuştur. Özellikle [Lavabit'in](https://en.wikipedia.org/wiki/Lavabit) muhtemelen [FBI](https://www.fbi.gov/) baskısı sebebi ile kapatılmasından sonra benzer şifreli e-posta hizmetlerine ilişkin merak ve tartışma daha da arttı. Şifreli e-posta hizmetlerini bir ihtiyaç olarak görüldüğünden günümüzde giderek daha fazla şifreli e-posta'yı bir web arayüzü üzerinden hizmet olarak sunan şirketlerin sayısı artmaktadır. Her güvenlik aracı gibi bu hizmetlerin de bir kullanım alanı ve sınırları bulunmaktadır.
## Şifreli e-posta hizmeti nedir?
## Şifreli e-posta hizmeti nedir?
Öncelikle "şifreli" veya "güvenli" e-postanın ne olmadığından söz etmek gerekir. Herhangi bir yazışmanın "mahrem" veya "güvenli" sayılabilmesi için şifrelemenin [uçtan uca(end-to-end)](https://en.wikipedia.org/wiki/End-to-end_encryption) olması gereklidir. Bu koşulun gerçekten oluşmasının tek imkanı tarafların şifreleme anahtarlarını kendi cihazlarında üretmeleri ve ellerinde bulundurmalarıdır. Aracı olarak hizmet sunan şifreli e-posta hizmet sağlayıcısının şifreleme işlemine müdahil olduğu her durumda **güvenin** bir kısmı hizmet sağlayıcıya aktarılmış olur.
Öncelikle "şifreli" veya "güvenli" e-postanın ne olmadığından söz etmek gerekir. Herhangi bir yazışmanın "mahrem" veya "güvenli" sayılabilmesi için şifrelemenin [uçtan uca(end-to-end)](https://en.wikipedia.org/wiki/End-to-end_encryption) olması gereklidir. Bu koşulun gerçekten oluşmasının tek imkanı tarafların şifreleme anahtarlarını kendi cihazlarında üretmeleri ve sadece kendi ellerinde bulundurmalarıdır. Aracı olarak hizmet sunan şifreli e-posta hizmet sağlayıcısının şifreleme işlemine müdahil olduğu her durumda **güvenin** bir kısmı hizmet sağlayıcıya aktarılmış olur.
Kabaca şifreli e-posta hizmetleri uygulama bakımından ikiye ayrılabilir; taraflar arasındaki iletişimin uçtan uca şifrelenebildiği cins ile sadece gelen e-postaların gelen kutusunda şifreli saklandığı cins olarak.
Kabaca şifreli e-posta hizmetleri uygulama bakımından ikiye ayrılabilir; taraflar arasındaki iletişimin uçtan uca şifrelenebildiği cins ile sadece gelen e-postaların gelen kutusunda kullanıcıya ait bir anahtar ile şifreli saklandığı cins olarak.
## Şifreli Gelen Kutusu
## Şifreli Gelen Kutusu
Pek çok mahremiyet yanlısı e-posta sağlayıcısı, arayüzleri aracılığı ile gelen e-postaların şifrelenerek gelen kutusuna kaydedilmesine imkan vermektedir. Söz konusu şifreleme genellikle kendi sunucularında kullanıcı adına üretilen bir GPG anahtarı ile yapmaktadırlar. Bu yöntemin iki adet faydası bulunmaktadır;
Pek çok mahremiyet yanlısı e-posta sağlayıcısı, arayüzleri aracılığı ile gelen e-postaların şifrelenerek gelen kutusuna kaydedilmesine imkan vermektedir. Söz konusu şifreleme genellikle kendi sunucularında kullanıcı adına üretilen bir GPG anahtarı ile yapmaktadırlar. Bu yöntemin iki adet faydası bulunmaktadır;
* Bir sebepten e-postalar veya e-posta hesabı kaybedilirse, şifreli olduklarından dolayı ifşa olmaları mümkün olmayacaktır.
* Bir sebepten e-postalar veya e-posta hesabı kaybedilirse, e-postaların şifreli oluşlarından dolayı içeriklreinin ifşa olmaları mümkün olmayacaktır.
* E-posta hizmet sağlayıcısı bir devlet tarafından kullanıcıları hakkında bilgi vermeye zorlanırsa şirket şifrelenmiş veriden ve üstveriden başka teslim edebileceği bir şey olmayacaktır.
* E-posta hizmet sağlayıcısı bir devlet tarafından kullanıcıları hakkında bilgi vermeye zorlanırsa şirket şifrelenmiş veriden ve tutuyor ise üstveriden başka teslim edebileceği bir şey olmayacaktır.
İki de düşünülmesi gereken zararı bulunmaktadır;
Üç de iyi değerlendirilmesi gereken zararı bulunmaktadır;
* Doğal olarak gelen e-postalar vardıklarında şifresiz olduklarından ne hizmet sağlayıcısının ne de kendisinden bilgi talep eden devletlerin kaydedilip şifrelenmeden önce bu e-postaları okumasına engel olan bir durum yoktur.
* Doğal olarak gelen e-postalar vardıklarında sunucu tarafından okunabildiklerinden ne hizmet sağlayıcısının ne de kendisinden bilgi talep eden devletlerin söz konusu e-postaların kaydedilip şifrelenmeden önce okumasına engel olan bir durum yoktur.
* E-postalarınız şifreli saklanacağından, cihazlarınızda yerel olarak GPG kurulu ve hizmet sağlayıcınızın ürettiği gizli anahtar elinizde değil ise postalarınızı okumak için size sunulan webmail arayüzüne mahkum kalırsınız.
* E-postalarınız şifreli saklanacağından, cihazlarınızda yerel olarak GPG kurulu ve hizmet sağlayıcınızın ürettiği gizli anahtar elinizde değil ise postalarınızı okumak için size sunulan webmail arayüzüne mahkum kalırsınız.
Tüm anlatılanlar bir yana bu şekilde yapılan şifrelemeden __herhangi bir anlamda__**güvenlik** veya **mahremiyet** beklememek yerinde olacaktır.
* Kullanılan anahtarı kendiniz sağlamıyor ve hizmet sağlayıcınızın ürettiği anahtarı kullanıyorsanız bu anahtarın güvenliği konusunda da güveni hizmet sağlayıcınıza vermiş olursunuz.
Pek çok hizmet sağlayıcı olmakla birlikte aşağıdakiler söz konusu imkanı sağlayan en tanınmış şirketlerdir;
Tüm anlatılanlar bir yana bu şekilde yapılan şifrelemeden __belirtilen kapsam dışında__**güvenlik** veya **mahremiyet** beklememek yerinde olacaktır.
mailbox.org
Söz konusu imkanı sağlayan pek çok e-posta sağlayıcısı olmakla birlikte aşağıda sayılanlar günümüzde en çok tanınanları sayılabilir:
posteo.de
fastmail.com?
[Mailbox](https://mailbox.org)
...
[Posteo](htpps://posteo.de)
[Fastmail](htpps://fastmail.com)
## Uçtan Uca Şifreli E-posta
## Uçtan Uca Şifreli E-posta
Uçtan uca şifreli e-posta hizmeti veren şirketler her kullanıcısı için üyelik sırasında bir anahtar oluşturmakta ve bu anahtar aracılığı ile çoğunlukla sadece kendi üyeleri arasındaki yazışmaları şifreleyebilmektedir. Hizmet sağlayıcının dışındaki e-posta kullanıcılarına bir parola ile şifrelenmiş e-posta atabilmek mümkün olsa da bu standart olarak sağlanmamakta ve olağan kullanım için fazlasıyla zahmetli olmaktadır. Bu hizmetler ile;
Uçtan uca şifreli e-posta hizmeti veren şirketler her kullanıcısı için üyelik sırasında bir anahtar oluşturmakta ve bu anahtar aracılığı ile çoğunlukla sadece kendi üyeleri arasındaki yazışmaları şifreleyebilmektedir. Hizmet sağlayıcının dışındaki e-posta kullanıcılarına bir parola ile şifrelenmiş e-posta atabilmek mümkün olsa da bu standart olarak sağlanmamakta ve olağan kullanım için kimi zaman zahmetli olmaktadır. Bu hizmetler ile;
* Aynı hizmet sağlayıcıyı kullanan veya parola ile şifrelenerek diğer e-posta kullanıcılarına yapılan yazışmalar hizmet sağlayıcı tarafından da okunamadığı iddia edilmektedir.
* Aynı hizmet sağlayıcıyı kullanan yazışmalar veya parola ile şifrelenerek diğer e-posta kullanıcılarına yapılan yazışmalar hizmet sağlayıcı tarafından da okunamadığı iddia edilmektedir.
* Devletlerden gelen taleplere şirketlerin sağlayabileceği sadece üstveri ve anahtarın şifreli hali olmaktadır.
* Devletlerden gelen taleplere şirketlerin sağlayabileceği sadece üstveri, anahtarın şifreli hali ve şifreli yazışmalar olmaktadır.
Her ne kadar anahtarın üretimi ve hizmetin kullanımı için gereken yazılımların "özgür" ve tarayıcıda yerel olarak çalıştığı söylense de her giriş yaptığınızda tayacınıza yüklenen javascript kodunun doğruluğunu denetleme imkanının olmayışı ve her halukarda şifreli de olsa gizli anahtarınızın şirketin sunucusuna yüklenmesi [bruteforce](https://en.wikipedia.org/wiki/Brute-force_attack) saldırılara imkan vermesi tatsız sonuçlardır. Sayılan sebepler ile belirli bir güvenin hizmet sağlayana aktarıldığı ve bu **güvenin haksız çıkması** ihtimalinin değerlendirilmesi önemlidir.
Her ne kadar anahtarın üretimi ve hizmetin kullanımı için gereken yazılımlar "özgür" ve tarayıcıda yerel olarak çalışsa da her giriş yaptığınızda tarayıcınıza yüklenen javascript kodunun doğruluğunu denetleme imkanının olmayışı ve her halukarda şifreli de olsa gizli anahtarınızın şirketin sunucusuna yüklenmesi ile [bruteforce](https://en.wikipedia.org/wiki/Brute-force_attack) saldırılara imkan vermesi tatsız sonuçlardır. Sayılan sebepler ile belirli bir güvenin hizmet sağlayana aktarıldığı ve bu **güvenin haksız çıkması** ihtimalinin değerlendirilmesi önemlidir.
Uçtan uca şifreli e-posta hizmeti veren en tanınmış iki isim [Tutanota](https://tutanota.com) ve [Protonmail](https://protonmail.com) idir. Benzer hizmetler vermelerine rağmen bu amaçla kullandıkları teknolojiler ve yaklaşımlar bir hayli farklıdır.
Uçtan uca şifreli e-posta hizmeti veren en tanınmış iki isim [Tutanota](https://tutanota.com) ve [Protonmail](https://protonmail.com) idir. Benzer hizmetler vermelerine rağmen bu amaçla kullandıkları teknolojiler ve yaklaşımlar bir hayli farklıdır.
@ -47,38 +48,39 @@ Uçtan uca şifreli e-posta hizmeti veren en tanınmış iki isim [Tutanota](htt
#### Ücretsiz Üyelik
#### Ücretsiz Üyelik
Protonmail de Tutanota da giriş seviyesi temel güvenlik özelliklerinin sunulduğu bedava hesaplar vermekte. Bu bakımdan şayet ihtiyaçlarınız sınırlı ve bütçeniz dar ise iki hizmet sağlayıcıdan da bedava hizmet almanız mümkün
Protonmail de Tutanota da giriş seviyesi temel güvenlik özelliklerinin sunulduğu bedava hesaplar vermekte. Bu bakımdan şayet ihtiyaçlarınız sınırlı ve bütçeniz dar ise iki hizmet sağlayıcıdan da bedava hizmet almanız mümkün.
#### Anonim Üyelik ve Ödeme
#### Anonim Üyelik ve Ödeme
Teoride her iki şirket de anonim üyelik veriyor ve cryptoparalar ile ödeme kabul ediyor fakat Protonmail pratik olarak anonim üyeliği daha zor kılıyor. Muhtemelen boşuna açılan bedava hesaplar azaltmak adına bir çaba olsa da güvenlik ihtiyacının bir parçası olabilecek anonimliği bozan bu çabanın iyi olmasığı kesin.
Teoride her iki şirket de anonim üyelik veriyor ve cryptoparalar ile ödeme kabul ediyor fakat Protonmail pratik olarak anonim üyeliği daha zor kılıyor. Muhtemelen boşuna açılan bedava hesapları azaltmak adına bir çaba olsa da güvenlik ihtiyacının bir parçası olabilecek anonimliği bozan bu çabanın iyi olmadığı kesin.
#### Fiyat
#### Fiyat
Protonmail'in gün itibari ile en ucuz ücretli üyeliği 4 Avro/aylık olmakla ayda 1 Avro'ya hizmet veren Tutanotaya göre 4 kat daha pahalı durumdalar. Protonmail bunu nükleer sığınaklarının maliyetine ve İsviçre'de bulunmalarına bağlamakta. Tutanota is Almanya'da çeşitli veri merkezlerinde bulunmakta. Fiyatlandırma konusundaki inandırıcılık kullanıcıya kalmış durumda.
Protonmail'in gün itibari ile en ucuz ücretli üyeliği 4 Avro/aylık olmakla ayda 1 Avro'ya hizmet veren Tutanotaya göre 4 kat daha pahalı durumda. Protonmail bunu nükleer sığınaklarının maliyetine ve İsviçre'de bulunmalarına bağlamakta. Tutanota ise Almanya'da çeşitli veri merkezlerinde sunuuclarını çalıştırmakta. Fiyatlandırma konusundaki inandırıcılık kullanıcıya kalmış durumda.
#### Platform Yaygınlığı
#### Platform Yaygınlığı
Her iki hizmet de GNU/Linux dahil olmak üzere tüm platformlarda istemci bulunduruyor. Lakin Protonmail SMTP protokolü ile yerel e-posta istemcilerinin kullanılabilmesi için bir köprü yazılımı da geliştirmiş durumda. Böylece isteyenler Thunderbird gibi kendi e-posta istemcileri ile Protonmail'i kullanabilmekte. Tutanota ise sadece webmail ve kendi istemcileri ile kullanıma imkan veriyor.
Her iki hizmet de GNU/Linux dahil olmak üzere tüm platformlarda istemci bulunduruyor. Lakin Protonmail SMTP protokolü ile yerel e-posta istemcilerinin kullanılabilmesi için bir köprü yazılımı da geliştirmiş ve bunu ücret ödeyen kullanıcılarına sunuyor durumda. Böylece isteyenler Thunderbird gibi kendi e-posta istemcileri ile Protonmail'i kullanabilmekte. Tutanota ise sadece webmail ve kendi istemcileri ile kullanıma imkan veriyor.
#### Yazılım Özgürlüğü
#### Yazılım Özgürlüğü
Protonmail ile Tutanota'nın en büyük ayrılıklarından biri burada ortaya çıkıyor. Protonmail yazılım özgürlüğü konusunda verdiği sözleri zamanında tutamamakta. Şu anda sadece webmail yazılımı özgür olmakla, diğer tüm platformlar için olan yazılımları mülk konumunda bulunuyor. Tutanota ise tam tersine tüm yazılımlarını özgür geliştirmekte ve Android istemcisi [F-droid'den](https://f-droid.org) bile indirilebiliyor. [Hatta özgür yazılıma özgür yazılım diyen nadir şirketlerden biri](https://tutanota.com/blog/posts/desktop-clients/)
Protonmail ile Tutanota'nın en büyük ayrılıklarından biri burada ortaya çıkıyor. Protonmail yazılım özgürlüğü konusunda verdiği sözleri zamanında tutamamakta. Şu anda sadece webmail ve köprü yazılımı özgür olmakla, diğer tüm platformlar için olan yazılımları mülk konumunda bulunuyor. Tutanota ise tam tersine tüm yazılımlarını özgür geliştirmekte ve Android istemcisi [F-droid'den](https://f-droid.org) bile indirilebiliyor. [Hatta Tutanota özgür yazılıma özgür yazılım diyen nadir şirketlerden biri](https://tutanota.com/blog/posts/desktop-clients/)
#### Şifreleme Teknolojileri
#### Şifreleme Teknolojileri
Protonmail ile Tutanota arasındaki en önemli farklardan bir tanesi kullandıkları şifreleme teknolojilerinin farklılığından gelmekte. Protonmail uzun zamandır e-posta şifreleme için kullanılan GnuPG yazılımı üzerine kurulu bir sistem. Tutanota ise simetrik şifreleme algoritması olan AES128 ile asimetrik RSA2048 algoritmasının bir birleşimini kullanmakta. Algoritmaların geçmişi ve güvenliği bakımından hiç bir fark bulunmamakla birlikte bu durum hizmetin özgürlüğü açısından çok önemli pratik bir fark ortaya koymakta.
Protonmail ile Tutanota arasındaki en önemli farklardan bir tanesi kullandıkları şifreleme teknolojilerinden gelmekte. Protonmail uzun zamandır e-posta şifreleme için kullanılan GnuPG yazılımı üzerine kurulu bir sistem. Tutanota ise simetrik şifreleme algoritması olan AES128 ile asimetrik RSA2048 algoritmasının bir birleşimini kullanmakta. Algoritmaların geçmişi ve güvenliği bakımından gözle görülecek bir fark bulunmamakla birlikte, bu durum hizmetin özgürlüğü açısından çok önemli pratik bir fark ortaya koymakta. Keza Protonmail diğer GPG istemcileri ile şifreli iletişim kurabilirken Tutanota bu imkandan yararlanamamakta.
#### Hizmet Özgürlüğü
#### Hizmet Özgürlüğü
Muhtemelen Tutanota ve Protonmail arasındaki en önemli fark hizmetlerinin özgürlüğü. Tutanota şifreleme imkanını doğal olarak sadece kendi kullanıcıları arasında sağlayabilmekte ve federatif e-posta sisteminde ayrı bir [walled garden](https://www.fsf.org/blogs/community/iphone) olarak bulunmakta. Dışarıdan bir kullanıcının şifreli olarak Tutanota kullanıcısına e-posta atması şu an itibari ile mümkün değil fakat [GPG uyumluluğu üzerine çalışacaklarına dair bir açıklamaları bulunmakta.](https://www.reddit.com/r/tutanota/comments/9blzp4/support_for_pgpgpg/)
Muhtemelen Tutanota ve Protonmail arasındaki en önemli fark hizmetlerinin özgürlüğü. Tutanota şifreleme imkanını doğal olarak sadece kendi kullanıcıları arasında sağlayabilmekte ve federatif e-posta sisteminde ayrı bir [walled garden](https://www.fsf.org/blogs/community/iphone) olarak bulunmakta. Dışarıdan bir kullanıcının şifreli olarak Tutanota kullanıcısına e-posta atması şu an itibari ile mümkün değil fakat [GPG uyumluluğu üzerine çalışacaklarına dair bir açıklamaları bulunmakta.](https://www.reddit.com/r/tutanota/comments/9blzp4/support_for_pgpgpg/)
Protonmail ise GPG ile çalışmakta ve yakın zamanda kendi kullanıcılarının GPG anahtarlarının indirilebileceği [anahtar sunucularını](hkps://api.protonmail.ch) devreye almış durumda. Hala Android ve IOS istemcilerinden hizmet sağlayıcılar arası şifreleme konusunda sorun çekilse de webmail üzerinden yapılan yazışmalarda gelen e-posta GPG ile şifreli ise Protonmail doğrudan anahtarı indirip cevapları şifreli olarak gönderebiliyor. Bu bakımdan Protonmail dışı kişilerle şifreli yazışmak gün itibari ile mümkün ve görece kolay.
Protonmail ise GPG ile çalışmakta ve yakın zamanda kendi kullanıcılarının GPG anahtarlarının indirilebileceği [anahtar sunucularını](hkps://api.protonmail.ch) devreye almış durumdalar. Hala Android ve IOS istemcilerinden hizmet sağlayıcılar arası şifreleme konusunda sorun çekilse de webmail üzerinden yapılan yazışmalarda gelen e-posta GPG ile şifreli veya imzalı ise Protonmail doğrudan anahtarı indirip cevapları şifreli olarak gönderebiliyor. Bu bakımdan Protonmail dışı kişilerle şifreli yazışmak gün itibari ile mümkün ve görece kolay.
Aynı zamanda SMTP ve POP3 gibi federatif e-posta protokolleri iki hizmet tarafından da doğrudan desteklenmemekte. Sadece Protonmail [kendi köprü yazılımları](https://protonmail.com/bridge/) ile buna imkan vermekte. Bu yazılım gün itibari ile özgür olmadığından ve GNU/Linux paketi hala beta aşamasında bulunduğundan hala tam bir özellik olarak sayılması zor.
Aynı zamanda SMTP ve POP3 gibi federatif e-posta protokolleri iki hizmet tarafından da doğrudan desteklenmemekte. Sadece Protonmail [kendi köprü yazılımları](https://protonmail.com/bridge/) ile buna imkan vermekte.
# Sonuç
# Sonuç
Şifreli e-postayı bir hizmet olarak almak tercih sayılabilir. Kendi sunucunuz ile e-posta işletmek ve GPG kullanmak hiç bu kadar kolay olmamıştı. Hali ile şifreli yazışmak, bunu güvenli şekilde yapmak ve anahtarınızı kendi elinizde tutmanın güvenini hissetmek için hala en iyi seçenek GPG'yi kendi yerel cihazınızda tercih ettiğiniz güvenilir bir e-posta hizmet sağlayıcı ile kullanmaktır.
Şifreli e-postayı bir hizmet olarak almak tercih sayılabilir. Kendi e-posta sunucunuzu işletmek ve GPG kullanmak hiç bugün olduğu kadar kolay olmamıştı. Hali ile şifreli yazışmak, bunu güvenli şekilde yapmak ve anahtarınızı kendi elinizde tutmanın güvenini hissetmek için hala en iyi seçenek GPG'yi kendi yerel cihazınızda tercih ettiğiniz güvenilir bir e-posta hizmet sağlayıcı ile kullanmaktır.
[GPG anahtarı oluşturmak ve kullanmak için rehberimizden yararlanabilirsiniz.](../yazisma_guvenligi/openpgp.md)
[GPG anahtarı oluşturmak ve kullanmak için rehberimizden yararlanabilirsiniz.](../yazisma_guvenligi/openpgp.md)
