> _Gunumuz teknolojisiyle birlikte evde kalmamiz gereken bu surecte, mevcut isleyen kurum ve kuruluslarin isleyis modellerinin internet ortamina adaptasyonunda yasanan acele ve telasla birlikte karar mercilerinin teknolojik okur-yazarlik seviyelerinin yetersizliginden dolayi kararlar neden olabilecekleri sonuclar goz onunde bulundurulmadan aliniyor._
> _Günümüz teknolojisiyle birlikte evde kalmamız gereken bu süreçte, mevcut işleyen kurum ve kuruluşların işleyiş modellerinin İnternet ortamına adaptasyonunda yasanan acele ve telaşla birlikte karar mercilerinin teknolojik okuryazarlık seviyelerinin yetersizliğinden dolayı kararlar neden olabilecekleri sonuçlar göz önünde bulundurulmadan alınıyor._
# Giris ve On Hazirliklar
# Giriş ve Ön Hazırlıklar
Dunya genelinde yasanan Covid-19 salgini kapsaminda 2020 Bahar Doneminde egitimin kesilmemesi adina okul ve ulke genelinde uzaktan egitim modeline geciste, farkli derslerde birbirinden farkli uzaktan egitim ve uzaktan sinav yontemleri deneniyor.
Dünya genelinde yasanan COVID-19 salgını kapsamında 2020 Bahar Dönemi'nde eğitimin kesilmemesi adına okul ve ülke genelinde uzaktan eğitim modeline geçişte, farklı derslerde birbirinden farklı uzaktan eğitim ve uzaktan sınav yöntemleri deneniyor.
ODTU Ozgur Yazilim Toplulugu olarak uzaktan egitimde kullanilan yontemlerin basarili olarak degerlendirilebilmesinde **ogrencilerin tamami icin erisilebilir ve ozgur** olmasini sart olarak goruyoruz. Bu baglamda "ozgurluk" kelimesinden anlasilmasi gerekenin "kullanilan araclarin kullanicilarina [4 temel ozgurlugu saglamasi](https://www.gnu.org/philosophy/free-sw.tr.html)" _[1]_ oldugunu belirtmek isteriz.
ODTU Özgür Yazılım Topluluğu olarak uzaktan eğitimde kullanılan yöntemlerin başarılı olarak değerlendirilebilmesinde **öğrencilerin tamamı için erişilebilir ve özgür** olmasını şart olarak görüyoruz Bu bağlamda "özgürlük" kelimesinden anlaşılması gerekenin "kullanılan araçların kullanıcılarına [4 temel özgürlüğü sağlaması](https://www.gnu.org/philosophy/free-sw.tr.html)" _[1]_ olduğunu belirtmek isteriz.
0. Herhangi bir amaç için programı istediğiniz gibi çalıştırma özgürlüğü. _(Kullan)_
> _Programı istediğiniz gibi çalıştırma özgürlüğü, onu çalıştırmanızın yasaklanmadığı veya durdurulmadığı anlamına gelir. Bu programın, ister herhangi bir ortamda teknik yönden işlevli olsun, isterse de herhangi bir belirli hesaplama faaliyeti olsun, hangi işlevsellikleri barındırdığından bağımsızdır. Herkes icin erisilebilirligin saglanabilmesi adina kullanma ozgurlugu sarttir._
> _Programı istediğiniz gibi çalıştırma özgürlüğü, onu çalıştırmanızın yasaklanmadığı veya durdurulmadığı anlamına gelir. Bu programın, ister herhangi bir ortamda teknik yönden işlevli olsun, isterse de herhangi bir belirli hesaplama faaliyeti olsun, hangi işlevsellikleri barındırdığından bağımsızdır. Herkes için erişilebilirliğin sağlanabilmesi adına kullanma özgürlüğü şarttır._
1. Programın kaynak kodunu inceleme ve değiştirme özgürlüğü. _(Arastir)_
1. Programın kaynak kodunu inceleme ve değiştirme özgürlüğü. _(Araştır)_
> _Kaynak kodunun erisilebilirligi, kullanicilara programin nasil calistigini çalışabilmelerini ve hatta değiştirebilmelerini saglar. Elinizde kaynak kodu bulunmuyorsa ve sadece calistirilabilir bicim varsa programın bu biçimde calisilabilmesi, kavranması ve değiştirilmesi çekilmez bir şekilde zordur._
> _Kaynak kodunun erişilebilirliği, kullanıcılara programın nasıl çalıştığını, üzerinde çalışabilmelerini ve hatta değiştirebilmelerini sağlar. Elinizde kaynak kodu bulunmuyorsa ve sadece çalıştırılabilir biçim varsa programın bu biçimde çalışılabilmesi, kavranması ve değiştirilmesi çekilmez bir şekilde zordur._
> _Kullanıcılar programı denetlemezse, program kullanıcıları denetler. Özel mülk bir yazılım söz konusu olduğunda, programı denetleyen programın geliştiricisi veya “sahibi” gibi bir varlık her zaman vardır, ve bu sayede kullanıcıları üzerinde bir yetki kullanır. [2]_
2. Programin kopyalarini yeniden dagitma ozgurlugu. _(Paylas)_
2. Programın kopyalarını yeniden dağıtma özgürlüğü. _(Paylaş)_
> _Dağıtım özgürlüğü (2 ve 3 nolu özgürlükler) kopyaları, ister değiştirerek ister değiştirmeden olsun, ister bedelsiz ister belirli bir bedel karsiliginda olsun, herhangi bir yerdeki herhangi bir kişiye yeniden dağıtma özgürlüğü ister anlamına gelir. Bunları yapmakta özgür olmak demek, (başka şeylerin yanında) bunları yapmak için başkasından izin almak veya birine bir ücret ödemek zorunda olmadığınız anlamına gelir. [1]_
> _Dağıtım özgürlüğü (2 ve 3 nolu özgürlükler) kopyaları, ister değiştirerek ister değiştirmeden olsun, ister bedelsiz ister belirli bir bedel karşılığında olsun, herhangi bir yerdeki herhangi bir kişiye yeniden dağıtma özgürlüğü ister anlamına gelir. Bunları yapmakta özgür olmak demek, (başka şeylerin yanında) bunları yapmak için başkasından izin almak veya birine bir ücret ödemek zorunda olmadığınız anlamına gelir. [1]_
> _Özgür olmayan yazılım olarak da adlandırılan özel mülk yazılım; kullanıcıların özgürlüğüne ve topluluğa saygı duymayan yazılımlar anlamına gelir. Özel mülk bir program, geliştiricisinin veya sahibinin kullanıcıları üzerinde bir iktidar kurmasına yol açar. Bu iktidar özünde bir adaletsizliktir. [3]_
# Akademi ve Ozgur Yazilim
# Akademi ve Özgür Yazılım
Akademinin, toplumun
Akademinin, toplumun
# Uzaktan Egitim
# Uzaktan Eğitim
## Dersler
### Ders Materyalleri
_Oncelikle uzaktan egitim surecinde, derslere devam edilebilmesi icin universitemiz hocalari ve asistanlari tarafindan cesitli egitim materyalleri hazirlanmasinda gosterilen caba ve ozveri icin onlara tesekkur etmek isteriz._
_Öncelikle uzaktan eğitim surecinde, derslere devam edilebilmesi için üniversitemiz hocaları ve asistanları tarafından çeşitli eğitim materyalleri hazırlanmasında gösterilen caba ve özveri için onlara teşekkür etmek isteriz._
Ders içeriklerinin elektronik ortamda dağıtımında [ODTUClass](https://odtuclass.metu.edu.tr/) aracılığıyla asgari ihtiyaçların başarıyla karşılandığı ortadadır. Derslere kayıtlı öğrenciler ders materyallerine, duyurulara, quizlere ve sınavlara _ODTUClass_ üzerinden erişim sağlamıştır
Akademik bilginin, derslere kayıtlı olmayan üniversitemiz öğrencileri veya üniversitemize kayıtlı olmayan kimseler tarafından erişilebilirliğinin arttırılmasında, hazırlanan ders materyallerinin [METU OpenCourseWare](https://ocw.metu.edu.tr/) üzerinden paylaşılmasını önermekte ve sunulan ders materyalleri _Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike License_ ile lisanslandığı için bir sakınca görmemekteyiz.
Ders iceriklerinin elektronik ortamda dagitiminda [ODTUClass](https://odtuclass.metu.edu.tr/) araciligiyla asgari ihtiyaclarin basariyla karsilandigi ortadadir. Derslere kayitli ogrenciler ders materyallerine, duyurulara, quizlere ve sinavlara _ODTUClass_ uzerinden erisim saglamistir.
Akademik bilginin, derslere kayitli olmayan universitemiz ogrencileri veya universitemize kayitli olmayan kimseler tarafindan erisilebilirliginin arttirilmasinda, hazirlanan ders materyallerinin [METU OpenCourseWare](https://ocw.metu.edu.tr/) uzerinden paylasilmasini onermekte ve sunulan ders materyalleri _Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike License_ ile lisanslandigi icin bir sakinca gormemekteyiz.
### Belge Özgürlüğü
Özgür standartlar, herkesin özgürce kullanabileceği, kısıtlamasız biçimler ve protokollerdir. Bu standartlar, doğal olarak uyumluluğu da beraberinde getirir. Çalışma biçimleri herkese açık olarak paylaşılır ve herhangi bir kişi veya kuruluş bunları önceden izin almaksızın ürünlerinde ve hizmetlerinde kullanabilir. Özgür standartlar, iş birliğinin ve modern toplumun temelidir. _[4]_
### Belge Ozgurlugu
Mülk veri biçimlerinin beraberinde getirdiği tehlikeler ve dezavantajlar:
Ozgur standartlar, herkesin ozgurce kullanabilecegi, kisitlamasiz bicimler ve protokollerdir. Bu standartlar, dogal olarak uyumlulugu da beraberinde getirir. Calisma bicimleri herkese acik olarak paylasilir ve herhangi bir kisi veya kurulus bunlari onceden izin almaksizin urunlerinde ve hizmetlerinde kullanabilir. Ozgur standartlar, isbirliginin ve modern toplumun temelidir. _[4]_
+ Bunların arkasındaki şirket, ticari sırları ve patentleriyle birlikte iflas ettiğinde gelecek nesillerin yaşayacağı bilgi kaybı.
Mulk veri bicimlerinin beraberinde getirdigi tehlikeler ve dezavantajlar:
+ Diğer ülkelerin ticari kanunlarıyla dağıtılan yazılımların, ülkemizde bulunan bütün kurum ve kuruşların çalışmalarını okunamaz kılacak bir ambargo tehdidi olarak elde tutulması.
+ Bunlarin arkasindaki sirket, ticari sirlari ve patentleriyle birlikte iflas ettiginde gelecek nesillerin yasayacagi bilgi kaybi.
+ _ISO standartları_ dışındaki veri biçimlerinin sebep olduğu uyumluluk problemleri.
+ Diger ulkelerin ticari kanunlariyla dagitilan yazilimlarin, ulkemizde bulunan butun kurum ve kuruslarin calismalarini okunamaz kilacak bir ambargo tehdidi olarak elde tutulmasi.
+ Ulaşmak istediğimiz veriler kendi verilerimiz dahi olsa bunları inceleyebilmek için ücretler ödemek zorunda kalmamız.
+ _ISO standartlari_ disindaki veri bicimlerinin sebep oldugu uyumluluk problemleri.
Üniversitemiz akademik kadrosunun, öğrencilerinin, ülkemizin ve insanlığın ortak bilgisi üzerinde patentler aracılığıyla yasal bir tahakküm kurulmasının meşrulaştırılmasına engel olmak adına,,,
+ Ulasmak istedigimiz veriler kendi verilerimiz dahi olsa bunlari inceleyebilmek icin ucretler odemek zorunda kalmamiz.
Universitemiz akademik kadrosunun, ogrencilerinin, ulkemizin ve insanligin ortak bilgisi uzerinde patentler araciligiyla yasal bir tahakkum kurulmasinin mesrulastirilmasina engel olmak adina,,,
### Videokonferans
Pandemi süresince üniversitemizde hocalar, öğrenciler ve öğrenci kulüpleri tarafından kullanılan videokonferans uygulamalarına göz gezdirdiğimizde büyük çoğunluğunun yukarıda bahsi geçen özgür yazılım şartlarını ve kullanıcıların mahremiyet haklarını hiçe saydığı görülmektedir. Ayrıca bu tarz yazılımlar, kullanıcıların verilerini ve konuşmaların içeriklerini üçüncü taraf firmalarla ve kurumlarla paylaşarak fazladan gelir elde etmektedirler. Okulumuzda öğrenciler ve hocalar tarafından çevrimiçi seminerlerde, gündelik konuşmalarda, derslerde ve kameranın açık olduğu sınavlarda en çok kullanılan uygulamalardan biri olan Zoom'u ele alalım. Her geçen gün yeni güvenlik açıklarıyla, veri sızıntılarıyla, kullanıcıların kişisel bilgileri ve parolaları gibi önemli ve hassas verilerin çalınmasıyla **(kaynak belirtilecek)** gündeme gelen Zoom, Amerika Birleşik Devletleri'nde başlayan "Black Lives Matter" hareketi sonrası, ücretsiz hesaplar arasında yapılan aramaların şifrelenmeyeceğini ve konuşmaların çeşitli istihbarat kuruluşlarına verileceğini açıkladı **(kaynak belirtilecek)**. ------
### Telekonferans
Kapalı -> Zoom, Cisco Webex, Microsoft Teams, Skype, Discord, Google Hangouts, Google Duo
_IYT_ (Ingilizce Yeterlilik Sinavi) ve bir cok derste sinavlarin _SEB_ (Safe Exam Browser) uzerinden yapilacak olmasi. Ogrencilerin tamaminin erisemedigi araclarin kullanilmasina yol acmaktadir. Universitemiz web sitesinde _SEB_ uygulamasinin kurulum talimatlarinin verildigi "[How can I join an exam with Safe Exam Browser?](https://faq.cc.metu.edu.tr/faq/how-can-i-join-exam-safe-exam-browser)" baslik hazirlanirken fark edilmesi gereken:
_EPE_ (English Proficiency Exam - İngilizce Yeterlilik Sınavı) ve birçok derste sınavların _SEB_ (Safe Exam Browser) üzerinden yapılacak olması. Öğrencilerin tamamının erişemediği araçların kullanılmasına yol açmaktadır. Üniversitemiz web sitesinde _SEB_ uygulamasının kurulum talimatlarının verildiği "[How can I join an exam with Safe Exam Browser?](https://faq.cc.metu.edu.tr/faq/how-can-i-join-exam-safe-exam-browser)" başlık hazırlanırken fark edilmesi gereken:
Okulumuz tarafından talep üzerine _Windows lisansı_ verilmesine rağmen özel mülk/kapalı işletim sistemi müşterisi/kullanıcısı olmanın dayatılması sadece belirli marka kullanıcılarına eğitim ayrıcalığı sunmakla kalmayıp aynı zamanda denetim toplumuna evrildiğimizin bilincinde olan, kişisel verilerin işlenmesine karşı duyarlılık gösteren ve özel hayatin gizliliğine değer veren bireyleri sistemin dışına atmaktadır.
Okulumuz tarafından talep üzerine _Windows lisansı_ verilmesine rağmen özel mülk/kapalı işletim sistemi müşterisi/kullanıcısı olmanın dayatılması sadece belirli marka kullanicilarina egitim ayricaligi sunmakla kalmayip ayni zamanda denetim toplumuna evrildigimizin bilincinde olan, kisisel verilerin islenmesine karsi duyarlilik gosteren ve ozel hayatin gizliligine deger veren bireyleri sistemin disina atmaktadir.
+ Uygulamanın _GNU/Linux_ ve _Android_ desteğinin bulunmaması, sadece özel mülk/kapalı işletim sistemi (_Windows_, _MacOS_, _iOS_) müşterileri/kullanıcıları tarafından erişilebilir olması **eğitimde fırsat eşitliğinin önüne geçmektedir**. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 42. maddesinde belirtilen eğitim ve öğrenim hakkının ihlalidir
+ Uygulamanın _GNU/Linux_ ve _Android_ desteğinin bulunmaması, sadece özel mülk/kapalı işletim sistemi (_Windows_, _MacOS_, _iOS_) musterileri/kullanicilari tarafindan erisilebilir olmasi **eğitimde fırsat eşitliğinin önüne geçmektedir**. Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi'nin 42. maddesinde belirtilen egitim ve ogrenim hakkinin ihlalidir
+ Kisisel verinin gizliligini ve mahremiyetini hice sayan kullanici sozlesmelerini kabul etmeye imtina eden ogrencileri, egitim hayatlarina devam edebilmeleri icin sozlesme imzaya mecbur birakan egitim sistemi toplumun gelecegi adina kabul edilemez.
+ Kişisel verinin gizliliğini ve mahremiyetini hiçe sayan kullanıcı sözleşmelerini kabul etmeye imtina eden öğrencileri, eğitim hayatlarına devam edebilmeleri için sözleşme imzalamaya mecbur bırakan eğitim sistemi, toplumun geleceği adına kabul edilemez.
1. [Ozgur Yazilim Nedir?](https://www.gnu.org/philosophy/free-sw.tr.html) - [What is free sofware?](https://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html)
2. [Ozgur Yazilim Simdi Cok Daha Onemli](https://www.gnu.org/philosophy/free-software-even-more-important.tr.html) - [Free Software Is Even More Important Now](https://www.gnu.org/philosophy/free-software-even-more-important.html)
3. [Ozel Mulk Yazilim Genellikle Kotucul Yazilimdir](https://www.gnu.org/proprietary/proprietary.tr.html) - [Proprietary Software Is Often Malware](https://www.gnu.org/proprietary/proprietary.html)
1. [Özgür Yazılım Nedir?](https://www.gnu.org/philosophy/free-sw.tr.html) - [What is free software?](https://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html)
2. [Özgür Yazılım Şimdi Çok Daha Önemli](https://www.gnu.org/philosophy/free-software-even-more-important.tr.html) - [Free Software Is Even More Important Now](https://www.gnu.org/philosophy/free-software-even-more-important.html)
3. [Özel Mülk Yazılım Genellikle Kötücül Yazılımdır](https://www.gnu.org/proprietary/proprietary.tr.html) - [Proprietary Software Is Often Malware](https://www.gnu.org/proprietary/proprietary.html)
4. [Belge Özgürlüğü Neden Önemlidir (Özgür Yazılım Derneği Bülteni #1 2020)](https://medya.oyd.org.tr/u/oyd/m/bulten-1/)
